Gebruiker:Zomerklokje/Checklist-Kunstenaars
-
Lucas van Leyden, Portrait of a Young Man with a Skull, c. 1519, NGA 56626; Lit: Van Leyden, Goltzius, Leyster
-
Hendrick Goltzius, Jongeling met schedel en tulp, 1614, pen en bruine inkt op papier, 46 x 35,4 cm, The Morgan Library & Museum, New York: Young Man Holding a Skull and a Tulip; zie boek Goltzius
Francesca da Rimini
- Francesca da Rimini (wallacecollection.org)
John Flaxman: Ilias
-
Dante and Virgil in the Suicidal Wood
-
Inf. 06 John Flaxman, La bocca mi baciò tutta tremante (Paolo e Francesca), 1802
-
Inf. 06 John Flaxman, E caddi come corpo morto cade (Paolo e Francesca)
-
Jupiter and Pernicious' Dream (II.9)
-
Mars, Iris en Venus (V.455)
-
Iris with the torch of discord (XI.5)
-
Hypnos (XIV.294)
-
The Death of Sarpedon (XVI.831)
-
Achilles bij het lichaam van Patroklos (I ? . 450)
-
Swift as the word, the winds tumultuous flew (XXIII.263)
Per land
[bewerken | brontekst bewerken]Nederlanden
[bewerken | brontekst bewerken]infobox kunstenaar voor 1800
infobox kunstenaar (nieuw)
infobox kunstenaar (overig)
- Judith Leyster
- Aelbert Cuyp
- Jacob Cuyp
- Benjamin Cuyp
- Gerrit Gerritsz. Cuyp
- Nicolaes Maes
- Cornelis Bisschop
- Ludolf Bakhuizen
- Paulus Potter
- Lucas van Leyden
- Hendrik Cornelisz. Vroom
- Jacob van Ruisdael
- Pieter de Hooch
- Emanuel de Witte
- Rachel Ruysch
- Jacob de Gheyn
- Jan van Goyen
- Gerard ter Borch (II)
- Gesina ter Borch
- Hendrick Goltzius
- Pieter Claesz
- Hercules Seghers
- Albert Eckhout
- Jan Steen
- Frans Hals
- Rembrandt van Rijn
- Johannes Vermeer
- Margareta de Heer
geen infobox
- Albert van Ouwater -> noodnaam
- Barent Fabritius
- Ludolf de Jongh
- Frans van Mieris (I)
- Salomon van Ruysdael
- Gerard ter Borch (I)
- Moses ter Borch
- Cornelius Gijsbrechts -> noodnaam ?
- Cornelis Vroom (nalooplijst)
noodnaam
Duitsland
[bewerken | brontekst bewerken]Frankrijk
[bewerken | brontekst bewerken]Spanje
[bewerken | brontekst bewerken]Italië
[bewerken | brontekst bewerken]infobox kunstenaar voor 1800
infobox kunstenaar
- Giotto di Bondone (fantasieportret)
- Duccio di Buoninsegna (fantasieportret)
- Ambrogio Lorenzetti
- Paolo Uccello
- Rafaël
- Michelangelo Buonarroti (B)
- Leonardo da Vinci (B)
- Masaccio
- Titiaan
- Fra Filippo Lippi
- Giovanni Bellini
- Andrea Mantegna
- Pisanello (B)
- Parmigianino
geen infobox
Japan
[bewerken | brontekst bewerken]- fr:Georges_de_La_Tour#Liste_des_peintures
- c:Georges de La Tour catalog raisonné, 1972
- c:Georges de La Tour catalog raisonné, 1992
-
Musée de Tessé, Le Mans
- tekening Hieronymus: p. 42
- p. 40, 57 cat. 33-35: gravures naar GdLT
Omdat er veel onduidelijkheden bestaan over de chronologie van de schilderijen, zijn de werken globaal in drie periodes verdeeld en is er geen poging gedaan ze nauwkeuriger te dateren.
Bronnen
[bewerken | brontekst bewerken]- Marianne Roland Michel (1984): Watteau. An Artist of the Eightteenth Century, Secaucus (New Jersey): Chartwell Books.
- Egbert Haverkamp-Begemann & Carolyn Logan (1988): Creative Copies. Interpretative Drawings from Michelangelo to Picasso, Londen: Sotheby's / Amsterdam: Meulenhoff/Landshoff.
Afbeelding | Lemma | Engelse titel | Datering | Techniek | Afmetingen h × b cm |
Collectie | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|---|
[[Bestand:|center|150px]] | × | ||||||
Picking Flowers in a Field | 1875 | olieverf op paneel | 26,6 × 34,3 | privéverzameling[1] | |||
In de loge | In the Loge | 1878 | olieverf op doek | 81,3 × 66 | Boston, Museum of Fine Arts[2] inv. nr. 10.35 |
||
Little Girl in a Blue Armchair | 1878 | olieverf op doek | 89,5 × 129,8 | Washington, National Gallery of Art inv. nr. 1983.1.18[3] |
|||
Vrouw met een parelketting in een loge | Woman with a Pearl Necklace in a Loge | 1879 | olieverf op doek | 81,3 × 59,7 | Philadelphia, Philadelphia Museum of Art[4] | ||
Lydia Leaning on Her Arms (in a theatre box) | 1879 | 21⅝ × 17¾ in | Collectie mw. William Coxe Wright | St. Davids, PA | |||
Lilacs in a Window | 1879 | 24,2 × 20,3 in | MMA 1997.207 | Metropolitan Museum of Art | NYC | ||
Tea | 1880 | 25½ × 36¼ in | 42.178 | Museum of Fine Arts Boston | Boston | ||
Mother About to Wash Her Sleepy Child | 1880 | 39½ × 25⅞ in | M.62.8.14 | Los Angeles County Museum of Art | Los Angeles | ||
A Woman and a Girl Driving | 1881 | olieverf op doek | 89,7 × 130,5 | Philadelphia, Philadelphia Museum of Art[5] | |||
Susan on a Balcony holding a dog | 1883 | 39½ × 25½ in | Corcoran Gallery of Art | Washington D.C. | |||
Reading Le Figaro | 1883 | 41 × 33 in | Collectie mw. Eric de Spoelberch | Haverford (Pennsylvania) | |||
The Family | 1886 | 32 × 26 in | Chrysler Museum of Art | Norfolk, Virginia | |||
Girl Arranging Her Hair | 1886 | 29½ × 24½ in | 1963.10.97 | National Gallery of Art | Washington D.C. | ||
Emmie and her Child | 1889 | 35⅜ × 25⅜ in | Wichita Art Museum | Kansas | |||
Mrs. Robert S. Cassatt, the Artist's Mother | 1889 | 38 × 27 in | 1979.35 | Fine Arts Museums of San Francisco | San Francisco | ||
Young woman in a Black and Green Bonnet, Looking Down | ca. 1890 | pastel | 52 × 65 | Princeton University Art Museum[6] inv. nr. x1953-119 |
|||
Baby's First Caress | 1891 | 30 × 24 in | New Britain Museum of American Art | New Britain, Connecticut | |||
The Letter | 1891 | 13⅝ × 9 in | Art Institute of Chicago | Chicago | |||
The Child's Bath | 1893 | 39½ × 26 in | 1910.2 | Art Institute of Chicago | Chicago | ||
Baby Reaching for an Apple | 1893 | 39 × 25½ in | Mrs. Blaine Durham | Hume, VA | |||
| | Het boottochtje | The Boating Party | 1893 | 35½ × 46⅛ in | 1963.10.94 | National Gallery of Art | Washington D.C. |
