ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ (မဟာယျေန်)၊ ဂိုဏ်

ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ မဟာယျေန်

မဒက်ပတန်	၁၈၇၆
ဗီုပြင်	ဂကောံဂိုဏ်ဗုဒ္ဓဘာသာ (ဍုင်ဗၟာ)
ဂအုပ်ဌာန	တွဵုရးဍုင်မန်
ညးကိစ္စဇၞော်ဂမၠိုင်	ဗုဒ္ဓဝံသ

ဂိုဏ်သင်ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ (မဟာယျေန်) ဝွံ ဒှ်ဂကောံဂိုဏ်သင် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ မစေန်ဆက်ကၠုင် နူဍုင်သေံ ခမဳမန် ဍုင်သေံ နာဲယျေန် မစဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲဍုင်မန�� နူသၞာံ ၁၈၇၆ ဂိတုမာတ် ၁၊ (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၃၇ ဂိတုပုဟ် ၇ မံက်) ပ္ဍဲကွာန်ကဒဵု တွဵုရးဍုင်မန် ပ္ဍဲအခိင်ညးမကၠုင်စိုပ် ဍုင်မန် သွက်ဂွံကလေင်ဗဂဵုလဟဵုပတန် လိက်ပတ် ဘာသာမန်ရ၊၊ ကြဴနူ ဂကူမန် မဒးဒုင်သီဏာဍုင် ကုသၟိင်ဗၟာတုဲ ပ္ဍဲဍုင်မန် အရေဝ်လိက်ပတ်မန် သုန်ဂြာံ ကြပ်ကၠေအ်ဒၟံင်ဂှ် တၞဟ်နမဂွံကလေင် ဗဂဵုလဟဵုပတိုန် လိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲဍုင်မန် မွဲဝါပၠန်တုဲ တၠပညာလပါ်လိက်ပတ် ဂကူမန် ဗွဲမဂၠိုင် ကလေင်စဴကၠုင် ဍုင်မိတိမဇကုရ၊၊ ဂိုဏ်မဟာယျေန်ဝွံ ဒှ်ဂိုဏ် အလဵုအသဳဍုင်ဗၟာ မစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲစရင်ဂိုဏ် ဒစိတ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာတုဲ ဘာဂိုဏ်မဟာယျေန် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဘာမန် သီုဖအိုတ်တုဲ အခိင်လၟုဟ် သီုဖအိုတ် နွံ ၈၀ ဘာရ၊၊

ဂိုဏ်သင်ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ (မဟာယျေန်)ဝွံ လုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲ ပၞောဝ်ဂိုဏ်သင်ဇၞော် (၉) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာမွဲရ။

သက္ကရာဇ်ခရေတ် 1824 - ကောန်ဨကရာဇ်မၞုံယၟု စာဝ်ဝှာမောင်ဂုတ် ပပယျင်ဒှ်ခမဳ ကာလညးမကလိဂွံအာယုက် ၂၁ သၞာံ ကၠာအခိင် ဨကရာဇ်မရနုက် ၂ ဟဂွံစဴသွဝ်ဏီ ၁၅ တ္ၚဲ၊ ကောန်ဨကရာဇ်မၞုံယၟု စေတ်သႜာပဍိန် ဂွံတိုန်ပိုင်ပြဳရာဇာသမ္ပတ္တိ ဒှ်ဨကရာဇ်မရနုက် ၃ တၠတိကၟိန်ဍုင်သေံ မၞုံယၟု သမ်ဍေတ်ဖြဏင်ကၠာဝ်စာဝ်ယူဟယ်၊^[၁]

1825 - ကောန်သၟိင်မၞုံယၟု ကြမ်ဖြဏရာဓိပ် ပြဖါန်ဖေါင် သ္ဂုတ်သွာတ်စၟတ်သမ္တီလဝ် စာဝ်ဝှာမောင်ဂုတ် ဒှ်ခမဳဂွံ ၂ ဝဟ် တုဲဂွံဒုင်ကေတ် ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် ခမဳသင်မန် ပတန်ဗဒှ်တိုန် ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ၊^[၁]

1841 - ကောန်ၚာ်တြုဟ်မန် မၞုံယၟု မာံယေန် (မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ - တိသရဏဓဇ) ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ကြုင်ခြု ပွိုင်တိုက်ထာသာဲ ပွိုင်ဍုင်သမုတ်သာခန် ကၟိန်ဍုင်သေံ၊၊^[၁]

