Station Antwerpen-Oost

Station Antwerpen-Oost
Opening	1 februari 1879 (goederen), 15 mei 1930 (reizigers)
Sluiting	10 december 2011
Telegrafische code	GNS
Lijn(en)	12 - 27A
Reizigerstellingen; • Weekdag; • Zaterdag; • Zondag	(2009); 74; 23; 11
Beheerder	NMBS
Architectuur
Aantal sporen	4
Aantal perronsporen	3
Aantal perrons	3
Ligging
Coördinaten	51° 12′ NB, 4° 26′ OL
Externe link	Stationsinformatie NMBS
	;
Portaal	Openbaar vervoer

Station Antwerpen-Oost is een voormalig treinstation op spoorlijn 12 tussen Antwerpen-Centraal en Roosendaal. Het station werd geopend in 1879 als station Borgerhout. In 1930 werd het vernoemd naar station Antwerpen-Oost. In december 2011 sloot het station nadat het reizigersverkeer tussen Roosendaal en Antwerpen gebruik ging maken van een treintunnel naar Antwerpen Centraal waardoor er geen reizigerstreinen meer reden langs Antwerpen-Oost.

1879-1905 (nu: Antwerpen-Centraal)

Het allereerste gebruik van de benaming Antwerpen-Oost was voor het station dat van 1836 tot 1905 aan het Koningin Astridplein in Antwerpen stond, het huidige Station Antwerpen-Centraal. In 1873 werd de rechtstreekse verbinding naar het station Antwerpen-Dokken en -Stapelplaatsen en het station Antwerpen-Dam richting Nederland verbroken en het station werd een kopstation. Hoewel het station oorspronkelijk het achtervoegsel (Borgerhout) kreeg om het te onderscheiden van het Gare Centrale aan de Oudeleeuwenrui (een goederenstation), werd de naam in 1879 definitief gewijzigd in Antwerpen-Oost en werd de naam Borgerhout gegeven aan een nieuw goederenstation langs het ringspoor.

In 1905 werd een nieuw stationsgebouw geopend en de naam veranderd in Antwerpen-Centraal. De naam Antwerpen-Oost kwam nu vrij voor het volgende station.

1930-2011

Op de plaats van het huidige station Antwerpen-Oost, bevond zich het in 1879 geopende goederenstation Borgerhout op het in 1873 aangelegde oostelijk ringspoor om de stad, dat in het begin van de 20e eeuw werd verhoogd. In 1924 werd naast spoorlijn 12 spoorlijn 27A aangelegd. De daarmee verbonden aanleg van het station Antwerpen-Noord maakte het goederenstation in Borgerhout overbodig.

Om het kopmaken van de internationale treinen in het kopstation Antwerpen-Centraal te vermijden, besloot men om Antwerpen-Oost vanaf 1930 te gebruiken als internationaal reizigersstation. Het stationsgebouw uit 1930 werd ontworpen door architect Paul Nouille, die graag geometrische vormen gebruikte. Zo wordt de ingang door twee pijlers met geometrische motieven geflankeerd.

Het huidige stationsgebouw werd gebouwd in 1960, met duidelijke invloeden van Expo 58. De architect was Maurice Léonard-Etienne.

Het station deed tot 1 juni 1975 dienst als internationaal reizigersstation voor Antwerpen (voor treinen die niet via Antwerpen-Centraal reden), waarna deze rol werd overgenomen door station Antwerpen-Berchem.

Sinds 11 december 2011 maakt de L-trein tussen Antwerpen-Centraal en Roosendaal gebruik van de tunnel onder Antwerpen. Sindsdien stopt er geen enkele reizigerstrein meer in Antwerpen-Dam en -Oost.

In 2020 werden de sporen 1 en 2 buiten gebruik gesteld en de ruimte tussen het perron 1 en het eilandperron 2-3 met aarde opgevuld. Het is de bedoeling om de voetgangers- en fietsverbinding tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein langs de Omheining der Statie van Borgerhout over de Plantin en Moretuslei terug te herstellen. De sporen 3 en 4 zijn voor spoorlijn 12 bedoeld en naast het eilandperron 4-5 zijn de sporen 5 en 6 voor goederenspoorlijn 27A bedoeld.

Een meterspoorlijn verbond het station met de Draakplaats via een helling. De wissels werden ondertussen uitgebroken. Dit meterspoor werd gebruikt om materiaal voor de bouw van de Antwerpse premetro vanaf het station Antwerpen-Oost via het tramspoor naar de bouwplaats in de premetro te vervoeren.

