Berlaar

**Berlaar**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Mechelen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	24,53 km² (2022); 74,2%; 14,46%; 11,35%
Coördinaten	51° 7' NB, 4° 40' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	12.061 (01/01/2024) ; 49,42% ; 50,58% ; 491,76 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 18,02%; 59,4%; 22,59%
Buitenlanders	6,45% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Walter Horemans(CD&V/N-VA)
Bestuur	CD&V, N-VA
Zetels; CD&V/N-VA; Vooruit; Vlaams Belang; SamBA; Groen	21; 13; 3; 1; 2; 2
Economie
Gemiddeld inkomen	21.778 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	3,93% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 2590; 2590	Deelgemeente; Berlaar; Gestel
Zonenummer	03 - 015
NIS-code	12002
Politiezone	Berlaar-Nijlen
Hulpverleningszone	Rivierenland
Website	www.berlaar.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Mechelen; in de provincie Antwerpen
Portaal	België

Berlaar is een plaats en gemeente in de provincie Antwerpen. De gemeente telt bijna 12.000 inwoners, die Berlaarnaars genoemd worden. In het plaatselijk dialect wordt de plaats als Balder uitgesproken. De gemeente behoort tot het gerechtelijk kanton en het kieskanton Lier.

Geschiedenis

In de oudste gekende vermelding wordt het dorp Berlaer genoemd, een schrijfwijze die doorheen de geschiedenis afwisselde met Berlar, Ballaer, Ballaert en Balaer. Het was in het bezit van de heren van Mechelen en Grimbergen, de familie Berthout.

De oudste sporen van menselijke aanwezigheid worden geleverd door overblijfselen uit de Ahrenburgcultuur (8000 v Chr ). Het is ook vrij logisch dat op de noordrand van het Kolenwoud en aan de rand van de moerassige Netegronden vrij vlug landbouwnederzettingen gegroeid zijn. Een deel van het dorp werd door Egidius I, bijgenaamd Met-de-Baard, afgestaan aan het cisterciënzerklooster van Roosendaal te Walem. Het afgestane deel werd pas terug deel van Brabant bij de dood van Margaretha van York in 1503.^[1]

De huidige gemeente Berlaar is ontstaan op 1 januari 1965 uit de fusie van de kerngemeente Berlaar (met woonkern Berlaar-Heikant) met de toen opgeheven gemeente Gestel. Tegelijkertijd werden er kleine gebiedsdelen van Berlaar afgestaan aan de gemeenten Putte en Kessel.

Geografie

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Berlaar	22,03	11.485	521	12002A
2	Gestel	2,48	165	66,4	12002A1

Kernen

In de gemeente ligt naast Berlaar met het station Berlaar zelf nog de deelgemeente Gestel. De kleine dorpskern van Gestel ligt ten noordoosten van Berlaar-centrum, aan de Grote Nete en in het zuiden ligt het grote gehucht Heikant. In het plaatselijk dialect wordt dit gehucht als "Balder-Hei" uitgesproken. En wordt soms ook kortweg aangeduid als 'de-Hei'. Ook is er nog een kleiner gehucht ten zuidoosten van het centrum genaamd Melkouwen met een eigen station Melkouwen.

Demografie

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	9.759	100,0
1993	9.792	100,3
1994	9.825	100,7
1995	9.829	100,7
1996	9.865	101,1
1997	9.887	101,3
1998	10.041	102,9
1999	10.060	103,1
2000	10.150	104,0
2001	10.169	104,2
2002	10.242	104,9
2003	10.286	105,4
2004	10.345	106,0
2005	10.438	107,0
2006	10.612	108,7
2007	10.668	109,3
2008	10.730	109,9
2009	10.817	110,8
2010	10.889	111,6
2011	10.891	111,6
2012	10.960	112,3
2013	11.013	112,8
2014	11.034	113,1
2015	11.174	114,5
2016	11.203	114,8
2017	11.385	116,7
2018	11.507	117,9
2019	11.527	118,1
2020	11.656	119,4
2021	11.710	120,0
2022	11.730	120,2
2023	11.949	122,4
2024	12.061	123,6

Bezienswaardigheden

De Hoeve Hooghuys, aan Hemelshoek, een zeventiende-eeuws kasteeltje, met delen die uit de middeleeuwen dateren.
De Schandpaal van 1779, gerestaureerd in 1897 ^[3]
De Sint-Pieterskerk aan de Markt
De Onbevlekt Hart van Mariakerk aan de Misstraat
Het Kasteel Berlaarhof aan de Pastorijstraat

Natuur en landschap

Berlaar ligt in de Antwerpse Kempen op een hoogte van 5-15 meter. Berlaar ligt aan de Grote Nete.

