Peter Pan

Pels articles omonims, vejatz Pan (omonimia).

Peter Pan es un personatge de ficcion creat per l'autor escocés J. M. Barrie, aparegut un primièr còp dins lo libre The Little White Bird (L'Aucèlon Blanc), puèi dins la pèça del meteis nom e dins l'òbra Peter and Wendy, pus conegut jos lo titre Peter Pan. Lo personatge e l'òbra foguèron dempuèi adaptats mai d'un còp al teatre, al cinèma, o encara en benda dessenhada.

J. M. Barrie creèt Peter Pan en contant d'istòrias als filhs de son amiga Sylvia Llewelyn Davies, amb que aguèt una relacion especiala. Sylvia foguèt la filha de George du Maurier, dessenhaire satiric e amic de Henry James. « Peter » foguèt lo pichon nom de lor tresen filh, e lo nom « Pan » rapela lo semidieu grèc de la Natura.

Certans comentators dison que, lo personatge poiriá èsser estat inventat per Barrie dins lo sovenir del dòl de son fraire ainat David, mòrt a 13 ans. Sa maire jamai se reviscolèt vertadièrament. Per Andrew Birkin, autor de J. M. Barrie and the Lost Boys (J. M. Barrie e los dròlles perduts), « Se Margaret Ogilvy trobava reconfòrt dins l'idèa que David se morir enfant, demorarà un enfant per jamai, Barrie trouvèt aquí son inspiracion. »

Peter Pan faguèt sa primièra aparicion imprimida en 1902 dins lo libre The Little White Bird (L'aucèlon blanc). Barrie desvolopa lo personatge de Peter per crear la pèça de teatre Peter Pan or The Boy Who Wouldn't Grow Up (Peter Pan o lo dròlle que volava pas créisser) que la primièra foguèt a Londres lo 27 de decembre de 1904. En 1906, la partida de The Little White Bird concernent Peter Pan foguèt publicada sola : Peter Pan in Kensington Gardens, illustrat per Arthur Rackham. Enfin, Barrie adaptèt la pèça en un roman publicat en 1911 e intitulat Peter and Wendy, coneguda actualament jos lo titre Peter Pan.

Pendent la mitat del sègle XX, lo pichon nom "Wendy" venguèt fòrça popular en Anglatèrra gràcias au personatge del roman.

Una estatua de bronze de George Frampton foguèt erigida dins Kensington Gardens a Londres. Peter Pan i es representat jogant de la flaüta.

Aquel divendres serada, tot es reünit Peter Pan, lo dròlle que refusa de créisser : Mr et Mrs Darling son absents e la cana Nana, qu'a lo ròtle de nurse à pels dròlles Wendy, John e Michael, foguèt encadenada dins l'òrt.

Vengut recuperar son ombra abandonada dins una visita precedenta, Peter se tròba en fàcia de Wendy. Desirant d'entendre las istòrias que li poiriá contar e del ròtle de maire, fantasmat, que poiriá complir, la persuadís de lo seguir fins al País imaginari (Neverland)

Ala Wendy deurà se defendre de la gelosiá de la fada Campaneta (Tinker Bell) e veirejar sus la pichona familha de dròlles perduts, devenent lor maire. Emmenats per Peter Pan, Wendy e sos fraires viuràn d'aventuras extraordinàrias ont se poirà encontrar los Pels Roges e Lily La Tigressa (Tiger Lily), mas subretot los Piratas e lo famós Capitani Gafet (capitani del Jolly Roger, tradicionalament jogat pel meteis actor que Mr. Darling, lo paire dels dròlles), que jamai perdonèt Peter de li aver copar la man abans de la donar en pastura amb lo revelh del capitani al Crocodil que lo perseguís dempuèi sens trèva...

Gafet rauba dins una trapa la princessa Lily La Tigressa, per capturar Peter, que poiriá mancar pas devenir per la salvar. Peter Pan va al Palun de las Sirenas amb Wendy e apren que son totes tres prisonièrs al Castèl Negre. A l'eissida d'una batalha, Lily La Tigressa es liberada e torna cap als Indians.

A causa de sa gelosiá, Campaneta revela la resconduda de Peter Pan, mas Gafet dobta. Atal, convòca Wendy dins sa cabina e li prepausa de rejónher la piratariá aprèp que confirmèt que Peter Pan poiriá pas aimar. Aquela demanda temps. Quand torna a la reconduda, es seguida per l'equipatge dels piratas, e los dròlles perduts e la filhs Darling son capturats. Peter Pan torna al Jolly Roger e una batalha debuta. Peter es vencut. Wendy se precipita per li donar son poton escondit. Se reviscòla, e trionfa fin finala de Gafet qu'assassina jos las òscas dels dròlles perduts.

Fa apèl a totas las fadas e a lor cap, Campaneta, per far s'envolar la nau dins los aires fins a Londres. los parents Darling tornan trobar Wendy, John e Michael mas tanben los Dròlles perduts, qu'adoptan totes, levat Slightly, que vent lo filh de la tanta Millicent. Peter Pan torna al País imaginari en jurant a Wendy que l'oblidarà pas, mas s'apren dins l'epilòg que jamai lo tornèt veire.