Summertime | 1894 | olieverf op doek | 73,7 × 96,5 | Los Angeles, Armand Hammer Foundation | |||
Summertime | 1894 | olieverf op doek | 100,6 × 81,3 | Chicago, Terra Foundation for American Art[7] inv. nr. 1988.25 |
|||
Ellen Mary Cassatt In A White Coat | 1896 | 32 × 24 in | privéverzameling | ||||
Breakfast in Bed | 1897 | 25⅝ × 29 in | Huntington Library | San Marino, California | |||
Gardner and Ellen | 1899 | 25 × 18¾ in | MMA 57.182 | Metropolitan Museum of Art | NYC | ||
Ellen Mary Cassatt | ca. 1899 | pastel | 30,5 × 36,8 | New York, Metropolitan Museum of Art[8] inv. nr. 60.132.1 |
|||
Madame A. F. Aude and Her Two Daughters | 1899 | 21⅜ × 31⅞ in | Collectie Durand-Ruel | Paris | |||
After the Bath | 1901 | 25¾ × 39¼ in | Cleveland Museum of Art | Cleveland | |||
Reine LeFebvre Holding a Nude Baby | 1902 | 26⅞ × 22½ in | Worcester Art Museum | Worcester, MA | |||
Margot (Lefebvre) in Blue | 1902 | 24 × 19⅝ in | 37.303 | Walters Art Museum | Baltimore | ||
Simone in a White Bonnet | 1903 | 25½ × 16½ in | privéverzameling | Texas | |||
Mother and Child | 1905 | 36¼ × 29 in | 1963.10.98 | National Gallery of Art | Washington D.C. | ||
Françoise Holding a Little Dog | 1906 | 26⅞ × 22¾ in | 26.124 | Huntington Library | San Marino, California | ||
Antoinette at her dressing table | 1909 | 36½ × 28½ in | Collectie mw. Samuel E. Johnson | Chicago, Illinois | |||
The Crochet Lesson | 1913 | 30⅛ × 25½ in | Collectie Melville en Estelle Gelman | Washington D.C. | |||
Mother, Young daughter, and Son | 1913 | 43¼ × 33¼ in | Memorial Art Gallery | Rochester, NY |
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ E. John Bullard (1972), Mary Cassatt. Oils and Pastels, New York: Watson-Guptill Publications (i.s.m. National Gallery of Art, Washington)
- ↑ In the Loge (mfa.org)
- ↑ Little Girl in a Blue Armchair (nga.gov)
- ↑ Woman with a Pearl Necklace in a Loge (philamuseum.org)
- ↑ A Woman and a Girl Driving (philamuseum.org)
- ↑ Young woman in a Black and Green Bonnet, Looking Down (artmuseum.princeton.edu)
- ↑ Summertime (terraamericanart.org)
- ↑ Ellen Mary Cassatt (metmuseum.org)
Oeuvrelijst
[bewerken | brontekst bewerken]Deze lijst bevat de werken die door de Italiaanse kunsthistoricus Luciano Bellosi aan Cimabue zijn toegeschreven.[1]
Afbeelding | Titel | Datering | Techniek | Afmetingen h × b cm |
Verblijfplaats | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|
Kruisbeeld van San Domenico | ca. 1268-1271 | tempera en goud op paneel | 336 × 267 | Arezzo, San Domenico | ||
Kruisbeeld van Santa Croce | ca. 1275-1280 | tempera en goud op paneel | 448 × 390 | Florence, Santa Croce | Ernstig beschadigd tijdens de overstroming van de Arno in 1966 | |
Maestà van het Louvre | ca. 1280 | tempera en goud op paneel | 424×276 | Parijs, Louvre | ||
Maestà met twee engelen | ca. 1280-1285 | tempera en goud op paneel | 25,6 × 20,8 | Londen, National Gallery | ||
Geseling | ca. 1280-1285 | tempera en goud op paneel | 24,7 × 20 | New York, Frick Collection | Toeschrijving onzeker | |
Bespotting van Christus | ca. 1280 | tempera en goud op paneel | 25,7 × 20,5 | privéverzameling | ||
Een deel van de mozaïeken van het Baptisterium van Florence | ca. 1280-1285 | mozaïek (ontwerp) | Florence, Baptisterium San Giovanni | |||
Madonna van Castelfiorentino | ca. 1283-1284 | tempera en goud op paneel | 68 × 47 | Castelfiorentino, Museo di Santa Verdiana | ||
Maestà van Santa Maria dei Servi (en atelier) | ca. 1281-1285 | tempera en goud op paneel | 218×188 | Bologna, Santa Maria dei Servi | ||
Maestà van Assisi | ca. 1288 | fresco | 320 × 340 | Assisi, benedenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek | Sterk gerestaureerd | |
Fresco's in de bovenkerk in Assisi: Vier evangelisten (gewelf) |
circa 1288-1292 | fresco | Assisi, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek | Zwaar beschadigd tijdens de aardbeving van 1997; Matteüs werd volledig verwoest | ||
Fresco's in de bovenkerk in Assisi: Leven van Maria (apsis) |
circa 1288-1292 | fresco | Assisi, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek | |||
Fresco's in de bovenkerk in Assisi: Apocalyps (linkertransept) |
circa 1288-1292 | fresco | Assisi, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek | |||
Fresco's in de bovenkerk in Assisi: Verhalen over de heiligen Petrus en Paulus |
circa 1288-1292 | fresco | Assisi, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek | |||
Maestà van de Santa Trinita | ca. 1290-1300 | tempera en goud op paneel | 385 × 223 | Florence, Uffizi | ||
Johannes de evangelist | 1301-1302 | mozaïek (ontwerp) | Pisa, Kathedraal van Pisa |
Onzekere toeschrijvingen of atelierwerk
[bewerken | brontekst bewerken]Afbeelding | Titel | Datering | Techniek | Afmetingen h × b cm |
Verblijfplaats | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|---|---|
[[Bestand:|150px]] | Kress-Maestà | ca. 1290 circa | tempera en goud op paneel | 34,3 × 24,4 | Washington, National Gallery of Art | toeschrijving onzeker |
[[Bestand:|150px]] | Sint-Franciscus | tempera op paneel | 107 × 57 cm | Assisi, Museo di Santa Maria degli Angeli | toeschrijving onzeker | |
[[Bestand:|150px]] | Panelen met verhalen over Jezus | tempera en goud op paneel | diverse locaties | toeschrijving onzeker, misschien van de Meester van Badia a Isola | ||
[[Bestand:|150px]] | Kruisiging | ca. 1300 | tempera en goud op paneel | 93 × 58 cm | privéverzameling | toeschrijving onzeker, misschien Ventiaanse school |
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ De lijst is ontleend aan de Italiaanse Wikipedia, met verwijzing naar Bellosi 2003.