Politiek

Structuur

De gemeente Berlaar maakt deel uit van het kieskanton Lier, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Berlaar		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Antwerpen	Mechelen			Berlaar
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen				Mechelen-Turnhout	Lier	Lier	Berlaar
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Schepencollege en gemeenteraad

Burgemeester is Walter Horemans (CD&V). Eerste schepen is Jan Hendrickx (N-VA), voorts is het schepencollege samengesteld uit Stefaan Lambrechts, Suzy Put en Willy Beullens (allen CD&V). OCMW-voorzitster is Nadine Boekaerts (N-VA).

Voorts zetelen in de gemeenteraad Ingeborg Van Hoof, Guy Staes, Nathan Rijnders, Geert Fierens (allen CD&V), Thomas Wellens, Hanne Cuypers, Miguel Vissers (allen N-VA), Rudy Nuyens, Liesbeth Ceulemans, (beide Vooruit - Kartel BHG), Koen Kerremans, Brend Van Ransbeeck (beide Groen), Wim Kelber (SamBA - Kartel BHG), Giel Van de Zande (Open VLD - Kartel BHG), Dirk Arras en Werner Van den Broeck (beide Vlaams Belang).

Geschiedenis

(Voormalige) burgemeesters

Periode		Burgemeester
	1800 - 1806	Jan Baptist Caeymaex^[4]
	1806 - 1807	Frans Bauwens
	1807 - 1815	Jan Baptist de Ram
	1815 - 1842	Dominicus Cornelis
	1843 - 1848	Karel Pieter Jozef Le Grelle
	1848 - 1860	Jan Baptiste Lambrechts
	1861 - 1863	Paul Augustijnen
	1864 - 1873	Joannes Cornelius de Rest
	1873 - 1878	Karel Pieter Jozef Le Grelle
	1878 - 1887	Jan Baptiste Eduard Lambrechts
	1888 - 1895	Louis Rijmenants
	1896 - 1921	Jan Ferdinand Florent Lambrechts
	1921 - 1927	Jozef De Schutter
	1927 - 1941	Jules Lambrechts
	1941 - 1944	Jules Croonen
	1944 - 1958	Jules Lambrechts
	1959 - 1963	Jozef Lambrechts
	1963 - 1965	Frans Van Hove
	1965 - 1970	Albert Lambrechts
	1971 - 1994	Jos Houben (BSP / SP)
	1995 - 2006	André Martens (CVP / CD&V)
	2007 - heden	Walter Horemans (CD&V)

Legislatuur 2013 – 2018

In tegenstelling tot elders in Vlaanderen hield het Valentijnskartel stand in de gemeente en trokken CD&V en N-VA samen naar de verkiezingen van 2012. Lijsttrekker was zittend burgemeester Walter Horemans (CD&V). Voor de andere partijen waren dit respectievelijk Koen Kerremans (Groen), Dirk Aras (Vlaams Belang), Christiane Dockx (Open Vld) en Jef Daems voor VU-ID-erfgenaam SamBA (Samen Berlaar Anders). Voor sp.a ten slotte was Lies Ceulemans lijsttrekster.^[5]

Het kartel N-VA-CD&V behaalde een absolute meerderheid met 48,88% van de stemmen. (+10,41%). Daarnaast mocht Groen - dat zijn stemmen zag vermeerderen met 2,81% tot 10,01% - zich tot de winnaars van verkiezingen rekenen. SamBA bleef nagenoeg status quo (−0,51%) Alle andere partijen moesten in meerdere of mindere mate een verlies slikken. Grootste verliezers waren Vlaams Belang met een verlies van 5,98% (9,58%, - 2 raadsleden) en sp.a met een verlies van 4,62% (13,56%, een raadslid minder). Open Vld ten slotte boekte een verlies van 2,08% (4,89%) en verloor zijn enige vertegenwoordiger in de gemeenteraad.