Lo tèma principal e pus evident es lo fach de créisser… o pas.
Peter vòl demorar un enfant per totjorn, e defugir las responsabilitats de l'edat adulta, s'enclausa per dire atal dins lo monde de l'enfança.

Dins aquel biais, Peter Pan es tanben un libre sus la mòrt, e sus la paur de la mòrt, rason de la volontat de Peter de créisser pas. La mòrt es fòrça presenta dins l'òbra, es simbolizada pel crocodil-relòtge, la tremor del Capitani Gafet e de Peter, mas es tanben presenta pel tèma indirècte dins de motius recurrents de l'òbra, per exemple per l'oblia.

De comentators i veson tanben lo tèma del revelh de la sexualitat per Wendy, e los sentiments freudians de Peter per una figura mairala, e sos sentiments conflictuals per Wendy e la fada Campaneta (Tinker Bell). Representan caduna una femna idealizada diferenta. Se pòt en fach determinar quatre arquetipes inaccessibles a partir dels personatges femenins : Wendy, Campaneta, las Serenas, e Lily.

Lo personatge de Peter Pan es pus ambigú que al primièr paréisser. Es perque, malgrat las aparéncias, Peter Pan es pas unicament un conte pels enfants, mas ben un recit davancièr del sindròm de Peter Pan. Evidentament, es un enfant que refusa de créisser, mas es pas solament l'enfant joiós que pareis.

Peter es fòrça ligat al País imaginari, es lo País imaginari e totes sos personatges, bons o marrits. Se quita lo País imaginari, lo monde dormís, la natura se passís e los Enfants perduts batalhan pas mai amb los piratas.
Totjorn tot càmbia al País imaginari, los Dròlles perduts son jamai los meteisses (quand son tròp grands, se van o son dirèctament executats per Peter perque «de créisser es contrari al reglament»), los marrits càmbian (quand Gafet serà tuat, d'autres apareisseràn), las fadas tanben an una vida fòrça corta, e las aventuras se succedisson. Sol Peter Pan es immudable dins aquel monde, es lo mèstre eternal del jòc, es lo jòc el meteis.

Peter Pan es definit mai d'un còp, coma totes los dròlles coma "joiós, innocent e sens còr" : totalament egocentrat, acòrda pauc d'importància als autres personatges, que considèra solament coma sos far valer. A la fin de l'istòria, los oblida sos ancians amics (e enemics), e las vièlhas aventuras que visquèt son perpetualament remplaçadas per de novèlas. Lo personatge fa pensar a aquel del Trickster descrich e analisat per Carl Gustav Jung.

Lo roman mòstra que Peter Pan es pas qualqu'un d'uman o un eròi : dins l'istòria es pas capable d'amor, de compassion o d'un sentiment prigond quin que siá. Demòra eternalament blocat dins lo faitís, se fasent pas de diferéncia entre lo jòc e la realitat.

Mas l'òbra de J. M. Barrie mòstra pas unicament un dròlle manhac somiaire cercant aventura. Al contrari, es un dròlle que s'obstina plenament a pas vielhir e pas se sovenir (Vendrà pas mai cada prima rendre visita a Wendy, per que per el, aquel temps « infinit » del País imaginari li fa pèrdre d'un biais irremediable la nocion del Temps. Wendy o sap fòrça ben : "E Wendy deuriá èsser conscienta d'aquò, sinon perque li auriá adreçat un adieu tan dolent ?"). Peter es tanben crudèl (sens o voler). D'un certan costat, se pòt dire que lo personatge pus representatiu de Peter dins aquel País imaginari es lo capitani Gafet ("Hook" en anglés). Lo capitani Gafet es, dins fòrça punts, semblable a Peter :

• Se crenhon mutualament, mas pòdon pas viure un sens l'autre. Cal totjorn que qualqu'un crenha un autre personatge ; Gafet crenh lo Crocodil, los piratas crenhon los Indians, los Indians crenhon los animals salvatges, los animals salvatges crenhon los Dròlles, los Dròlles Perduts crenhon los piratas. Tot tornejan en rond dins aquel País Imaginari, e cada clan corrís a travèrs l'illa sens s'arrestar e jamai s'encontrar. E pasmens Peter tuariá Gafet, Peter prendriá sulcòp lo ròtle de Gafet per pas rompre l'equilibri de l'illa, esperant qu'un novèl enemic venga.

• Son totes dos sols e sens amor. Gafet o sap fòrça ben e o viu mal, mas Peter sap tot simplament pas çò qu'es l'amor (qu'es fòrça prèp d'aquel, gràcias à Wendy que, ela, refusa de demorar una enfant e comença sos primièrs sentiments amoroses envèrs Peter).

Mas çò que separa lo Capitani Gafet e Peter Pan es l'estat d'adulte. L'adulte es un pirata per Peter. Es a causa de totes aqueles defauts adultes, aportats pel temps impietadós, que Peter Pan refusa de créisser : serián per el una degenerescéncia.

