Jane Austen

Jane Austen
Ħajja
Isem propju	Jane Austen
Twelid	Steventon, 16 Diċembru 1775, 1775
Nazzjonalità	Ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda Gran Brittanja
L-ewwel lingwa	Ingliż
Mewt	Winchester, 18 Lulju 1817
Post tad-dfin	Katidral ta' Winchester
Kawża tal-mewt	kawżi naturali (marda ta' Addison)
Familja
Missier	George Austen
Omm	Cassandra Austen
Konjuga/i	Not married
Aħwa	uri Edward Austen Knight (en) Francis Austen (mul) Cassandra Austen (en) Charles Austen (mul) George Austen (en) Henry Thomas Austen (en) James Austen (en)
Tribù	Jane Austen's family and ancestry (en)
Edukazzjoni
Alma mater	Universitá ta' Bournemouth Reading Abbey Girls' School (en) (1785 - 1786)
Lingwi	Ingliż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	kittieb novellist rumanzier
Post tax-xogħol	Ingilterra
Xogħlijiet importanti	Pride and Prejudice (en) Emma (en) Persuasion (en) Sense and Sensibility (en) Mansfield Park (en) Northanger Abbey (en)
Moviment	realiżmu
Moviment artistiku	rumanz romantiku letteratura Gotika

Jane Austen (16 ta’ Diċembru 1775 – 18 ta’ Lulju 1817) kienet rumanziera Ingliża magħrufa primarjament għas-sitt rumanzi ewlenin tagħha, li fihom tinterpreta, tikkritika, u tikkummenta dwar il-klassi soċjali Brittanika tas-sidien tal-art fl-aħħar tas-seklu 18. In-nisġiet fl-istejjer ta’ Austen ta’ spiss jistħarrġu d-dipendenza tal-mara fuq iż-żwieġ għal sigurtà ekonomika u pożizzjoni soċjali aħjar. Ix-xogħlijiet tagħha jikkritikaw ir-rumanzi sentimentali tat-tieni nofs tas-seklu 18 u jimmarkaw it-tranżizzjoni lejn ir-realiżmu letterarju tas-seklu 19.^[1][2] Bl-elementi tar-realiżmu, il-kummentarju soċjali, u l-ironija niggieża tagħha, Austen kisbet rikonoxximent fost il-kritiċi u l-istudjużi.

Bir-rumanzi Sense and Sensibility (1811), Pride and Prejudice (1813), Mansfield Park (1814), u Emma (1815), li ġew ippubblikati anonimament, kisbet suċċess modest iżda ftit fama tul għomorha. Fl-1818, Austen kitbet żewġ rumanzi oħra: Northanger Abbey u Persuasion, li t-tnejn ġew ippubblikati wara mewtha. Ħalliet warajha wkoll tliet manuskritti miktuba f’żogħżitha, ir-rumanz qasir epistolari Lady Susan, u ż-żewġ rumanzi mhux mitmuma Sanditon u The Watsons.

Austen kisbet ir-rikonoxximent wara mewtha. Minn dak iż-żmien ’il hawn is-sitt rumanzi sħaħ tagħha rari ma ġewx stampati. Tranżizzjoni sinifikanti għar-reputazzjoni tagħha seħħet fl-1833, meta r-rumanzi tagħha ġew ippubblikati mill-ġdid fis-serje Standard Novels ta’ Richard Bentley, illustrati minn Ferdinand Pickering, u mibjugħa bħala sett. Dawn ir-rumanzi ġew gradwalment milqugħa u mfaħħra minn bosta. Fl-1869, tnejn u ħamsin sena wara mewtha, il-bijografija miktuba min-neputi tagħha, A Memoir of Jane Austen, introduċiet lemħa ġdida fuq kitbietha u ħajjitha. Austen ispirat numru kbir ta’ kitbiet kritiċi u antoloġiji letterarji. Ħafna mir-rumanzi tagħha ġew addattati għaċ-ċinema, fosthom Pride and Prejudice tal-1940, Sense and Sensibility tal-1995 u Love & Friendship tal-2016.

Bħal ħafna awturi nisa ta’ dak iż-żmien, Austen ippubblikat il-kotba tagħha anonimament.^[3] Dak iż-żmien, l-irwoli ideali għan-nisa kienu ta’ mara jew omm. Il-kitba għan-nisa kienet meqjusa bħala attivita’ sekondarja. Dak iż-żmien mara li xtaqet tkun kittieba kienet meqjusa li qed tonqos mill-femminilità tagħha, u għalhekk il-kotba miktuba min-nisa, ġeneralment kienu jiġu ppubblikati anonimament.