1851 - တၠညး သမ်ဍေတ်ဖြဏင်ကၠာဝ်စာဝ်ယူဟယ် ဨကရာဇ်မရနုက် ၃ စဴသွဝ်၊ ခမဳစာဝ်ဝှာမောင်ဂုတ် ရာမ်တိတ် နူလကျာ်တုဲ တိုန်ပိုင်ပြဳ ရာဇာသမ္ပတ္တိ မၞုံယၟု သမ်ဍေတ်ဖြစမ်ကၠာဝ်စာဝ်ယူဟယ် (ဨကရာဇ်မရနုက် ၄)၊၊^[၁]

1852 - အေင်ကလိက်တအ် လုပ်သီဂွံ ကၟိန်ဍုင်ဗမာ သကုတ်သၠုင်ကျာ (ဍုင်ရးမန်) ဒှ်အာ ကဝ်လဝ်နဳ အင်္ဂလိက် ပေင်ပေင်၊၊^[၁]

1861 - 1872 - နာဲယေန် (မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ - တိသရဏဓဇ) ပတိုန်ဒှ်ပယျင် ပ္ဍဲဘာပဝန်နိဝေတ် မဒှ်သဒ္ဓိဝိဟာရိက(ကောန်ကွး) သံဃရာဇာ သမ်ဍေတ်ဖြမဟာသမ်ဏစာဝ် ကြမ်ဖြယျာပဝရေတ်ဝိရိယျာလောင်ကန်၊ ကတ်ဗ္တောန်လိက်ပရိယတ္တိ သွဟ်လိက်ဂွံ ၅ ပြယိုက်၊ မဒှ် အစာလိက် ညးမဆိုက်ဗ္ဒက်စဳကၠး လိက်ပါဠိ ဂွံတိုန်ဒှ် အစာဗတောန်လိက်ပရိယတ္တိ မၞုံကောန်ကွး ယၟုပြကတ်ဂၠိုင်ကဵုဇကု မပ္တမ် ဖြဓမ္မဝိသာဒ (စူ) နွံပိုန် ဘာပဝန်မောင်ဃေါန် မရနုက် ၆၊ ဖြဂုဏဝံ (စူ) နွံပိုန်ဘာပရမာယ်ယိကာဝါတ် ဇမၞော်ခခမဳသင်ပွိုင်ခရိုင်ဍုင်နန်ထပုရဳ၊၊^[၁]

1868 - ဨကရာဇ် မရနုက် ၄ စဴသွဝ်၊ စာဝ်ဝှာစုဠာလောင်ကန် တိုန်ပိုင်ပြဳ ရာဇာသမ္ပတ္တိ မၞုံယၟု ဖြစုဠစမ်ကၠာဝ်စာဝ်ယူဟယ် ဒှ်ဨကရာဇ်မရနုက် ၅ ၊၊^[၁]

1872 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ (တိသရဏဓဇ) ရာမ်တိတ် နူခခမဳ လုပ်ကၠောန်ကမၠောန်သၟိင် ပ္ဍဲဝင်နန်ကြမ်ဖြနရေတ် ကောန်ဗၠာဲဨကရာဇ် မရနုက် ၄ ကေုာံ ဂၞကျာ် မၞုံယၟုသန်ကၠိန် (မဒှ်ကောန်စေက်ဗညာစိင်) မဒှ်ကောန်ဝုတ် ဗညာဍာံဒရောင်ရာဇဗလခန္ဓ စဍုင်ဖြပြဍေင်၊၊^[၁]

1874 - မဟာယေန် ကွာ်တရဴ နူဍုင်ရးသေံ အာစိုပ် ဍုင်ရးမန် (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၃၆) ၊၊^[၁]

1874 - မဟာယေန် ကလေင်ပ ခမဳမွဲဝါပၠန် အတိုင်ဂလာန်အစာတၠ ဘာသင်ခပိုင် မဖတိုက်ဖအောဝ် တၞဟ်နဂွံ ဗိုင်ဗတောန် လိက်ပရိယတ္တိဘာသာမန် ပ္ဍဲကွာန်ကဒဵု ကအ်နှာတ် တွဵုရးဍုင်မန်၊ ပတိုန်ခမဳ ပ္ဍဲသီလတူဍာ် ဘာသင်ခပိုင် သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၃၉ ဂိတုမာဃ် ၈ စွေက်၊ ကာလဂှ် မဟာယေန် ဂွံအာယုက် ၃၃ သၞာံ၊၊^[၁]

