Gardameer

Et Gardameer (Italiaans: Lago di Garda of Lago Benaco) is et grötste meer van Italië (369,98 km in et veerkaant). Et is ne geleefde stea um hen te goan met vakaansie. Et Lig in noord-Italië, ongevear in et middeln tusken Brescia en Verona, en tusken Venesië en Milaan. Et alpenlaandskop wör evörmd duur opkroepende gletsjers an et eande van de leste Iestied. Et meer strekt tusken de proveensies Verona (in et zuudoosten), Brescia (zuudwest) en Trentino (noord).

Et noordelike deel van et meer is smaller en lig tusken boargen. De meerderheid doarvan heurt an de Gruppo del Baldo. Et hef nen kenmoarkenden Marenevörm, dee opdrukkende gletsjers in et laand skraapt. De gletsjerbeweaging is froai dudelik, mer et wörd de leste joaren ook edacht det de gletsjer toovallig in ne euldere gotte leup, dee ongevear 5 of 6 miljoen joar terugge duur nen streum is oet esletten.

Et meer hef verskeadene kleane eileandkes en vief groten. Den grötsten is Isola del Garda (et Gardaeilaand). Kort doarbie noar et zuden lig Isola San Biagio, det ook wal es Isola dei Conigli (Konieneneilaand) neumd wörd. Beaide lignt oet de waterkaante van San Felice del Benaco op de westkaante. De dree aandere grote eilaanden zeent Isola dell'Olivo, Isola di Sogno en Isola di Trimelone. Dee lignt allemoal wat wiedter noar et noordoosten. Et meer krig et meeste water van de Sarcarivier. Aandere toostreumende rivieren zeent de Ponale- en de Varone-rivier en verskillende streumkes vanoet beade boargwaanden. De ennigste oetstreum is de Minciorivier.

Kortbie et mear streumt de de rivier de Adige. As den hoogwater hef, wörd det noar et Gardameer leadet duur de Mori-Torboletunnel.

Bie et Gardameer haank een meeld klimaat, woerduur as Middellaandse Zeeplaanten good gröaien weelt, zo as den oliefboom. Ook gröait der Sitrusbeume, wat froai biezeunder is zo wied noar et noorden. Hierduur köm toerisme fleenk op, noa den Tweeden Wereldoorlog. Den Romeinsen dichter Catullus skreef in zinnen tied al oawer et lacus benacus (et geunstige meer). Et meelde klimaat met subtropiese karaktertrekken wörd duur weend heanig eheulden.

Den Gardazalm (Salmo Carpio), ook wal de carpione neumd, is nen zeeldzamen zalmachtigen vis den as inheems is in et Gardameer. Ze hebt probeerd et deer in aandere meren oet te zetten, mer det is nooit wat ewörden. Et antal is de leste joaren slim of enömmen. Zo slim, det et rechtevoort ne bedreigde deersoort is (IUCN 3.1). Et grötste gevoar vuur de Gardazalm zeent oawerbevissing, versmearing van et water en meugelike stried met aandere, niej oet ezatte zalmsoorten.^[1]

Wiedters zit der völle steur in et Gardameer.

Ne geleefde stea bie toeristen is de oolde vestingstad Sirmione op et zuden van et meeer. Der zeent doar verskeidene spa's, nen machtigen hoop restaurants, café's, hotels, kleareweenkels en nen moark. Et skeelderachtige Scaligerkasteel wör bouwd in et 13de joarhoonderd. Den Romeinsen dichter Catullus har hier ne villa. Et gef der nog een vervallen Romeins badhoes wat de naam Grotte di Catullo dreg, mer niks wis der op at dit ook van den dichter was. De zwavelwellen an den tip van et skiereilaand wordt geneaskrachtige woarking too eskrewen vuur onstekking en infeksies van de sliemvlezen, vuural dee in en bie et oor. Kort bie lig Gardaland, ene van de bekeandste pretpärke van Italië.

1. ↑ Fishing World Records - Salmo carpio Carpione