Toekomst

Buurtbewoners en actiegroepen vragen regelmatig om de opening van stations Antwerpen-Oost en Antwerpen-Dam, maar de aanleg van het spoorpark lijkt erop te wijzen dat dit uitgesteld zal worden.^[2]

Buurtbewoners vragen om de onderdoorgang onder de sporen van het station Antwerpen-Oost te verlengen en zo verbinding te maken met de Minckelerstraat van Nieuw-Zurenborg.^[3]

In het voorjaar van 2024 werden de eilandperrons 2-3 en 4-5 van het voormalige station Antwerpen-Oost afgebroken.

Reizigerstellingen

De grafiek en tabel geven het gemiddeld aantal instappende reizigers weer op een week-, zater- en zondag.^[4]

Tabel: aantal instappende reizigers station Antwerpen-Oost
	Weekdag	Zaterdag	Zondag
1977	353	63	99
1978	332	70	56
1979	451	70	62
1980	337	59	49
1981	354	49	44
1982	273	65	34
1983	291	56	49
1984	312	59	58
1985	236	41	46
1986	209	51	58
1987	214	57	37
1988	231	54	49
1989	204	57	50
1990	254	43	43
1991	219	42	72
1992	229	54	56
1993	137	43	31
1994	141	41	43
1995	123	44	37
1996	183	49	34
1997	162	68	34
1998	1 114	55	46
1999	185	28	30
2000	185	46	40
2001	224	55	33
2002	162	33	25
2003	177	45	35
2004	154	48	28
2005	153	28	23
2006	114	28	26
2007	124	48	40
2008	-	-	-
2009	74	23	11

Zie de categorie Antwerpen-Oost train station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ De bron voor de gegevens is NMBS – Reizigerstellingen. De tellingen worden meestal uitgevoerd in de maand oktober: gedurende 9 opeenvolgende dagen (5 werkdagen en de 2 omliggende weekends) worden dan door het stations- en treinbegeleidingspersoneel visuele tellingen verricht. De methode bestaat erin het aantal in- en uitstappende reizigers te tellen in alle stations en stopplaatsen en dit voor alle treinen van het binnenlands verkeer. Het getal naast het kopje 'weekdag' slaat op het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld gedeeld door vijf), zaterdag en zondag staan apart vermeld. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn.
↑ "Eerst heropening stations Antwerpen-Dam en Antwerpen-Oost en dan pas fietspad". ATV (3 juni 2020).
↑ Gazet van Zurenborg, 1/21 maart/april/blz.11 Hoe gaat het nu verder met het spoorpark
↑ De bron voor de gegevens zijn de jaarlijks door de NMBS in oktober uitgevoerde reizigerstellingen. Stationspersoneel en treinbegeleiders tellen dan visueel gedurende negen opeenvolgende dagen (vijf werkdagen en de twee aansluitende weekends) in alle stations en stopplaatsen het aantal instappende reizigers en dit voor alle binnenlandse treinen. De groene balk geeft het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers weer op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld en gedeeld door vijf). Zaterdag wordt weergegeven door de blauwe en zondag door de rode balk. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn. In 2008, 2010, 2011 en 2021 (corona) werden geen tellingen uitgevoerd. De gegevens zijn online raadpleegbaar, zoekterm Reizigerstellingen

[1] De bron voor de gegevens is NMBS – Reizigerstellingen. De tellingen worden meestal uitgevoerd in de maand oktober: gedurende 9 opeenvolgende dagen (5 werkdagen en de 2 omliggende weekends) worden dan door het stations- en treinbegeleidingspersoneel visuele tellingen verricht. De methode bestaat erin het aantal in- en uitstappende reizigers te tellen in alle stations en stopplaatsen en dit voor alle treinen van het binnenlands verkeer. Het getal naast het kopje 'weekdag' slaat op het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld gedeeld door vijf), zaterdag en zondag staan apart vermeld. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn.

[2] "Eerst heropening stations Antwerpen-Dam en Antwerpen-Oost en dan pas fietspad". ATV (3 juni 2020).

[3] Gazet van Zurenborg, 1/21 maart/april/blz.11 Hoe gaat het nu verder met het spoorpark

[4] De bron voor de gegevens zijn de jaarlijks door de NMBS in oktober uitgevoerde reizigerstellingen. Stationspersoneel en treinbegeleiders tellen dan visueel gedurende negen opeenvolgende dagen (vijf werkdagen en de twee aansluitende weekends) in alle stations en stopplaatsen het aantal instappende reizigers en dit voor alle binnenlandse treinen. De groene balk geeft het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers weer op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld en gedeeld door vijf). Zaterdag wordt weergegeven door de blauwe en zondag door de rode balk. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn. In 2008, 2010, 2011 en 2021 (corona) werden geen tellingen uitgevoerd. De gegevens zijn online raadpleegbaar, zoekterm Reizigerstellingen

[1]