Maiaspondylus

Maiaspondylus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg- tot Laat-Krijt
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Orde: Ichthyosauria Familie: Ophthalmosauridae Onderfamilie: Platypterygiinae
Geslacht
Maiaspondylus Maxwell & Caldwell, 2006
Typesoort
Maiaspondylus lindoei
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Maiaspondylus op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

Maiaspondylus^[1] is een geslacht van uitgestorven platypterygiine ophthalmosauride ichthyosauriërs bekend uit de Northwest Territories van Canada, de Cambridge Greensand in Engeland en de Russische oblast Voronezj.

Maiaspondylus werd in 2006 benoemd door Erin E. Maxwell en Michael W. Caldwell en de typesoort is Maiaspondylus lindoei. De geslachtsnaam is afgeleid van maia (μαία), Grieks voor 'zorgzame moeder' en spondylos (σπόνδυλος), Grieks voor 'wervel'. De geslachtsnaam verwijst naar het unieke exemplaar UALVP 45639, dat bestond uit twee embryo's die waren geagglutineerd met een reeks van acht wervels van een volwassene (in zijn lichaamsholte), vermoedelijk de moeder. Maxwell en Caldwell (2003) suggereerden dat dit exemplaar bewijst dat Maiaspondylus levendbarend was. Deze embryo's zijn de geologisch jongste en de fysiek kleinste bekende ichthyosauriër-embryo's. De soortaanduiding eert de technicus Allan Lindoe van het Geologisch Museum van de University of Alberta voor het ontdekken (in 1971), verzamelen en prepareren van de exemplaren. De vondsten werden in 1971 gemeld in de wetenschappelijke literatuur.

Maiaspondylus is bekend van het holotype UALVP 45635, een niet in verband liggend maar bijna volledig skelet geconserveerd in drie dimensies. Het is een jong dier. Verder zijn er de paratypen UALVP 45639: twee in verband liggende, gedeeltelijk geconserveerde embryo's en een reeks van acht wervels van een volwassene, UALVP 45640: een reeks van veertien wervels van een juveniel, UALVP 45640: een reeks van twaalf wervels, UALVP 45642, een gedeeltelijke snuit en linkerdentarium met tanden en UALVP 45643, een fragmentarische snuit. Alle exemplaren werden verzameld bij de Hay River uit de Loon River-formatie, daterend uit het Vroeg-Albien van het Vroeg-Krijt, ongeveer 110 miljoen jaar geleden.

Het holotype is erg klein maar onvolgroeid. De volwassen exemplaren waren vermoedelijk enkele meters lang. In 2003 werd het zwangere moederdier op een lengte van 2,2 tot 2,5 meter geschat. De embryo's zouden een dozijn centimeter lang zijn en daarmee voor ichthyosaurisérs de kleinste die toen bekend waren. Geschat werd dat de foetus bij de geboorte vijfenzeventig centimeter lang was.

In 2006 werd een unieke combinatie van kenmerken vastgesteld. Het opperarmbeen is aan de schouder en de 'elleboog' evenzeer verbreed, met drie distale gewrichtsfacetten. Van deze facetten is het binnenste kleiner dan de twee buitenste. De tanden zijn naar binnen gekromd en ze staan stevig in een lengtegroeve. De tandkronen zijn glad maar het tandcement draagt verticale groeven terwijl de tandbasis rechthoekig is in dwarsdoorsnede. Het jukbeen strekt zich uit over het bovenkaaksbeen maar raakt de praemaxilla niet.

Alle Maiaspondylus-exemplaren werden oorspronkelijk toegewezen aan Platypterygius. Uit alle recente cladistische analyses bleek echter dat Maiaspondylus een geldig geslacht is van ophthalmosauriden. Patrick S. Druckenmiller en Erin E. Maxwell (2010) vonden dat het het nauwst verwant is aan Platypterygius americanus, die waarschijnlijk niet tot het geslacht Platypterygius behoort.

Een studie over de anatomie en fylogenetische relaties van Maiaspondylus lindoei, Ophthalmosaurus cantabrigiensis en Platypterygius ochevi werd gepubliceerd door Zverkov & Grigoriev (2020), die Ophthalmosaurus cantabrigiensis overdragen aan het geslacht Maiaspondylus, en Platypterygius ochevi als een jonger synoniem van een Maiaspondylus cantabrigiensis beschouwen.

Het volgende cladogram toont een mogelijke fylogenetische positie van Maiaspondylus in Ophthalmosauridae volgens de analyse uitgevoerd door Zverkov en Jacobs (2020):