Viooltje

Viooltje
Duinviooltje (Viola tricolor subsp. curtisii)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Fabiden Orde: Malpighiales Familie: Violaceae (Viooltjesfamilie)
Geslacht
Viola L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Viooltje op Wikispecies
Portaal    Biologie

Viooltje (Viola) is een geslacht uit de viooltjesfamilie (Violaceae).

Het geslacht kent circa vierhonderd soorten die voorkomen in gematigde streken. De meeste soorten worden op vochtige en iets beschaduwde plaatsen aangetroffen. Na het bloeien draait de uitgebloeide bloem zich naar beneden, na de rijping richt de zaaddoos zich weer op, en opent zich. Het verdroogde zaadkapsel staat onder spanning en bij beweging schieten de zaadjes weg.

Er bestaan cultivars met grotere bloemen, die echter niet verwilderen.

Viooltjes worden gebruikt als basis voor veel parfums. Er wordt ook snoep van gemaakt.

Jonge bladeren zijn in gekookte vorm eetbaar en bevatten veel vitaminen. De bloemen kunnen gebruikt worden voor de decoratie van maaltijden. Zowel bloemen, bladeren als wortels worden ook medicinaal gebruikt.

• 
  Snoepjes met viooltjessmaak
• 
  Een viooltje als decoratie

In de iconografie is een viooltje het symbool van nederigheid.^[1] Het wordt geassocieerd met Christus en staat soms op afbeeldingen van Christus. Witte viooltjes komen voor op afbeeldingen van de heilige Fina.^[1] Het driekleurige viooltje is tevens het symbool voor de Vrijdenkerij.

Daarnaast heeft het viooltje een symbolische betekenis van liefde tussen twee vrouwen. Deze betekenis stamt voornamelijk van de gedichten van Sappho, wier gedichten vaak haar liefde voor een andere vrouw illustreerden. De vrouw over wie ze schreef had dan viooltjes vast, of droeg er een bloemenkroon van. In de twintigste eeuw werden Sappho's gedichten herontdekt. In deze periode kregen viooltjes deze symboliek, en werd het geven van viooltjes aan een vrouw door een andere vrouw gezien als een liefdesverklaring.^[2]

Viola cryana is een uitgestorven soort die alleen in een bepaalde streek in Frankrijk voorkwam.

In België en Nederland komen in het wild de volgende soorten voor:

Nederlandse naam	botanische naam	afbeelding
Akkerviooltje	Viola arvensis
(Bleeksporig) bosviooltje	Viola riviniana
Donkersporig bosviooltje	Viola reichenbachiana
Driekleurig viooltje	Viola tricolor
Duinviooltje	Viola tricolor subsp. curtisii
Echt melkviooltje	Viola lactea
Hondsviooltje	Viola canina
Maarts viooltje	Viola odorata
Melkviooltje	Viola persicifolia Viola stagnina
Moerasviooltje	Viola palustris
Ruig viooltje	Viola hirta
Zandviooltje	Viola rupestris
Zinkviooltje	Viola lutea subsp. calaminaria

Een selectie van soorten:

Viooltjes zijn waardplant voor Argynnis pandora, Argyronome laodice, Argyronome ruslana lysippe, Boloria alaskensis, Boloria pales, Brenthis daphne, Brenthis hecate, Clossiana dia, Clossiana euphrosyne, Clossiana kriemhild, Clossiana oscarus, Clossiana selene, Clossiana selenis, Clossiana titania bivina, Euclidia glyphica, Euphydryas maturna, Euptoieta claudia, Fabriciana adippe, Fabriciana elisa, Fabriciana niobe, Issoria hanningtoni, Issoria lathonia, Lygephila viciae, Melitaea didyma, Noctua janthina, Proclossiana eunomia, Sideridis reticulatus, Speyeria alexandra, Speyeria aphrodite, Speyeria callippe, Speyeria coronis, Speyeria cybele, Speyeria diana, Speyeria edwardsii, Speyeria hydaspe, Speyeria idalia, Speyeria zerene en Syngrapha devergens.