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paintings_by_Ambrogio_Lorenzetti_by_title
Oeuvrelijst
[bewerken | brontekst bewerken]-
Rechterwand: de stad onder goed bestuur
-
Rechterwand: het platteland onder goed bestuur
-
Achterwand van de zaal van de Raad van Negen
-
Linkerwand: de stad onder slecht bestuur
-
Linkerwand: het platteland onder slecht bestuur
-
Personificatie van de vrede, detail van de Allegorie van het goede bestuur en het slechte bestuur, ca. 1338-1339, Siena
-
Blessing Redeemer
-
Städel Museum
-
Vier clarissen, uit kapittel Sinf-Franciscuskathedraal, Siena; National Gallery, Londen
-
fragment als vorige, Siena
-
Eed van Lodewijk van Toulouse
-
Denemarken
-
omgeving Lorenzetti
1200px-Ambrogio_lorenzetti%2C_allegoria_del_comune_di_siena%2C_1344%2C_secondo_semestre_%28siena%2C_archivio_di_stato%2C_museo_delle_biccherne%29_02.jpg
Jacopo Bellini | ||||
---|---|---|---|---|
Maria met Kind, ca. 1465, olieverf op paneel, Los Angeles County Museum of Art
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Jacopo Bellini | |||
Geboorte | ||||
Datum | 1396 of ca. 1400(?) | |||
Plaats | Venetië (?) | |||
Overlijden | ||||
Datum | ca. 1470 | |||
Plaats | Venetië | |||
Levensloop | ||||
Woonplaats | Venetië | |||
Beroep | kunstschilder | |||
In dienst van | Lionello d'Este (1441) | |||
Artistieke carrière | ||||
Stijl | gotiek, vroegrenaissance | |||
Genres | altaarstuk, portret | |||
Leermeester | Gentile da Fabriano | |||
Leerlingen | Andrea Mantegna | |||
Bekende werken | Madonna van de nederigheid | |||
Kunstzinnige familieleden | ||||
| ||||
|
Gentile Bellini | ||||
---|---|---|---|---|
Zelfportret, ca. 1496
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Gentile Bellini | |||
Geboorte | ||||
Datum | ca. 1429-1433 | |||
Plaats | Venetië | |||
Overlijden | ||||
Datum | 23 februari 1507 | |||
Plaats | Venetië | |||
Kunstzinnige familieleden | ||||
| ||||
|
Andrea Mantegna | ||||
---|---|---|---|---|
Mogelijk zelfportret (detail van Presentatie in de tempel)
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Andrea Mantegna | |||
Geboorte | ||||
Datum | ca. 1431 | |||
Plaats | Piazzola sul Brenta (provincie Padua) | |||
Overlijden | ||||
Datum | 13 september 1506 | |||
Plaats | Mantua | |||
Kunstzinnige familieleden | ||||
| ||||
|
Werken
[bewerken | brontekst bewerken]volgens lijstje op en:Andrea Mantegna
- c:Andrea Mantegna catalog raisonné, 1967
- fr:Gravures d'Andrea Mantegna
- fr:Liste d'œuvres d'Andrea Mantegna
en:Euphemia (nl: Euphemia (heilige)
Triomfen van Caesar
[bewerken | brontekst bewerken]-
1. Trombettieri e portatori di insegne
-
2. Bearers of Standards -
2. Carri trionfali, trofei e macchine belliche
-
3. Bearers of Trophies and Bullion -
3. Carro con trofei e portatori di bottino
-
4. Portatori di vasi, tori sacrificali e trombettieri
-
5. Elephants -
5. Trombettieri, tori sacrificali ed elefanti
-
6. Corselet Bearers -
6. Portatori di corsaletti, di trofei e di armature
-
7. Captives -
7. Prigionieri, buffoni e un portainsegna
-
8 Musicians -
8. Portatori di corsaletti, di trofei e di armature
-
9. Julius Caesar -
9. Giulio Cesare sul carro trionfale
-
10. Senators, early print version / Senatori -
Free copy by Rubens and Erasmus Quellinus II
Fresco's
- Cappella Ovetari, Padua (grotendeels vernietigd in 1944)
- Camera degli Sposi, Mantua
- en:Trigraph of Christ
Mantegna's only known sculpture is a Sant'Eufemia in the Cathedral of Irsina, Basilicata.
Brunelleschi wordt vaak beschreven als degene die afrekende met de gotiek en de terugkeer naar de architectuur van de Klassieke Oudheid inluidde. Hij schijnt inderdaad in Rome de oude architectuur te hebben bestudeerd, maar het is onduidelijk wat hij daar precies heeft opgestoken. Studies uit de twintigste eeuw en later hebben namelijk laten zien dat hij (en Donatello) zich vooral inspireerde op de Toscaanse 'protorenaissance' van de twaalfde eeuw, waarvan het Baptisterium in Florence en de kerk San Miniato al Monte het belangrijkste voorbeeld was [die eerder romaans dan romeins was]. Misschien dacht hij dat de gebouwen uit de Romeinse tijd stamden.[1] [Vgl. boek over Verrocchio/Orsanmichele, p. 48: beeld H. Lodewijk van Toulouse in nis ontworpen door Donatello en Brun. met referenties aan Baptisterium (destijds beschouwd als een gebouw uit de Romeinse republikeinse tijd); hieraan (?) ontleende hij zijn voorkeur voor het gebruik van klassieke zuilen die bogen ondersteunen in plaats van een architraaf] Ook zijn veelgeprezen ontwerpen voor de bouw van de Domkoepel, zijn in feite technische oplossingen voor het bestaande ontwerp van Arnolfo dat al uit de veertiende eeuw stamde. De serieuze bestudering van de klassieke architectuur brak pas echt aan met de geschriften en bouwontwerpen van Leon Battista Alberti. Tegenwoordig wordt Brunelleschi gezien als iemand die nog helemaal in de traditionele, Middeleeuwse bouwpraktijk stond en daar een originele invulling aan gaf.
De kunsthistoricus Gombrich wees erop dat Ghiberti's ontwerp waarschijnlijk geslaagder was omdat hij voor een traditionele oplossing koos, terwijl Brunelleschi bewust iets nieuws uitprobeerde. Dat zou de reden zijn waarom hij bijvoorbeeld de Spinario navolgde, niet uit een principiële opvatting om de klassieken na te volgen, maar om origineler dan zijn rivaal te zijn.[1]
Na zijn dood werd hij vooral geprezen om zijn briljante, originele ideeën en zijn talent om out of the box te denken. Dit wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door de anekdote over het "ei van Columbus" dat Vasari over de aanloop tot de bouw van de Domkoepel vertelt. Als dit echt gebeurd is – wat maar zeer de vraag is – heeft Brunelleschi waarschijnlijk duidelijk willen maken, dat als iemand niet in staat is dit probleem op te lossen, hij zeker niet in staat is een oplossing te vinden voor de bouw van de koepel.
Manetti legde een andere anekdote over Brunelleschi vast die zich in 1409 zou hebben afgespeeld. In dat jaar haalden Brunelleschi, Donatello en een paar vrienden een practical joke uit met een "dikke schrijnwerker". [...] Op basis van dit verhaal zagen moderne auteurs hem als een absurdist avant la lettre.
relaties met 'voorgevel' van de Drie-eenheid van Masaccio?
- 1420 Barbadori-kapel
- 1425 Nis van Lodewijk van Toulouse (later Ongelovige Thomas van Verrocchio), volgens Vasari ontworpen door Donatello (ism Brun.?)