Walter Horemans verlengde zijn ambt als burgemeester met een coalitie bestaande uit CD&V & N-VA. Deze coalitie heeft een meerderheid met 13 op 21 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[6]		10-10-1982^[6]		9-10-1988^[6]		9-10-1994^[6]		8-10-2000^[6]		8-10-2006^[7]		14-10-2012^[8]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	23
	Agalev¹/ Groen!²/ Groen³/ Groen Toekomst2590⁴	-		-		4,04¹	0	-		-		7,20²	1	10,01³	2	14,3³	2	8,2⁴	2
	SP¹/ sp.a²/ Kartel BHG^B/ Vooruit³	31,92¹	7	35,24¹	9	29,52¹	7	26,14¹	6	18,31¹	4	18,18²	4	13,56²	3	19,6^B	4	4,9³	0
	PVV¹/ VLD²/ Open Vld³/ Kartel BHG^B	-		6,87¹	0	5,9¹	0	13,58²	2	15,21²	3	6,97²	1	4,89³	0			-
	SamBA¹/ Kartel BHG^B	-		-		-		-		-		13,60¹	2	13,09¹	2			-
	Ons Dorp	-		-		-		-		-		-		-		-		13,7	3
	CVP¹/ CD&V+N-VA^A/ CD&V²	27,19¹	6	26,25¹	6	23,59¹	6	30,68¹	8	36,94¹	9	38,45^A	10	48,86^A	13	33,3²	8	33,4²	9
	VU¹/ VU&ID² / CD&V+N-VA^A/ N-VA³	9,74¹	1	12,89¹	2	17,66¹	4	21,42¹	5	20,01²	4	38,45^A	10	48,86^A	13	21,6³	5	25,0³	7
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		-		1,86¹	0	5,39¹	0	9,53¹	1	15,60²	3	9,58²	1	11,1²	2	14,8²	3
	W.O.W.	-		-		-		2,78	0	-		-		-		-		-
	Lambrechts¹/ BVP²	31,15¹	7	18,76²	4	17,42²	4	-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		6899		7114		7351		7351		7642		7876		7859		8563		6035
Opkomst %						95,16		94,17		93,97				93,25		94,1		64,6
Blanco en ongeldig %		2,09		3,18		3,41		4,15		3,36		3,1		3,6		4,1		0,8

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

Evenementen

Quondam, middeleeuws spektakel met steekspelen en demonstraties, op het domein van het Hooghuys, in de winter en de zomer.

Streekproducten

Super Balder, een lokaal bier
Beer Van Balder, een feestbier van de oudste nog actieve vereniging van Berlaar, de Koninklijke Fanfare Ste Cecilia. Ter gelegenheid van hun 160-jarig bestaan in 2021 besloot de fanfare een feestbier uit te brengen in samenwerking met 't Hofbrouwerijke uit Beerzel. Door het grote succes werd besloten om dit bier ook na het feestjaar nog aan te bieden.

Onderwijs

De gemeente biedt op twee locaties gemeentelijk onderwijs aan in de Gemeentelijke Basisschool.

Naast de gemeenteschool telt Berlaar ook een aantal scholen van het gemeenschapsonderwijs en van het katholieke net.

Gemeentelijke Basisschool
Basisschool De Lotusbloem
Gesubsidieerde Vrije Basisschool
De Balderschool
Instituut Heilig Hart van Maria (secundair)
Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans (afdeling Berlaar)

Sport

Voormalige voetbalclub KFC Rita Berlaar speelde verscheidene jaren in de Belgische nationale reeksen, tot de club in 2000 verdween. Als nieuwe club werd toen SK Berlaar opgericht.

Sinds het seizoen 2010-2011 speelde er ook enkele jaren een Berlaarse club in de hoogste reeks van het Belgische tafeltennis, de Superdivisie. Tafeltennisclub Dylan Berlaar knokte zich met voornamelijk eigen jeugdspelers naar de Belgische top. Ter ere van de promotie werd zelfs een oud Berlaars bier, de Super Balder, opnieuw tot leven gewekt. In het seizoen 2013-2014 kwam Dylan Berlaar voor de derde keer in vier jaar uit in Superdivisie. De ploeg kon de degradatie niet vermijden en speelt sindsdien als subtopper in Eerste Nationale.

Bekende inwoners

Geboren

Jules Lambrechts (1882-1959), brouwer en politicus
Jos Houben (1919-2018), syndicalist en politicus
Walter Luyten (1934-2008), politicus en historicus

Bewoners

Bekende personen die in Berlaar wonen of woonden, of een andere significante band met de gemeente hebben:

Pieter Van Dale, stichtte in 1569 het College Van Dale te Leuven
Nicolaas Rubens, zoon van Peter Paul Rubens en heer van Ramay (Rameyen)^[9]
Willem K.G. de Merode, laatste grondheer van Berlaar
Constant Verhulst, koster van Berlaar en componist van 'Te Lourdes op de bergen'
Ernest Van Dijck (1861-1923), operazanger
Joseph Lambrechts (1918-1963), politicus
Jules Croonen (1904), politicus
Placide Tempels (1906-1977), missionaris en auteur van het invloedrijke boek Bantoe-filosofie
Albert Lambrechts, politicus
André Martens, politicus
Walter Horemans (1961), politicus
Myriam Bronzwaar (1965), actrice
Nick Nuyens (1980), wielrenner
Laura Omloop (1999), zangeres