1874 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ကလေင်စဴဍုင်သေံ တၞဟ်နသ္ဂောအ် ကလအ်လ္ၚောဝ်အစံင်အစာ ပ္ဍဲဍုင်သေံ (သံဃရာဇာ သမ်ဍေတ်ဖြမဟာသမဏစာဝ် ကြမ်ဖြယျာဝဇိရညာဏ်ဝရောရသ) တုဲ ထပ်ပတိုန် ခမဳပ္ဍဲဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ မွဲဝါပၠန်၊၊^[၁]

1875 - ဒါယကာ ဥပးတြုဟ်ဗြဴဂမၠိုင် သြိုင်ပတန် "ဘာသုသာန်/ဘာကဒဵု/ဘာမဟာယေန်" သြိုင်ဘာတုဲဒှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၃၇ ဂိတုပသာ် ၁၅ မံက် ပအပ်ဇိုန်ကဵု မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ သွက်ဂွံ လုပ်ဒဂိုန်ဝဟ်၊၊^[၁]

1876 - မဟာယေန် စပတန်ဂိုဏ် "ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ" ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန် ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၁ ဂိတုမာဃ် (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၃၇ ဂိတုပုဟ် ၇ မံက်)၊၊^[၁]

1876 - ခမဳသင်မန် နူဍုင်ရးသေံ မွဲက္ဍိုပ် ကွာ်တရဴ လုပ်အာဍုင်မန် သွက်ဂွံဗတောန်လိက် ဗဂဵုလဟဵု ဗုဒ္ဓသာသနာပတိုန် ဗီုမန် ပ္ဍဲကွာန်မန်ဂမၠိုင် မပ္တမ် ကျာ်ဇၞော်အစာပုပ္ဖရမ္မ နွံပိုန်ဘာပြာန်၊ ကျာ်ဇၞော်အစာ ပဓုမ်ထေရသဌာန် နွံပိုန် ဘာပဒုမ်ဓံင် ပွိုင်ဍုင်ပဒုမ်ဌာနဳ၊၊^[၁]

1885 - ဍုင်ရးဗမာ သကုတ်သၟဝ်ကျာ ဒှ်အာသၟဝ်အုပ်ဓုပ်အေင်ကလိက် သီုဖအိုတ်၊၊^[၁]

1891 - 1892 - ကောန်ဂကူမန် ပွိုင်ဍုင်ရာတ်ပုရဳ ကၠတ်စဴအာဍုင်မန်၊ ဨကရာဇ်သေံမရနုက် ၅ ပတိတ်အသံ ကဵုဒပ်ပၞာန် ဗက်အာကော်ကလေင်တုဲ ဂၠာဲနဲစဵုဒၞာ ပခိုင်ပတေင်ဂၠိုင်တိုန်၊

1897 - ကျာ်ဇၞော်အစာပုပ္ဖရမ္မ နွံပိုန်ဘာပြာန် ပွိုင်ဍုင်ပဒုမ်ဌာနဳ (ညးမဒှ်မိဿဟာဲဓမ္မ အစာတၠမဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ) တိတ်ကၠေအ် နူဂကောံဂိုဏ်သင်မန်၊ ဗှ်ညတ် ကောန်သင် ပ္ဍဲဘာညးဂှ် သီုဖအိုတ် ဒှ်ဂကောံဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ၊၊^[၁]

1898 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ရာန်စက်ပ္ဍဵုဗီုလိက်မန် မဒှ်အဒိကိုပ်ကၠာ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗမာ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၂၃ ဂိတုဂျာန်ဝါရဳ (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၆၀ ဂိတုမာဃ် ၇ မံက်) ၊၊^[၁]

1900 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ပသဘင်သွဟ်လိက် ဓမ္မပုစ္ဆာ အလန်ပဌမ၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၆၂ ဂိတုကထိုန် ၁၀ စွေက် လုကဴ ၄ တ္ၚဲ၊ ခမဳ သာမဏဳ ကွးဘာမလုပ်သှ် လၟိဟ် ၆၀ ပြင်၊၊^[၁]

1900 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ချူလိက် ဗစိုပ်ကျာ်ဇၞော်အစာပုပ္ဖရမ္မ နွံပိုန်ဘာပြာန် ပွိုင်ဍုင်ပဒုမ်ဌာနဳ၊ ချူဗစိုပ် ပရောပတန် ရုင်ပ္ဍဵုဗီုလိက်မန် သီုပရောကတ်ဗတောန် လိက်ပရိယတ္တိဘာသာမန်၊၊^[၁]

