Tafel vun Peutinger

De Tafel vun Peutinger oder Tabula Peutingeriana is ene Koort, de dat Stratennett vun de Römerstraten in’t late Röömsche Riek wiest. Se besteiht ut ölven Blööd op de de britischen Inseln, de Middelmeerruum, de nahe Oosten, Indien mit den Ganges, dat Eiland Sri Lanka in’n Indischen Ozeaan un sogor China to sehn sünd.

Dat is mööglich, dat de Weltkoort vun Marcus Vipsanius Agrippa (64 v. Chr. - 12 n. Chr.) ene vun de Vörlagen vun de Tafel wesen is. Na den Dood vun Agrippa wörr de Koort in sien Graffsteen ingraveert, de bi’n Porticus Vipsaniae an de Via Flaminia liggt.

De Koort wörr in’t 4. Johrhunnert vun de Römers tekent. De naue Tiet is nich kloor, aver ut de dorstellten Öörd kunnen Wetenschoplers de Tiet ingrenzen. De Koort wiest de Stadt Konstantinopel, de eerst in’t Johr 328 grünnt worrn is, se is also later as 328 tekent worrn. Dat de Stadt Pompeji, de 79 bi en Vulkanutbrook utlöscht wörr, noch intekent is, bewiest, dat de Koort op öllere Vörlagen opboot. En poor Öörd in de Provinz Germania Inferior, de in’t 5. Johrhunnert togrunn güngen, aver noch intekent sünd, sünd en Henwies, dat de Koort wohrschienlich noch vörher entstahn is.

Blot een Exemplar vun de Koort is nableven, en Kopie ut dat 13. Johrhunnert. Se wörr vun en Kopist ut Colmar üm 1265 tekent. Dit Exemplar wörr vun Conrad Celtis in en Bökeree funnen, de de Koort in’t Johr 1507 an sien Fründ Konrad Peutinger wiedergeev. He harr den Plaan, de Koort apentlich to maken, bleev aver dood, bevör he so wiet weer. As na sien Dood denn annere de Koort rutgeven dein, kreeg de Koort sienen Naam. En wichtige Utgaav wörr 1591 in’t Verlagshuus vun Johannes Moretus in Anvers ünner den Naam fragmenta tabulae antiquae rutgeven.

De Tafel wessel in de nafolgen Tiet en poor Maal sien Besitter bet se 1717 in’n Opdrag vun Prinz Eugen von Savoyen vun en Antiquariat in Leipzig kööpt worrn is. Na sien Dood keem de Koort in den Besitt vun de kaiserliche Hoffbökeree un liggt hüüt in de Österrieksche Natschonalbökeree in Wien.

Fröher wörr de erholene Kopie vun de Koort oprollt un harr en Breed vun 34 cm un ene Läng vun 6,75 m. Se sett sik wohrschienlich ut twölf Pergamentstücker tosamen. 1863 wörrn de noch erholenen ölven Delen utenannernahmen, dat de Koort nich dör dat Oprollen wieder strapazeert warrt.

Dat eerste Blatt wiest de Britischen Inseln, de Nedderlannen, Belgien, enen Deel vun Frankriek un den Westen vun Marokko. Dat de Iberische Halvinsel op keen vun de Blööd vörhannen is, lett den Sluss to, dat dat en twölft, hüüt verloren Blatt geven hett, dat de Rebeden vun Spanien un Portugal un en Deel vun Westengland wiesen dei.

De Koort hett groot Bedüden, wiel op ehr vele Öörd intekent sünd un se so de Besiedlung un de Verkehrsassen to disse Tiet sehr good weddergifft. Se wiest över 200.000 Kilometer Straten, aver ok Öörd, Meren, Strööm, Wooldrebeden un Bargen. Op Grund vun ehr Format köönt Afstänn un Landschoppen nich realistisch weddergeven warrn. Doch dat weer ok nich de Afsicht vun den Tekner. De Tafel mutt mehr as stiliseerte Koort ansehn warrn, de ehr mit en hüdigen Nahverkehrsplaan vun to’n Bispeel en städtische S-Bahn to verglieken is. Se deent eenzig för en Översicht över dat vörhannene Stratennett un dorto, Afstänn twüschen Öörd aftolesen, de mehr oder minner nau in verschedene Eenheiten angeven sünd.

So wat 555 Städer un Dörper un 3500 wiedere Öörd as to’n Bispeel Lüchttoorns un wichtige Hilligdömer sünd intekent un faken ok mit lütte Biller illustreert. Städer sünd dör twee Hüser utwiest, grote Metropolen as Rom, Konstantinopel un Antiochia sünd dör en Medaillon wiest.

• Iteneraria Romana: Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana dargestellt von Konrad Miller, Stuttgart 1941.

• Bibliotheca Augustana (hoochdüütsch)