Sonar
Sonar ye la sigla an anglés de Sound Navigation And Ranging, ó nabegaçon i mapeamiento pul sonido. Ye un strumiento auxeliar de la nabegaçon marítema. Este sistema einicialmente era ampregado na lhocalizaçon de submarinos (an guerras), mas hoije an die ye tamien ousado ne l studo i pesquisa de ls ouceanos (detreminaçon de perfundidades ó de depressones) i na pesca, pa la lhocalizaçon de cardumes.
L percípio básico de funcionamiento de l sonar ye l'eimisson d'ultra-sonidos (óndias macánicas d'alta frequéncia) por un apareilho colocado ne ls nabios, acoplado a un recetor de sonido. L sonido eimitido propaga-se na auga, reflete-se ne l fondo de ls ouceanos ó ne ls oubjetos (peixes), retorna i ye acaçado pul recetor, que registra la bariaçon de tiempo antre l'eimisson i la recepçon de l sonido.
Na segunda decada de l sec. XX fúrun custruidos nabios cun eiquipamientos de recuolha de l retombo de l fondo oceánico - sonares. Estes eimíten ultra-sonidos que báten cul fondo oceánico i retórnan al nabio premetindo saber la perfundidade i la forma de l fondo ouceánico.
Mais tarde fúrun custruídos ls side-scan sonar que premíten porduzir eimaiges a negro i branco de ls fondos ouceánicos, seguírun-se ls multibean sonar que premíten la custruçon de mapas detalhados de l fondo ouceánico i atualmente outelízan-se ls satélites para zenhar mapas repersentatibos de ls fondos oceánicos i tamien para defenir a topografie de las zonas einacessibles als nabios.
Eiquelhocalizaçon
[eiditar | eiditar código-fuonte]La eiquelhocalizaçon, tamien chamada de "biosonar", ye ua capacidade natural, ancuntrada an golfinos i morcieganos, d'outelizaçon d'eimisson de óndias ultra-sonidos para lhocomoçon i caça de presas.
A partir de l studo de la mesma, ls seres houmanos zambuolbírun la "eiquelhocalizaçon arteficial", cula chegada de l radar, sonar i apareilhos de ultra-sonografie. Na rialidade, nanhue dessas "eimitaçones houmanas" se cumpara a la culidade i perfeiçon de l'eiquelhocalizaçon animal.