Mas qu'es vertadièrament Peter Pan ? Un pirata. Dins son libre, quand Peter Pan trionfa de Gafet, Barrie ten a far remarcar que Peter Pan remplaça sulcòp son enemic, prenent sos abits e imitant fins al gafet : Puèi, la rumor corrís que la primièra nuèit ont portèt aquel costum, demorèt longtemps setat dins la cabina, lo pòrtacigarro de Gafet a las labras, e totes los dets d'una man plegats, levat l'indèx que recorbèt lo mostrant d'un biais menaçant, coma un gafet.

L'univèrs de Disney es aquí fòrça alunhat, e al delà del pichon conte pels enfants, i a un tèxte fòrça prigond ont cada frasa a son importància, e ont una analisi prigonda es necessària per tot o comprendre. Lo darrièr capítol, considerat per d'unes coma una finala segondària, es probablament lo passatge pus important e que mòstra melhor çò que nos vòl far pervenir l'autor. Lo Temps passa, irremediablament, per tot èsser viu, e degun i pòt pas cambiar res. Aquò se pòt veire amb lo personatge de Wendy: Peter a paur d'ela, perque a grandit. S'interèssa doncas a la filha de Wendy, Jane…

Peter Pan e lo País imaginari son pas mai que lo fantasme de tot enfant (una font de jovença ont Peter Pan es lo mèstre). Un monde perfèit mesclat amb l'esperit de comunautat dels dròlles, de conquèstas, d'istòrias sens fin : un luòc ont lo temps a pas pus d'importància e ont lo matin se lèva cada instant…

Dempuèi la pèça originala de Barrie (Peter Pan, or The Boy Who Wouldn't Grow Up), Peter foguèt jogat per una femna. Un filme de 2003 es lo primièr a veire lo personatge jogat per un actor masculin.

Demest las comèdias musicalas, i a aquelas de Jerome Kern (1924), Leonard Bernstein (1950) e Jerome Robbins (1954)

En 1953, Disney sortís un filme d'animacion (Peter Pan).

En 2003, P.J. Hogan realiza lo filme, Peter Pan jogat pel primièr còp per un actor jove, Jeremy Sumpter.

En 2004, Marc Forster realiza lo filme Neverland (Finding Neverland) ont Johnny Depp es J. M. Barrie, lo creator de Peter Pan amb, entre autres, Dustin Hoffman, Kate Winslet.

Fòrça artistas temptèron de crear de seguidas a las aventuras de Peter Pan.

Gilbert Adair imaginèt dins Peter Pan and the Only Children en 1987 que Peter torna formar un novèl clan jos l'ocean, amb d'enfants tombats de naus.

En 1991, dins Hook o lo Revenge del Capitani Gafet, Steven Spielberg met en scèna lo Peter Pan vengut adulte (Robin Williams) qu'es tornat al País imaginari per la fada Campaneta (Julia Roberts) per un darrièr combat contra lo Capitani Gafet. (joué par Dustin Hoffman)

En 1993 : Las Alas de Peter Pan, per François Rivière, Françoise Balibar, ed. Seuil Jeunesse, illustrat per René Follet.

En 2002, filme d'animacion de Disney Return to Neverland, seguida d'aquel de 1953. L'accion se debana pendent lo Blitz alemand sus Londres pendent la Segonda Guèrra Mondiala amb lo tèma dels enfants forçats de créisser tròp lèu.

Régis Loisel creèt una seria de bendas dessenhadas (Peter Pan ed Vent d'ouest) ont l'accion se debana en 1888 doncas anteriora al roman. Conta l'arribada de Peter al País imaginari.

Una seguida oficiala, Lo Vestit Roge de Peter Pan de Geraldine McCaughrean, sortit amb l'acòrdi de l'espital de Great Ormond Street de Londres, (ed Pocket 2006).

En 2009, Sébastien Perez e Martin Maniez publican Lo jornal de Peter (ed Milan). Jos la forma d'un jornal intim illustrat, los autors contan lo long camin psicologic d'un jove orfanèl que fugís la realitat fins a devenir Peter Pan.

Lo govèrn del Reialme Unit balhèt un drech d'autor perpetual (with a compulsory licence provision) sus las òbras del cicle Peter Pan.

Aquela lei ordena de reversar los dreches de la pèça Peter Pan de Sir J. M. Barrie per l'espital pels enfants malauts a Great Ormond Street a Londres (que J. M. Barrie balhèt totes los dreches d'autor de Peter Pan en 1929) ; quand es jogada en public, publicada per de fins comercialas, difusada o inclusa dins de programas cablats (tèxte de la lei).

• Sindròm de Peter Pan
• Trickster

• (fr) Philippe Forest: Tous les enfants sauf un (Gallimard, 2007)
• (fr) Kathleen Kelley-Lainé : Peter Pan ou l'enfant triste (Paris, Calmann-Levy, 2005)

• (en) L'òbra complèta sul site del projècte Gutenberg
• (en) Sus l'estatua de Frampton
• (fr) Site sus J. M. Barrie (dossièr consacrat a Peter Pan)

• Portal de la literatura