Braniewo (plaats)

Braniewo
Braunsberg

Stad in Polen
Situering
Woiwodschap	Ermland-Mazurië
District	Powiat Braniewski
Gemeente	Braniewo
Coördinaten	54° 23′ NB, 19° 50′ OL
Algemeen
Oppervlakte	12,36 km²
Inwoners (2005)	18.068 (1462 inw./km²)
Identificatiecode	28020
Website	Officiële website
Foto's
Kerk
Portaal    Polen

Braniewo (Duits: Braunsberg) is een stad in het Poolse woiwodschap Ermland-Mazurië, gelegen in de powiat Braniewski. De oppervlakte bedraagt 12,36 km², het inwonertal 18.068 (2005). De stad is een Hanzestad

De oudste naam van de stad – Brunsberg - wordt herleid tot bisschop Bruno von Schauenburg, maar het kan ook ‘Bruseberge’ zijn geweest, wat legerkamp van de Pruzzen betekent. In ieder geval lag hier al eeuwenlang een overslagplaats voor goederen die over zee werden aan- of afgevoerd. In 1249 bezette de Duitse Orde de plaats en zij richtte er een stad in, tegelijk de residentie van het domkapittel van het door de Orde opgerichte bisdom Ermland. De Pruzzen verwoestten de plaats tijdens opstanden kort na 1270, maar moesten zich gewonnen geven, waarna versterkingen gebouwd werden en een havenstad ontstond die zich bij het Hanzeverbond aansloot. Het domkapittel echter verhuisde naar het nabijgelegen Frauenburg. De stad bleef onder gezag van het bisdom Ermland en daarmee kwam zij na 1466 onder de Poolse koning. Bisschop Stanislaus Hosius stichtte in 1578 een ‘Lyceum Hoseanum’ als bolwerk voor de contrareformatie tegenover de landheren, met name die van het omringende hertogdom Pruisen dat in 1525 tot de lutherse reformatie was overgegaan. De stad werd door de Zweden in hun oorlog tegen Polen bezet maar bleef tot 1772 deel van het Poolse koninkrijk. In dat jaar werd het Ermland in de Eerste Poolse Deling bij het koninkrijk Pruisen gevoegd. Ermland werd ondergebracht bij de provincie Oost-Pruisen. Economisch ontwikkelde de stad zich pas na 1859 toen de Preußische Ostbahn naar Königsberg werd aangelegd. Dat gaf de zeescheepvaart ook weer impulsen. Inmiddels bleef het gymnasium van belang voor de opleiding van de jonge generaties uit het katholieke Junkertum en de hogere burgerij. Het moest weliswaar een staatsinstelling worden maar bleef zijn katholieke achtergrond trouw. Het inwonertal had zich sinds 1770 in 1860 van ca. 4.500 tot 7.000 vermeerderd om zich bijna te verdubbelen tot de Eerste Wereldoorlog, en in 1939 op ruim 21.000 uit te komen. Dat aantal werd na de verdrijving van de inwoners in 1945 niet meer gehaald. In februari en maart 1945 werd de stad die door de Wehrmacht tot vesting was uitgebouwd geheel vernietigd door het Sovjet-leger. Poose autoriteiten namen het gezag over en een nieuwe staatsgrens tussen de Sovjet-Unie en Polen werd even buiten de stad getrokken. Polen en Oekraïners vestigden zich hier nadat de Duitse inwoners vrijwel allen waren gevlucht, omgekomen of uitgewezen. In het begin van de jaren negentig werd de grotendeels verwoeste maar als ruine bewaard gebleven hoofdkerk van de stad, die nu Braniewo heette, volledig gereconstrueerd.

• Station Braniewo

Braniewo was in 2000 de startplaats van de Ronde van Polen, een wielerkoers die dat jaar ging over een afstand van 1.171 kilometer, verspreid over zeven etappes.

• Johann Oestreich (1750–1833), Pruisisch oprichter van de textielindustrie in Braunsberg
• Eduard Regenbrecht (1791–1849), Pruisisch rector van de universiteit van Breslau
• Josef Annegarn (1794–1843), Pruisisch professor aan het Lyceum Hosium voor kerkelijk recht
• Johann Josef Regenbrecht (1797–1854), Pruisisch rooms-katholiek hoogwaardigheidbekleder: proost in in Königsberg, domheer in Posen (Poznan)
• Carl Ferdinand Johannes Hahn (1801−1876), Pruisisch vertegenwoordiger in het eerste Duitse parlement in Frankfurt (1848)
• August Willich (1810–1878), Amerikaans-Pruisisch generaal in het leger van de noordelijke staten in de Amerikaanse Burgeroorlog
• Siegfried Graf Lehndorff (1869–1956), Pruisisch-Duits chroniceur van de Sovjet-bezetting, de vlucht van de bevolking en de gezagsovername door de Poolse autoriteiten
• Rainer Barzel (1924–2006), Duits CDU-politicus, minister in de kabinetten van Adenauer en Kohl en Bondsdagvoorzitter
• Hartmut Bagger (1938), Duits generaal in de Bundeswehr
• Werner Widder (1944), Duits generaal in de Bundeswehr
• Wojciech Penkalski (1974), Pools politicus
• Bartosz Białkowski (1987), Pools voetballer (doelman)

• Stanislaus Hosius (1504–1579), vorst-bisschop van Ermland (Warmia), stichter van het Lyceum Hosianum in Braunsberg

Zie de categorie Braniewo van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.