- 1451-1458 Cardini-kapel -> lijkt kopie van Drie-eenheid
-
Barbadori-kapel
-
Annunciatie, Barbadori-kapel
-
Nis van Donatello met kopie van de Ongelovige Thomas van Verrocchio
-
Cardini-kapel, Pescia
teksten
- 1409 – Proloog biografie: Practical joke (beffa)
- 1420 – Dispositief
- 1435 "Intervista" (verslag van een gesprek met B.)
- samenwerking met Masaccio (?)
Adviezen:
- Rocca di Castellina in Chianti (advies) [zie it.wiki] (?)
Palazzo Davanzati
Oeuvre
[bewerken | brontekst bewerken]Beeldende kunst
[bewerken | brontekst bewerken]+ toegeschreven beelden:
- Pistoia: Augustinus + Johannes de evangelist (zilveren altaar)
- Orsanmichele : Petrus (ca. 1412)
-
houten modellen
-
Palazzo Bardi
-
Kansel Santa Maria Novella
-
Lavabo van Buggiano; inrichting oude Sacristie: advies van Brunelleschi ?
-
Cardini-kapel
-
Benozzo Gozzoli, Begrafenis van Augustinus, 1464-1465, Sant'Agostino, San Gimignano
Architectuur
[bewerken | brontekst bewerken]Afbeelding | Gebouw | Datering | Locatie | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
Cardini-kapel (uitgevoerd door Buggiano; naar een oorspronkelijk ontwerp van Brunelleschi?) | (1440?) 1451-1458 | Pescia, San Francesco | Het ontwerp is vaak in verband gebracht met Masaccio's Drie-eenheid | |
[[Bestand:|150px]] | Paviljoen hertogin van Milaan (ontwerp ? - tekening van Leonardo) | 1430 | Milaan | |
Sagrestie (nieuwe sacristieën van de Duomo: advies inrichting? - beeldhouwwerk van Buggiano) | 1432 | Florence, Santa Maria del Fiore | ||
[[Bestand:|150px]] | Palazzo Pazzi (eerste ontwerp ?; nu toegeschreven aan Giuliano da Maiano) | 14 | Florence | |
[[Bestand:|150px]] | Badia Fiesolana (toegeschreven: eerste ontwerp ?; of navolger) | 1456-1467 | Florence | |
[[Bestand:|150px]] | Villa voor Lucca Pitti in Rusciano (navolger; toegeschreven door Vasari) | 14 | Florence, Via di Ripoli |
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]In elk kunstboek dat de renaissance behandelt, valt wel iets te lezen over Brunelleschi.
Vroege teksten
[bewerken | brontekst bewerken]- Alberti, Leon Battista (1450, geschreven ca. 1435): De pictura.
- Alberti, Leon Battista (1485, geschreven ca. 1443-1452): De re aedificatoria.
- Manetti, Antonio (ca. 1485): Vita di Filippo Brunelleschi.
- Manetti, Antonio: Novella del Grasso legnaiuolo.
- Vasari, Giorgio (1550, herziene druk uit 1568): Le vite de' più eccellenti pittori, scultori e architettori. Terza parte.
Secundaire literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Panofsky, Erwin (1960, heruitgave uit 1972): Renaissance and Renascences in Western Art. New York: Harper & Row.
- Panofsky -> Perspective as Symbolic ... / Albrecht Dürer & perspectief
- Gombrich, E.H. (1967): From the Revival of Letters to the Reform of the Arts. In The Heritage of Apelles (1976), Oxford: Phaidon, p. 93-110 (over uitvinding perspectief)
- Pizzigoni, Attilio (1991): Filippo Brunelleschi, Zürich/München: Artemis & Winkler Verlag. Duitse vertaling uit het Italiaans.
- Saalman, Howard (1993): Filippo Brunelleschi. The Buildings. Pennsylvania State University Press.
- Ackerman, James S. (1994): The First Renaissance Buildings, Design Book Review 34 (herfst 1994: The Architecture of Humanism), p. 23-26. (recensie van Saalman 1993)
- Borsi, Franco & Borsi, Stefano (1998): Masaccio. Parijs: Éditions Hazan. Franse editie.
Verder lezen
[bewerken | brontekst bewerken]- King, Ross (2001): Brunelleschi's Dome: The Story of the Great Cathedral of Florence, New York: Penguin. (Populair-wetenschappelijke roman over de bouw van de Domkoepel)
---
- Alberti, Leon Battista (1450, geschreven ca. 1435): De pictura. Engelse vertaling: Cecil Grayson (vertaling) & Martin Kemp (red.), On Painting (1972/1991), Londen, Penguin Books. [inleiding]
- Gombrich, E.H. (1950, herdruk uit 1989): The Story of Art (hoofdstuk 12: "The conquest of reality"), Oxford, Phaidon (vertaald als: Eeuwige schoonheid)
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ca. 1459 – Piazza Pio II, Pienza (?); zie ook it:Urbanistica di Pienza & it:Città ideale
- The Tribune for Santissima Annunziata, Florence (1470, completed with alterations, 1477)
DBR p. 13-14:
- Rome:
- renovatie Canale di Ponte: ontwerp plein? (bij Engelenburg)
- Vatican Basilica -> Rimini
- 1453 restauratie Trevifontein
- Tridentine scheme Borgo
- Mantua:
- 'loggia' -> Loggia dei Mercanti ?
-
Pienza, Piazza Pio II
-
San Martino a Gangalandi
Leon Battista Alberti | ||||
---|---|---|---|---|
Leon Battista Alberti, Zelfportret, ca. 1435, brons, 20,1 x 13,6 cm, National Gallery of Art, Washington[1]
| ||||
Algemene informatie | ||||
Geboren | 18 februari 1404 | |||
Geboorteplaats | Genua | |||
Overleden | 25 april 1472 | |||
Overlijdensplaats | Rome | |||
Beroep | schrijver, geestelijke, architect | |||
Werk | ||||
Bekende werken | Intercoenales De pictura De re aedificatoria Hypnerotomachia Poliphili (?) Architectuur: Palazzo Rucellai Sant'Andrea | |||
|
Leon Battista Alberti (Genua, 1404 - 1472) was een humanistisch schrijver en wiskundige uit een vooraanstaande Florentijnse familie, die in het Latijn en het Italiaans (Toscaans) schreef. Hij had een breed interessegebied en schreef onder andere over kunst, bouwkunde, stadsplanning, taalkunde, staatsrecht, rechtspraak, numismatiek, scheepsbouw, cryptografie en cartografie. In de moderne tijd is hij vooral bekend van zijn traktaten over schilderkunst (De pictura), beeldhouwkunst en architectuur. Aan het eind van zijn leven ontwierp hij enkele kerken en de gevel van het Palazzo Rucellai.
Oeuvrelijst
[bewerken | brontekst bewerken]Teksten
[bewerken | brontekst bewerken]De teksten zijn in het Latijn tenzij anders vermeld.[2]
- 1424 – Philodoxeus of Philodoxeos fabula – toneelstuk
- 1434 – Commentarium Philodoxeo fabulae (Commentaar op Philodoxeus)
- 1429 – De commodis litterarum atque incommodis (De voordelen en nadelen van de letteren)
- ca. 1428-1435 – Intercoenales (Tafelgesprekken)
- 1433-1440 – De familia (De familie) – ook in het Italiaans: Della famiglia
- 1433 – Vita St. Potiti (Het leven van de heilige Potitus)
- 1435 – De pictura (De schilderkunst)
- 1437 – De iure (Het recht) – in manuscript overgeleverd
- 1438 – Vita anonyma (Anonieme autobiografie)
- 1440 – Grammatica della lingua toscana (Grammatica van het Toscaans) – in het Italiaans
- 1441 – Theogenius – ook in het Italiaans
- 1441 – Profugiorum ab aerumna (libri) (Op de vlucht voor ellende) – ook in het Italiaans ?
