Nepenthes mirabilis

Nepenthes mirabilis; IUCN-status: Niet bedreigd (2014)
	Bovenbeker Nepenthes mirabilis
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Nepenthaceae
Geslacht:	Nepenthes
Soort
	Nepenthes mirabilis; (Lour.) Rafarin (1869)
	Verspreidingsgebied
Synoniemen
	Nepenthes phyllamphora
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Nepenthes mirabilis op Wikispecies
Portaal	Biologie

Nepenthes mirabilis is een vleesetende bekerplant uit de familie Nepenthaceae. Het is verreweg de meest wijdverspreide Nepenthes-soort. Het verspreidingsgebied beslaat een groot deel van Zuidoost-Azië, inclusief de grotere eilanden van de Indische Archipel en het noorden van de Filipijnen. Ook komt de plant voor in het zuiden van China en het uiterste noorden van Australië. N. mirabilis kent door heel dit gebied een grote verscheidenheid aan verschijningsvormen.

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van Nepenthes mirabilis ligt in de Filipijnen, Borneo, Sumatra, Celebes, Java, de Molukken, het Maleisisch schiereiland, Thailand, Cambodja, Vietnam, Laos, Myanmar, Nieuw-Guinea, China (inclusief Hongkong en Macau), Australië en in drie eilsndengroepen in Oceanië, namelijk de Carolinen, de D'Entrecasteaux-eilanden en de Louisiaden. N. mirabilis staat als 'Niet Bedreigd' (LC of Least Concern) geklasseerd op de Rode Lijst van de IUCN.^[1]

Variëteiten

In zijn uitgestrekte leefgebied vertoont N. mirabilis een grote verscheidenheid aan vangbekervormen en -kleuren. Hij heeft dan ook de meeste synonymen van alle Nepenthes-soorten. Er zijn tal van variëteiten beschreven, maar er worden slechts twee als geldige taxa beschouwd. N. mirabilis var. globosa is alleen aangetroffen op een niet nader genoemd eiland in de Andamanse Zee en op het Thaise vasteland nabij Trang. N. mirabilis var. echinostoma is endemisch in Brunei en Sarawak. Hij onderscheidt zich door een extreem breed peristoom.

Infauna

In de vangbekers van Nepenthes mirabilis is een verscheidenheid aan infaunale organismen gevonden. Veel daarvan zijn nepenthebionten, wat wil zeggen dat ze ten minste een van hun levensstadia volledig afhankelijk zijn van de plant.

In Australische planten zijn twee nieuwe insectensoorten in de bekers ontdekt, namelijk de vlieg Sarcophaga papuensis en de mijt Nepenthacarus warreni.^[2] Zo worden ook de steekmuggen Aedes dybasi en Aedes maehleri alleen aangetroffen in de vangbekers van N. mirabilis, respectievelijk op de eilanden Palau en Yap.^[3]

In Australië werd in een vangbeker van N. mirabilis voor het eerst een schimmelsoort ontdekt die in de vloeistof van een vleesetende plant leeft. De mycelium-vormende schimmel komt zowel vrij in de vloeistof voor als op chitinerijke overblijfselen van insecten.^[4]

In het zuiden van China zijn boomkikkers aangetroffen in de vangbekers van N. mirabilis. De kikkers voedden zich met de prooidieren van de plant en schijnen geen moeite te hebben met de zure verteringssappen in de beker,^[5] waarvan de pH kan zakken tot 2. Mogelijk worden de kikkers voldoende beschermd door de slijmlaag op hun huid.^[6]

Natuurlijke hybriden

Geen Nepenthes-soort kent zoveel natuurlijke hybriden dan Nepenthes mirabilis. Hieronder volgt een overzicht.

? (N. alata × N. merrilliana) × N. mirabilis [=N. × tsangoya]
N. alata × N. mirabilis [=N. × mirabilata]
N. ampullaria × N. mirabilis [=N. × kuchingensis, Nepenthes cutinensis]
? (N. ampullaria × N. rafflesiana) × N. mirabilis [=N. × hookeriana × N. mirabilis]
N. andamana × N. mirabilis (waaronder N. andamana × N. mirabilis var. globosa)
N. benstonei × N. mirabilis
N. bicalcarata × N. mirabilis (waaronder N. bicalcarata × N. mirabilis var. echinostoma)
? (N. bicalcarata × N. rafflesiana) × N. mirabilis var. echinostoma
N. gracilis × N. mirabilis [=N. × sharifah-hapsahii, N. × ghazallyana, N. × grabilis, N. neglecta?]
N. insignis × N. mirabilis
N. kampotiana × N. mirabilis
N. kongkandana × N. mirabilis
N. merrilliana × N. mirabilis
N. mirabilis × N. northiana
N. mirabilis × N. rafflesiana (waaronder N. mirabilis var. echinostoma × N. rafflesiana)
N. mirabilis × N. reinwardtiana
N. mirabilis × N. rowaniae
N. mirabilis × N. smilesii
N. mirabilis × N. spathulata
N. mirabilis × N. sumatrana
N. mirabilis × N. tenax
N. mirabilis × N. thorelii
N. mirabilis × N. tomoriana

