Mantagoo

Matangoon (ykn Intarneetiin ) cimdaa qunnamtii kan networkii kompiitaraa hedduu walqunnamsiisudha . Marsariitiiwwan hedduun net irratti argamu. Sana bira darbee karaaleen itti wal qunnaman hedduudha.

Intarneetiin xiqqaan jalqaba uumamu tajaajila USENET jedhamudha. Kunis bara 1973 ture . (1980) Yeroo jalqabu keessumaa yunivarsiiteewwanii fi kolleejjiif giddugala beekamaa ta’ee hafe. Barreeffamni kun sirna suuraa ykn waan biraa osoo hin taane kompiitara walqabate irratti maxxansuu hayyamu qofa ture. Teessoowwan iimeelii jalqabaa bara sana irraa kan ba’an turan. Har'as fayyadamtoonni hedduun waa'ee USENET jiraachuu illee hin beekan.

Weebsaayitiin jalqabaa bara 1983 uumame . (1990) jedhamuun beekama.

Akkaataa interneetiin itti hojjetu hubachuuf jalqaba kaadima (server) fi maamilaa (client) maal akka ta'an haa hubannu. Akkuma keessummeessituu mana nyaataa keessummoota hedduudhaaf nyaata dhiyeessu, sarvariin interneetii irratti argamu maamiltoota isaatiif wantoota adda addaa dhiyeessa. Fayyadamtoonni interneetii maamiltoota jedhamu.

Maamiltoonni wantoota adda addaa sarvarii irraa argachuu danda'u. fakkeenya; Yeroo fuula marsariitii kana ilaaltan, sarvarichi fuula weebsaayitii akka isiniif ergu gaafachuu dandeessu. Kanaafuu, sarvariin kun "web server" jedhama. Sarvariin biraas email argachuu danda'a. Kanaaf "garbicha ergamaa" jedhama.

Intarneetiin networkii sarvarootaa fi maamiltootaati. Fayyadamtoonni interneetii irra caalaan isaanii marsariitii (WWW ykn World Wide Web) fayyadamu. Haala kanaan weebsaayitiin faayidaa interneetii isa guddaadha. Yeroo baayyee interneetii fi marsariitiiwwan tokkoo fi tokko jedhamee dogoggorfama. Garuu toora; Kana jechuun Intarneetii. Kaayyoo biraatiif itti fayyadamuu ni danda’a. Fakkeenyaaf USENET armaan olitti ibsame faayidaa interneetii kan biraati.

Waan tokko sarvarii irraa gaafachuuf, jalqaba sarvaricha bilbiluu qabda. Tokkoon tokkoon sarvarii teessoo galmee addaa qaba (URL) qaba. Sarvarichi teessoo galmee kana fayyadamuun bakka kamirraayyuu waamamuu danda'a. Fakkeenyaaf, www.wikipedia.org teessoo galmee sarvarii Wiikiipiidiyaa ti. Yeroo tokko tokko waan tokko barbaannee teessoo sanadaa kam akka argannu beekuu dhiisuu dandeenya. Haala kana keessatti, motora barbaacha fayyadamna. Fakkeenyaaf teessoo sanadaa www.google.com Google irratti Barbaaduu dandeessu