- 1441 – Canis (De hond)
- 1441 – Protesta
- 1443-1445 – Momus sive de principe (Momus of De vorst)
- ca. 1443-1452 – De re aedificatoria (De bouwkunst)
- 1447 – De navis (Het schip) – verloren gegaan
- 1448 – Ex ludis rerum mathematicorum / Ludi mathematici (Wiskundige spelletjes)
- 1460 – Trivia senatoria
- 1462 – De statua (Het standbeeld)
- ca. 1466 – De cifris of De componendis cifris (Geheimschriften)
- 1468 – De iciarchia (De prins) – ook in het Italiaans ?
verloren gegaan:
- 1447 – De navis (Het schip) - over de constructie van schepen in de klassiek oudheid (geraadpleegd door Leonardo da Vinci)[3]
Bouwwerken
[bewerken | brontekst bewerken]Lijst van bouwwerken van Leon Battista Alberti
Hier volgt een lijst van de bouwwerken waarvan het ontwerp met meer of minder zekerheid aan Alberti wordt toegeschreven.
Afbeelding | Gebouw | Datering ontwerp |
Locatie | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
Tempio malatestiano (officieel San Francesco) | ca. 1448 | Rimini | Alberti ontwierp een nieuwe schil om de oude Middeleeuwse kerk in opdracht van Sigismondo Malatesta; bouw vanaf ca. 1448; bleef onvoltooid. | |
Palazzo Rucellai | 1446-1451 | Florence, Via della Vigna Nuova | Ontwerp façade in opdracht van Giovanni di Paolo Rucellai. | |
Loggia Rucellai | ca. 1450-1460 | Florence, Via della Vigna Nuova | Loggia tegenover Palazzo Rucellai. | |
Santa Maria Novella | 1458 | Florence | Voltooiing façade in opdracht van Giovanni di Paolo Rucellai. | |
Tempietto del Santo Sepolcro | ca. 1458 | Florence, San Pancrazio | Grafkapel voor Giovanni di Paolo Rucellai; ingewijd in 1467. | |
San Sebastiano | ca. 1460 | Mantua | Ontworpen in opdracht van Lodovico Gonzaga; uitgevoerd met wijzigingen. | |
Sant'Andrea | 1471 | Mantua | Ontworpen in opdracht van Lodovico Gonzaga; bouw begonnen in 1472, het jaar van Alberti's dood. | |
San Martino a Gangalandi | Lastra a Signa, Pieve di San Martino a Gangalandi | Verbouwing apsis van de pieve (= parochiekerk); uitgevoerd in 1472-1478 | ||
Volto del Cavallo, triomfboog bij het Palazzo Municipale | 1451 | Ferrara | Toegeschreven op stilistische gronden; volgens sommige kunsthistorici trad hij op als adviseur. |
Stedebouw en infrasctructuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Pienza ("ideale stad")
Toegeschreven:
- it:Pieve di San Martino a Gangalandi
- it:Tempietto del Santo Sepolcro, San Pancrazio, Florence, ca. 1458/1467 ? (voor Rucellai)
- 1451 Volto del Cavallo, toegangspoort van it:Palazzo Municipale (Ferrara) (advies ?)
- Ferrara ? (klokkentoren)
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Panofsky, Erwin (1955): The History of the Theory of Proportions as a Reflection of the History of Styles. In Meaning in the Visual Arts (p. 277-339). Harmondsworth: Penguin. Engelse vertaling uit het Duits van "Die Entwicklung der Proportionslehre als Abbild der Stilentwiklung" (1921).
- Jarzombek, Mark (1989): On Leon Baptista Alberti. His Literary and Aesthetic Theories, Cambridge (Massachusetts): The MIT Press.
- Design Book Review (1994): Dialogue with Joseph Rykwert on Leon Battista Alberti, Design Book Review 34 (herfst 1994: The Architecture of Humanism), p. 8-11.
- Rykwert, Joseph e.a. (1994): Leon Battista Alberti, Milaan: Electa. Catalogus bij de tentoonstelling in Palazzo Te, Mantua (1994).
- Lefaivre, Liane (1994): Leon Battista Alberti: Some New Facets of the Polyhedron, Design Book Review 34 (herfst 1994: The Architecture of Humanism), p. 12-17. Recensie van Rykwert e.a. (1994).
- Lefaivre, Liane (1997): Leon Battista Alberti's Hypnerotomachia Poliphili, Cambridge: The MIT Press.
Zie ook en:Gardens of Bomarzo -> illustraties van Hypnerotomachia Poliphili ?
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Zie Self-Portrait (NGA)
- ↑ De lijst is grotendeels gebaseerd op Jarzombek (1989)
- ↑ Zie ook: https://www.dbnl.org/tekst/vond001twee01_01/vond001twee01_01_0006.php
Oeuvrelijst
[bewerken | brontekst bewerken]De gegevens zijn ontleend aan de catalogue raisonné in Borsi (1992).
Zie ook: https://commons.wikimedia.org/wiki/Paolo_Uccello_catalog_raisonn%C3%A9,_1991
-
Verdrijving uit het paradijs en Kaïn en Abel, Florence, Santa Maria Novella
-
Lamech en de bouw van de ark
-
Sinopia van de Schepping enz.
-
Uffizi: sinopia
-
Uffizi
-
Prato
-
Jacopone da Todi
-
Mirakel van de ontwijde hostie
-
Mirakel van de ontwijde hostie
-
Mirakel van de ontwijde hostie
-
Mirakel van de ontwijde hostie
-
Mirakel van de ontwijde hostie
-
Mirakel van de ontwijde hostie
Visioen van Johannes op Patmos (e.a.)
Sint-Joris en de draak (Sint-Joris bevrijdt de prinses) Musée Jacquemart-André
Scènes uit het kloosterleven (e.a. afb.)
Het leven van de heilige vaders (Tebaide / Thebaïde -kluizenaarsdorp in Egypte- of Perspectiva religiosorum)
De jacht in het bos / De jacht bij nacht
LE SCHEGGIO
[bewerken | brontekst bewerken]Chronologie in: Borsi 1998, p. 279-284
1406: geboorte van Giovanni (Vittorio) die ser Giovanni, bijgenaamd Scheggio. Hij was de jongere broer van Masaccio. In hetzelfde jaar overlijdt hun vader ser Giovanni di Mone.
In februari 1421 bevindt Le Scheggio zich in het vooraanstaande atelier van Bicci di Lorenzo.