N. ampullaria × N. mirabilis
N. benstonei × N. mirabilis
N. gracilis × N. mirabilis
N. mirabilis × N. northiana
N. mirabilis × N. rafflesiana
N. mirabilis var. echinostoma × N. rafflesiana
N. mirabilis × N. sumatrana
? N. mirabilis × N. tomoriana
? N. mirabilis × N. thorelii

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (en) Nepenthes mirabilis op de IUCN Red List of Threatened Species.
↑ (en) N.J. Fashing (2002). Nepenthacarus, a new genus of Histiostomatidae (Acari: Astigmata) inhabiting the pitchers of Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce in Far North Queensland, Australia. Australian Journal of Entomology 41 (1): 7–17. DOI: 10.1046/j.1440-6055.2002.00263.x.
↑ (en) T. Sota, M. Mogi (2006). Origin of pitcher plant mosquitoes in Aedes (Stegomyia): a molecular phylogenetic analysis using mitochondrial and nuclear gene sequences. Journal of Medical Entomology 43 (5): 795–800. DOI: [795:OOPPMI2.0.CO;2 10.1603/0022-2585(2006)43[795:OOPPMI]2.0.CO;2].
(en) M. Mogi (2010). Unusual life history traits of Aedes (Stegomyia) mosquitoes (Diptera: Culicidae) inhabiting Nepenthes pitchers. Annals of the Entomological Society of America 103 (4): 618–624. DOI: 10.1603/AN10028.
↑ (en) A.B. Cribbs (1987). An aquatic fungus from pitchers of Nepenthes mirabilis. Queensland Naturalist 28: 72–73.
↑ (en) Y.Hua, H. Li (2005). Food web and fluid in pitchers of Nepenthes mirabilis in Zhuhai, China. Acta Botanica Gallica 152 (2): 165–175. Gearchiveerd van origineel op 2010-06-122010-06-12. Geraadpleegd op 9 april 2018.
↑ (en) Y. Hua, L. Kuizheng (2004). The Special Relationship Between Nepenthes and Tree Frogs. Carnivorous Plant Newsletter 33 (1): 23–24.

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Nepenthes mirabilis op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

[IUCN-1] (en) Nepenthes mirabilis op de IUCN Red List of Threatened Species.

[2] (en) N.J. Fashing (2002). Nepenthacarus, a new genus of Histiostomatidae (Acari: Astigmata) inhabiting the pitchers of Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce in Far North Queensland, Australia. Australian Journal of Entomology 41 (1): 7–17. DOI: 10.1046/j.1440-6055.2002.00263.x.

[3] (en) T. Sota, M. Mogi (2006). Origin of pitcher plant mosquitoes in Aedes (Stegomyia): a molecular phylogenetic analysis using mitochondrial and nuclear gene sequences. Journal of Medical Entomology 43 (5): 795–800. DOI: [795:OOPPMI2.0.CO;2 10.1603/0022-2585(2006)43[795:OOPPMI]2.0.CO;2].
(en) M. Mogi (2010). Unusual life history traits of Aedes (Stegomyia) mosquitoes (Diptera: Culicidae) inhabiting Nepenthes pitchers. Annals of the Entomological Society of America 103 (4): 618–624. DOI: 10.1603/AN10028.

[4] (en) A.B. Cribbs (1987). An aquatic fungus from pitchers of Nepenthes mirabilis. Queensland Naturalist 28: 72–73.

[5] (en) Y.Hua, H. Li (2005). Food web and fluid in pitchers of Nepenthes mirabilis in Zhuhai, China. Acta Botanica Gallica 152 (2): 165–175. Gearchiveerd van origineel op 2010-06-122010-06-12. Geraadpleegd op 9 april 2018.

[6] (en) Y. Hua, L. Kuizheng (2004). The Special Relationship Between Nepenthes and Tree Frogs. Carnivorous Plant Newsletter 33 (1): 23–24.

[1]