Virga Jessebasiliek
Virga Jessebasiliek | ||||
---|---|---|---|---|
Virga-Jessebasiliek
| ||||
Plaats | Hasselt | |||
Gewijd aan | Virga-Jesse | |||
Coördinaten | 50° 56′ NB, 5° 20′ OL | |||
Gebouwd in | 1727 | |||
Restauratie(s) | 1951, 2017 | |||
Architectuur | ||||
Bouwmateriaal | Steen | |||
Stijlperiode | Laat-barokke en vroeg-classicistische stijl | |||
Toren | Klokkentoren bovenste deel verwijderd in 2017 | |||
Interieur | ||||
Diverse | Virga Jessebeeld, barokke altaar, marmeren praalgraven | |||
|
De Virga Jessebasiliek is een basiliek in de Kapelstraat van Hasselt met als belangrijkste kerkschat het Virga Jessebeeld van Maria.
Toelichting
[bewerken | brontekst bewerken]De Virga Jessebasiliek (vroeger Onze-Lieve-Vrouwekerk genoemd) in Hasselt staat op de plaats waar in 1334 een lid van het Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw de Clerkenkapel bouwde. In 1727 werd ze vervangen door een kerk in laat-barokke en vroeg-classicistische stijl.
François-Xavier de Mérode verkreeg van paus Pius IX de opdracht om de basiliek pauselijk te kronen op 15 augustus 1867.
In november 1944 werden de kerk en de aanpalende huizen zwaar geteisterd door een V-1. Zestien mensen verloren daarbij het leven. Het Virga Jessebeeld, dat in het midden van de kerk opgesteld stond, werd nagenoeg ongeschonden vanonder het puin gehaald. De wederopgebouwde kerk werd in 1951 opnieuw in gebruik genomen.
Op 6 mei 1998 verhief Paus Johannes Paulus II de kerk tot basiliek, een eretitel die bijvoorbeeld aan bedevaartsoorden wordt verleend. De eretekens van de basiliek staan op het koor, nl. een conopeum, een parasolvorig baldakijn in rode-gele pauselijke kleuren, en een tintinnabulum, een klokje in een mooie houder.
Sinds 1980 is de basiliek een beschermd monument.
Naar aanleiding van de Zevenjaarlijke feesten van 2017 onderging de basiliek een grondige renovatie door de groep Spectrum Collectief bvba. Het mariabeeld werd verplaatst naar een nieuwe kapel rechts vooraan, de praalgraven kregen een andere locatie en de kerk kreeg een nieuwe verlichting. Tijdens deze renovatie werd het bovenste deel van de klokkentoren verwijderd vanwege ernstige stabiliteitsproblemen, waardoor de torenspits sinds 2017 ontbreekt.
Verwijdering van de Klokkentoren in 2017
[bewerken | brontekst bewerken]In 2017 werd de klokkentoren van de Virga Jessebasiliek in Hasselt gedeeltelijk afgebroken vanwege ernstige stabiliteitsproblemen. Tijdens een routinecontrole ontdekte Monumentenwacht dat de torenspits gevaarlijk was verzwakt door houtrot en andere structurele gebreken. Hierdoor kon de veiligheid niet langer worden gegarandeerd, en de stad besloot om het bovenste deel van de toren, inclusief de spits, te verwijderen.
Deze ingreep was noodzakelijk om verdere schade te voorkomen en de veiligheid van de bezoekers te waarborgen. Sindsdien is de basiliek zonder de karakteristieke torenspits gebleven, en hoewel er plannen zijn geweest om deze te herstellen, is dit tot op heden nog niet gebeurd.
De Virga Jessebasiliek zelf is een belangrijk historisch en religieus monument in Hasselt, dat in de loop der jaren verschillende restauraties heeft ondergaan, vooral in aanloop naar de zevenjaarlijkse Virga Jessefeesten. De afbraak van de torenspits was een van de meest ingrijpende veranderingen in de recente geschiedenis van het gebouw.
Kunstschatten
[bewerken | brontekst bewerken]- het 14e-eeuwse gotische eikenhouten Virga Jessebeeld. Het beeld overleefde de beeldenstorm en op 4 november 1944 een V-1 die de kerk en een deel van de straat (Kapelstraat) verwoestte.
- kunstschatten uit de verdwenen abdijkerk van Herkenrode.
- het barokke altaar van Jean Del Cour (1631-1707), oorspronkelijk het altaar van de abdijkerk van Herkenrode.
- het marmeren praalgraf van abdis Anna Catharina de Lamboy van Artus Quellinus de Jonge (1625-1700)
- het praalgraf van abdis Barbara de Rivière d'Arschot door Laurent Delvaux (1682-1745). Beide praalgraven eveneens afkomstig van de abdijkerk van Herkenrode.
- de biechtstoel vooraan rechts waar het Heilig Paterke van Hasselt Valentinus Paquay jarenlang de biecht hoorde. De biechtstoelen dateren van 1858-1867 en zij werden uitgevoerd door beeldhouwer Janssens van Sint-Truiden.
- een gedeelte van de kerkschat is tentoongesteld in het museum Het Stadsmus.
- mantels en juwelen voor het Virga Jessebeeld, waaronder het zilveren 'kleedje van de Morin' dat door Vlaanderen erkend is als topstuk
- een kruisvormig reliekostensorium (1703) met een reliek van het heilig kruis
- een barokke zonnemonstrans van Nicolaas Sigers en Steven Van der Locht (1669)
Het orgel
[bewerken | brontekst bewerken]Het orgel (± 1860) is van de orgelbouwer Arnold Clerinx. Het staat in de basiliek sinds 1952. Oorspronkelijk deed het dienst in de Sint-Elisabethzaal in Antwerpen.
Het orgel werd gerestaureerd in 2003.
-
Virga Jessebeeld
-
Virga Jesse tijdens de Zevenjaarlijkse Feesten, 2017
-
Virga Jessebeeld
-
Koor Virga Jessebasiliek, 2017
-
Virga Jessekapel rechts vooraan in de Virga Jessebasiliek, 2017
-
Tintinnabulum van de Virga Jessebasiliek
-
Conopeum van de Virga Jessebasiliek
-
Verheffing van de Virga Jessekerk te Hasselt tot basiliek in 1998 door Paus Johannes Paulus II
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Virga-Jessefeesten
- Sint-Quintinusparochie - kerknet.be (gearchiveerd)
- Foto's op Kerkeninvlaanderen.be