Borsi 1998, p. 19v, p. 279-284 (Chronologie)
Masaccio | ||||
---|---|---|---|---|
Vermoedelijk zelfportret (detail van een fresco in de Brancacci-kapel)
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Tommaso di ser Giovanni di Mone | |||
Variant(en) | Maso | |||
Bijnaam | Masaccio | |||
Geboorte | ||||
Datum | 21 december 1401 | |||
Plaats | San Giovanni Valdarno | |||
Overlijden | ||||
Datum | Juni (?) 1428 | |||
Plaats | Rome (?) | |||
Levensloop | ||||
Woonplaats | Florence | |||
Beroep | kunstschilder | |||
Opdrachtgevers | karmelieten | |||
Artistieke carrière | ||||
Jaren actief | 1422-1428 | |||
Stijl | renaissance | |||
Genres | altaarstuk, historiestuk, portret (?) | |||
Samenwerking | Masolino Andrea di Giusto | |||
Invloed op | Michelangelo enz. | |||
Bekende werken | Brancacci-kapel Drie-eenheid | |||
Kunstzinnige familieleden | ||||
| ||||
|
Masaccio
Biografie
[bewerken | brontekst bewerken]Masaccio werd als Tommaso geboren op 21 december 1401 in San Giovanni Valdarno als zoon van Jacopa di Martinozzo di Dino en de notaris ser Giovanni di Mone di Andreuccio.[1] In de bronnen wordt de schilder vaak "Maso di ser Giovanni" genoemd. Maso is de afkorting van Tommaso. In latere bronnen, zoals Vasari, is te lezen dat hij bekendstond als Masaccio, slordige of onhandige Thomas. De schilder met wie hij het vaakst samenwerkte, heette ook Tommaso en had de bijnaam Masolino, oftewel kleine Thomas.
In 1406 werd Massacio's broer geboren, die de bijnaam Le Scheggio (de splinter) kreeg en ook schilder zou worden. In hetzelfde jaar overleed hun vader. Hun moeder hertrouwde met de kruidenier/apotheker Tedesco di Feo, die waarschijnlijk in 1417 overleed. Het huis dat traditioneel bekendstaat als het geboortehuis van Masaccio, was weliswaar het eigendom van Tedesco di Feo, maar als Masaccio's moeder na diens dood tevergeefs de opbrengsten van dit huis opeist, wordt er nadrukkelijk vermeld dat zij er nooit heeft gewoond. Het is dus niet bekend in welk huis Masaccio is opgegroeid.
Volgens diverse historici ging Masaccio in 1417 naar Florence, waarschijnlijk in de herfst, omdat in de zomer van dat jaar de pest woedde en de stadspoorten zo veel mogelijk gesloten bleven. Op 14 november 1418 stond Masaccio garant voor een schrijnwerker uit San Giovanni Valdarno, die lid werd van de Legnaioli, het gilde van houtbewerkers. Masaccio werd bij die gelegenheid vermeld als "Maso di ser Giovanni, schilder uit Castel San Giovanni". Hij was toen dus al actief als schilder in Florence.
1421: Scheggio bij Bicci di Lorenzo. Masaccio en Andrea di Giusto.
Op 7 januari 1422 werd Masaccio ingeschreven bij het gilde Arte dei Medici e Speziali als "pictor populi Sancti Nicholai", wat Latijn is voor: "schilder uit de parochie San Niccolò Oltarno".
-
naar La Sagra
Zie ook: Masaccio and Masolino catalog raisonné, 1993 (Commons)
Verloren werken
[bewerken | brontekst bewerken]Een deel van de werken van Masaccio is verloren gegaan. Ze zijn bekend dankzij vermeldingen in oude teksten of door tekeningen van andere kunstenaars die de werken (deels) hebben gekopieerd.
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- (fr) Borsi, Franco & Borsi, Stefano, 1998, Masaccio (vertaald uit het Italiaans), Parijs, Éditions Hazan
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ De datum is alleen bekend door een vermelding van Antonio Manetti in diens Vite di XIV uomini synghulary. Hij schrijft dat Masaccio's jongere broer Le Scheggio op 15 september 1472 aan hem heeft verteld dat Masaccio was geboren in 1401 op de feestdag van de apostel Thomas (= 21 december). Zie Borsi 1998, p. ...
-
Achterzijde vorige
Tekeningen
[bewerken | brontekst bewerken]- Test [1]
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Test-ref
Domenico Ghirlandaio
[bewerken | brontekst bewerken]Michelangelo
[bewerken | brontekst bewerken]Leonardo da Vinci
[bewerken | brontekst bewerken](zie Italiaanse wikipedia)
Rafaël (...). Zijn eigenlijke naam was Raffaello Sanzio. Sanzio is een variant van Santi, de naam van zijn vader. Beide achternamen zijn afgeleid van het Latijnse Sancti (heilig), waarmee hij in zijn latere leven meestal zijn werken signeerde (?). Als hij zijn werk signeerde, schreef hij meestal / Hij signeerde ook vaak met raphael urbinas, de Latijnse vorm van zijn bijnaam Raffaello da Urbino (Rafaël van Urbino).
Het is niet precies bekend wanneer hij werd geboren. Meestal wordt 6 april vermeld, maar het is de vraag of dit klopt. Toen hij in 1520 op Goede Vrijdag (6 april) om 3 uur in de ochtend overleed, ging al snel het verhaal rond dat hij niet alleen tegelijk met Christus was overleden, maar dat hij ook was geboren op dezelfde datum en hetzelfde tijdstip. Dit kon op twee manieren uitgelegd worden: óf hij was in 1483 ook op Goede Vrijdag geboren (zoals Vasari vermeldt) en dan was zijn geboortedatum 28 maart 1483, óf hij was ook op 6 april geboren (zoals op zijn epitaaf staat). Het lijkt erop dat zijn geboorte al snel onderdeel werd van zijn legende en dat zijn ware geboortedatum onbekend is.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Raffaello Sanzio op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Lijst van schilderijen van Giorgione
Afbeelding | Titel | Techniek | h x b (cm) | Locatie |
---|---|---|---|---|
Virgo inter virgines (Maagd onder de maagden): Maria met kind en de heiligen Catharina, Cecilia, Barbara en Ursula [1] | olieverf op eiken paneel | 123 × 102 | Amsterdam, Rijksmuseum SK-A-501 | |
De annunciatie [2] | olieverf op paneel | 57 × 48 | Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen |
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) Albert Châtelet, 1980 (1988), Early Dutch Painting. Painting in the Northern Netherlands in the Fifteenth Century (vertaald uit het Frans), Lausanne, Montreux fine art publications, p. 146-155 & 231-235 (catalogus)
- (nl) Henk van Os, Jan Piet Filedt Kok, Ger Luijten & Frits Scholten, 2000, Nederlandse kunst 1400-1600, Zwolle, Waanders / Amsterdam, Rijksmuseum
- (nl) Friso Lammertse & Jeroen Giltaij (red.), 2008, Vroege Hollanders: Schilderkunst van de late Middeleeuwen, Rotterdam / Museum Boijmans-van Beuningen
Deze lijst biedt een overzicht van de werken van de 15e-eeuwse schilder Petrus Christus uit Brugge. De gegevens zijn grotendeels ontleend aan de catalogus van de tentoonstelling in 1994 in het Metropolitan Museum of Art in New York.[1] x[2]
- (en) Ainsworth, Maryan W. & Martens, Maximiliaan P.J., 1994, Petrus Christus. Renaissance Master of Bruges, New York, The Metropolitan Museum of Art
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- (de) Max J. Friedländer; Günther Busch (red.), 1916 (1986), Von van Eyck bis Bruegel, Frankfurt am Main, S. Fischer Verlag
- (en) /(nl) E.H. Gombrich, 1950/1989, The Story of Art, Oxford, Phaidon (vertaald als: Eeuwige schoonheid)
- (en) Erwin Panofsky, 1953 (1971), Early Netherlandish Painting, New York e.a., Harper & Row Publishers / Icon Editions
- (en) Albert Châtelet, 1980 (1988), Early Dutch Painting. Painting in the Northern Netherlands in the Fifteenth Century (vertaald uit het Frans), Lausanne, Montreux fine art publications
- (nl) Bernhard Ridderbos & Henk van Veen (red.), 1995, Om iets te weten van de oude meesters, Nijmegen, Sun / Heerlen, Open Universiteit
- (nl) Dirk De Vos, 2002, De Vlaamse Primitieven. De meesterwerken, Antwerpen, Mercatorfonds / Amsterdam University Press
- (nl) Jos Koldeweij, Alexandra Hermesdorf & Paul Huvenne, 2006, De schilderkunst der Lage Landen. Deel 1. De middeleeuwen en de zestiende eeuw, Amsterdam University Press
- (nl) Friso Lammertse & Jeroen Giltaij (red.), 2008, Vroege Hollanders. Schilderkunst van de late Middeleeuwen, Rotterdam, / Museum Boijmans-van Beuningen
- (nl) Till-Holger Borchert et. al. (red.), 2011, Vorstelijk verzameld. Van Eyck Gossaert Bruegel. Meesterwerken uit het Kunsthistorisches Museum Wenen, Tielt, Lannoo
- (nl) Maximiliaan Martens et al. (red.), 2020, Van Eyck. Een optische revolutie, Uitgeverij Hannibal – MSK Gent
Extra parameters infobox:
- ondertitel
- signatuur
- opschrift
-
Albrecht Dürer, Adam en Eva, 1504, pen en waterverf, New York, Morgan Library & Museum
-
Jacopo de' Barbari, Apollo en Diana, ca. 1503-1504 (zie Panofsky 1955, p. 292)
Adam staat op het punt de bes die hij in zijn hand heeft te laten vallen. / (in dit geval een lijsterbes) / – mogelijk een halsbandparkiet, zoals op Madonna met kannunnik Van der Paele van Jan van Eyck – / Ze verwijzen ook naar vier van de hoofdzonden, die met de humeuren verbonden werden, respectievelijk trots/toorn, wellust, vraatzucht/luiheid en wanhoop of hebzucht.
- Egbert Haverkamp-Begemann & Carolyn Logan (1988): Creative Copies. Interpretative Drawings from Michelangelo to Picasso. Londen: Sotheby's / Amsterdan: Meulenhoff/Landshoff
Adam en Eva | ||||
---|---|---|---|---|
De zondeval | ||||
Kunstenaar | Albrecht Dürer | |||
Jaar | 1504 | |||
Signatuur | albertus durer noricus faciebat AD·1504· | |||
Techniek | kopergravure | |||
Afmetingen | 24,8 × 19,2 cm | |||
Artistieke context | ||||
Stijl | renaissance | |||
Voorstudie | Apollo met de zonneschijf | |||
|
Adam en Eva of De zondeval is een gravure van Albrecht Dürer uit 1504. [1]
Voorstelling
[bewerken | brontekst bewerken]Techniek
[bewerken | brontekst bewerken]Voorstudies
[bewerken | brontekst bewerken]-
Albrecht Dürer, Apollo met de zonneschijf, ca. 1504, Londen, British Museum. Het opschrift APOLO staat in spiegelbeeld, een aanwijzing dat de tekening een voorstudie is voor een prent die nooit gemaakt is.
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Erwin Panofsky (1954): The Life and Art of Albrecht Dürer, Princeton University Press.
- Erwin Panofsky (1955): Albrecht Dürer and Classical Antiquity. In Meaning in the Visual Arts (p. 277-339). Harmondsworth: Penguin. Engelse vertaling uit het Duits van "Dürers Stellung zur Antike" (1921/1922).
- Karl-Adolf Knappe (z.j.): Dürer. The Complete Engravings, Etchings and Woodcuts. Londen: Alpine Fine Arts Collection. Engelse vertaling uit het Duits.
- Raymond van Uytven (2003): De papegaai en de paus. Mens en dier in de Middeleeuwen, Leuven: Davidsfonds / Zwolle: Waanders.
- ↑ Panofsky 1954, p. 33, 87
BB
[bewerken | brontekst bewerken]zie ook Intermedien für La pellegrina
Bernardo Buontalenti, echte naam Bernardo Timante Buonacorsi (Florence, circa 1531 - Florence, 6 juni 1608), was een Italiaanse architect, kunstenaar, militair ingenieur en scenograaf. Met zijn lange carrière aan het groothertogelijke hof van Florence was hij een van de belangrijkste en invloedrijkste kunstenaars van de tweede helft van de zestiende eeuw en een sleutelfiguur van het Florentijnse maniërisme. Tot zijn bekendste werken behoren de grotten in de Boboli-tuinen van het Palazzo Pitti, de achthoekige Tribuna in de Uffizi en de uitbreiding en vestingwerken van de stad Livorno.
Opleiding
[bewerken | brontekst bewerken]Nadat hij als kind een aardverschuiving had overleefd die zijn ouderlijk huis aan de Costa San Giorgio (een straat in Florence) bedolf, trad hij als jongen in dienst van het groothertogelijke hof en werd hij een leerling van Giorgio Vasari en de schilder Salviati. Ook de architectuur van Michelangelo en het werk van Ammannati maakten grote indruk op hem. Zijn opleiding was uitzonderlijk compleet en stelde hem in staat om zich onder leiding van Vasari ook te bekwamen in de scenografie. Op jeugdige leeftijd had hij ook al de eer mee te werken aan tijdelijke installaties ter ere van Michelangelo. Hij maakte hiervoor met een groot schilderij dat de grote rivieren van de wereld voorstelde. Hij werkte samen met Niccolò Tribolo en Vasari op de belangrijkste bouwplaatsen van het groothertogelijk paleis, waar hij na hun dood de leiding over zou nemen. Zo was hij verantwoordelijk voor onder andere de voltooiing van de Uffizi en het complex van het Palazzo Pitti met de Boboli-tuinen. Rond 1564 was hij een van de medewerkers van Baldassarre Lanci bij de bouw van Terra del Sole. Tot slot verdiepte hij zich in de moderne vestingbouw, waar hij zo enthousiast over was dat Vasari hem verweet dat hij de schilderkunst ervoor verwaarloosde.
Francesco I
[bewerken | brontekst bewerken]Met groothertog Francesco I was hij tot aan diens dood in 1587 bevriend. Buontalenti was zijn vraagbaak op het gebied van intellectuele en artistieke kwesties en hij vergezelde hem tussen 1562 en 1563 tijdens een reis naar Spanje.
Toen Francesco nog prins-regent was, ontwierp Buontalenti onder andere het Palazzo di Bianca Cappello via Maggio (1568), wat waarschijnlijk zijn eerste zelfstandige ontwerp was, het Casino di San Marco (1574), met het laboratorium van prins, en de Villa di Pratolino (1569-1575) dat vermaard was om park met fonteinen en het kolossale beeld L'Appennino van Giambologna.
Hofarchitect
[bewerken | brontekst bewerken]Nadat hij hofarchitect was geworden na Vasari's dood in 1574, was hij op allerlei terreinen actief voor de groothertog. Deze activiteiten liepen uiteen van stedenbouw, zoals de uitbreiding van Livorno, tot tijdelijke projecten, zoals de inrichting van de doopkapel van Florence voor de doop van prins Philip (1577) en de organisatie van spectaculaire hoffeesten, voorstellingen en vuurwerkspektakels, waarvoor hij veel tekeningen maakte die bewaard worden in de Uffizi.
Soms waagde hij zich ook aan schilder- en miniatuurkunst, maar belangrijker waren zijn bijdragen op het gebied van de toegepaste kunsten, zoals goudsmederij, keramiek en kostbare meubels, allemaal ontworpen voor het Medici-hof en vervaardigd in de groothertogelijk werkplaatsen die eerst in het Medici Casino en later in de Uffizi waren ondergebracht. Hij hield zich ook bezig met de kleinere details van het hofleven – zo zou hij zelfs betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van een voorloper van het consumptie-ijs voor de grote representatieve banketten waarop hij toezicht hield.
De grote Florentijnse bouwactiviteiten
[bewerken | brontekst bewerken]Voor het Palazzo Pitti ontwierp hij een deel van de interieurdecoraties en de inrichting van de tuin, zoals de Grotticina della Madama (1570) en de beroemde grot die bekend staat als "del Buontalenti" (1575) waarin de gevangenen van Michelangelo werden bewaard.
Hij hield zich ook bezig met de verbouwing van het Palazzo Vecchio, in het bijzonder de uitbreiding aan de achterzijde. Van 1563 tot 1580 vergrootte hij ook het Uffizi-paleis; hij voorzag de bovenste verdieping van een galerij met kunstwerken en legde de basis voor het oudste museum in het moderne Europa. Hij voltooide ook de corridor die het gebouw met het Palazzo Pitti verbindt. In hetzelfde complex realiseerde hij de achthoekige Tribuna (1584-1587), bedoeld om de belangrijkste werken van de Medici-collectie en de beroemde Porta delle Suppliche te huisvesten. Met zijn omgekeerde timpaan is dit een emblematisch werk van maniërisme geworden, dat in de Nederlanden is nagevolgd door Hendrick de Keyser.
Binnen de Uffizi schiep hij ook het Medici-theater (1583-1586). Hij ontwierp bovendien de kostuums en decors voor de verschillende voorstellingen die veel succes hadden en een belangrijke schakel vormden tussen het renaissancetheater en het Italiaanse baroktheater. De gedenkwaardig enscenering van de "Intermedi della Pellegrina" werd in 1589 opgevoerd voor de bruiloft van Ferdinando de' Medici.
Villa's buiten de stad
[bewerken | brontekst bewerken]Voor Francesco I ontwierp hij verblijven buiten de stad, zoals de Medici-villa van Lappeggi (uit 1569) en de villa van Trefiano (ontworpen in 1570). In de jaren 1575-1590 hield hij zich bezig met de Villa della Petraia en de Villa Medici. Rond 1583, het jaar waarin de Medici-familie de villa op Montalbano verwierven, herbouwde hij de Villa La Magia volledig. In 1586 ontwierp hij de Medici-villa van Coltano. In de villa's buiten de stad gebruikte Buontalenti een extreem vereenvoudigde bouwstijl, met grote gepleisterde oppervlakken, volgens het prototype van de Medici-villa van Poggio a Caiano.
Vestingwerken en stedenbouwkundige projecten
[bewerken | brontekst bewerken]Hij leverde ook tal van bijdragen op militair gebied. Hij ontwierp vestingwerken, zoals het Forte di Belvedere en de stadsmuren van Pistoia, Sansepolcro, Grosseto, Prato, Portoferraio en Napels. Verder perfectioneerde hij vuurwapens, zoals kanonnen, en vond hij een brandgranaat uit.
Hij maakte het eerste ontwerp voor de stadsuitbreiding, de Fosso Reale en de vestingwerken van Livorno, waarbij de reeds bestaande kern van de middeleeuwse nederzetting werd geïntegreerd in een regelmatige, vijfhoekige planimetrische lay-out. Met dit plan, dat alleen bewaard is gebleven in twee kopieën uit 1797 en 1801, was Buontalenti bezig tot 1575; de tekening gaf geen precieze aanwijzingen over de functionele organisatie van de nieuwe stad, maar beperkte zich tot het markeren van een reeks bouwblokken binnen de stadsmuren. De werken begonnen in 1577 en eindigden, met aanzienlijke veranderingen in vergelijking met het oorspronkelijke project, aan het begin van de 17e eeuw. Buontalenti maakte zelf een ontwerp voor de stadskathedraal, die hij zich voorstelde als een kerk met aangrenzend klooster die aan alle kanten was omringd door portico's. Hij baseerde zich hiervoor op een voorbeeld uit Leon Battista Alberti's verhandeling De re aedificatoria. Ook in dit geval werd het ontwerp volledig herzien door zijn opvolgers.
Laatste periode
[bewerken | brontekst bewerken]Hij woonde in een palazetto aan de Via Maggio, waar hij een kring van vrienden en intellectuelen ontving. Ondanks zijn enorme succes verkwistte zijn fortuin en zonder de groothertog, die hem een pensioen schonk, zou hij in volledige armoede zijn gestorven.
In 1593 ging zijn aandacht uit naar de gevel van de kerk van Santa Trinita en later de kapellen van Santo Spirito en ontwerpmodellen voor de gevel van de Duomo en de San Lorenzo.
Hoewel hij ernstig ziek was, bleef hij, geholpen door zijn vele medewerkers, ook in zijn laatste jaren bezig met het ontwerpen van onder meer de Medici-villa van Artimino, waarin hij de sobere villa's van een eeuw eerder navolgde met eenvoudige gepleisterde muurvlakken, en misschien de Medici-villa van de Ambrogiana en de villa van Cerreto Guidi.
Andere werken
[bewerken | brontekst bewerken]- Cappella di Pietrafitta in San Gimignano
- Medici-paleis van Seravezza (vanaf 1561), toegeschreven
- Altaar in Santa Trinita (1574) en trap, nu verplaatst naar de kerk van Santo Stefano al Ponte in Florence
- Veranda en renovatie van het Santa Maria Nuova-ziekenhuis in Florence (gebouwd na zijn dood)
- Palazzo Nonfinito, Florence (vanaf 1593)
- Medici-villa van Marignolle
- Logge di Banchi in Pisa (tussen 1603 en 1605)
- Palazzo Gerini in Florence
- Sprone fontein in Florence
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Bernardo Buontalenti op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Overige bronnen
- Hendrick de Keyser
Zie ook op Commons:
- Giovanni Bellini catalog raisonné, 1969
- Giovanni Bellini catalog raisonné, 1992
- cat. raisonn. Giov. Bellini
Lijst van schilderijen van Giovanni Bellini
[bewerken | brontekst bewerken]Zie ook Opere di Giovanni Bellini
-
Giovanni Bellini, Portret van een dominicaan, met later toegevoegde attributen van de heilige Petrus-Martelaar, ca. 1490-1500, Londen NG