1904 - ကျာ်ဇၞော်အစာစန္ဒကန္တ (မဟာဓံင်ကန် ၁၈၆၆ - ၁၉၄၀) နွံပိုန် ဘာကြုင်စိင် ဖြပြဍေင် ပတန်ရုင်စက်ပ္ဍဵုလိက်ဗီုမန်၊ ဗွဲကြဴပြံင်အာဇရေင်ဘာမောက်၊ ကၞောတ်တဲ ပြံင်အာ ဘာဖိမ်ဖာဝါတ် အာံဘေၜင်ပကောင် ပွိုင်ဍုင်ဆဆုင်သာဝ်၊၊^[၁]

1905 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ကွာ်တရဴ ကလေင်စဴကၟိန်ဍုင်သေံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၆၇၊ အခိင်ဂှ် ညးကလိဂွံအာယုက် ၆၄ သၞာံ၊၊^[၁]

1905 - 1908 - မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ကလေင်စဴစိုပ် ကၟိန်ဍုင်သေံတုဲ ပဒတဴမံင် ပ္ဍဲဘာတၞဟ်တၞဟ် မပ္တမ် ဘာခလံင်ဟ ပွိုင်ဍုင်ပဒုမ်ဌာနဳ၊ ဘာယာန်ဏာဝါ ပ္ဍဲဍုင်ၜင်ကံက် ဗွဲကြဴဂှ် ပဒတဴဒၟံင် ဘာၜင်လမုတ်လုကဴ ၂ ဝဟ်၊၊^[၁]

1908 - ကျာ်ဇၞော်အစာဓမ္မဝိသာဒ နွံပိုန် ဘာပဝန်မောင်ခေါန် မရနုက် ၆ ဍုင်ၜင်ကံက် ညးမဒှ် ကောန်ကွးမဟာယေန် အခိင်ကၠာတေအ်၊ တိုန်ဒှ် ဂကောံသင်ရာဇာဂဏ အဆံင်ထေပ် ဖြခုန်ဝေါင် ဒှ်ကျာ်ဇၞော်ဘာပရမာဲယိကာဝါတ် ဂဥုပ်သင်ပွိုင်ဍုင်နန်ထပုရဳ တုဲ သံဃရာဇာညးခါန်ကၞက်ပတိုန် မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ဂွံဒှ် ဂကောံသင်ရာဇာဂဏ တိသရဏဓဇ ဒှ်ကျာ်ဇၞော် ဘာပဝန်မောင်ခေါန် မရနုက် ၇၊၊^[၁]

1914 - တိသရဏဓဇ မဟာယေန် ဗုဒ္ဓဝံသ ဂဇအ်ဘာ ပဝန်မောင်ခေါန်လုကဴ ၁၀ သၞာံ စဵုကဵုစဴသွဝ်၊ ကလိဂွံ သိရိအာယုက် ၇၅ သၞာံ (1841 - 1916) ဟွံဒှ် ကလေင်အာ ဍုင်မန်ရ။^[၁]

1920 - ဂကောံသင်မန် ရာမညနိကာယ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်မန်ဗမာ ကောံဓရီုညးသကအ်အလန်ပဌမ စပ်ကဵုပရေင်သင် မန် ကေုာံ ပရေင်ကတ်ဗတောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာကအ်နှာတ် အာတ်အခေါင် အလဵုအသဳအေင်ကလိက် သွက်ဂကောံသင်မန် ဂွံတန်တဴမံင် ဗၠးၜးတိတ် နူဂကောံသင်ဗမာ၊ သီုကဵု အခေါင်ဗတောန်လိက်ပရိယတ္တိဘာသာမန် တုဲအလဵုအသဳအေင်ကလိက်သၠးကဵုအခေါင်ဗွဲမပြဟ်ရ၊၊^[၁]

1937 - အလဵုအသဳအေင်ကလိက် ကဵုကသပ် ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူမန် (နာဲချေတ်သိုင်) သွက်ဂွံ ကေတ်စရင်လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန်၊ ဘာလကျာ်မန်၊ ကွာန်မန် သွက်ဂွံဇၞော်ပၟဝ် လိက်ပတ် ဘာသာ ယေန်သၞာင်မန် သီုကဵုထံက်ပင်သြန် သွက်ဂွံဗတောန်လိက်မန် မွဲသၞာံ ၁၀ ကိုတ်ဒကေဝ် ရိုဟ်ဟ်သၞာံ (1937 - 1942)၊၊^[၁]

1948 - ကၟိန်ဍုင်ဗမာ ကလိဂွံဗၠးၜး သၞာံ 1948 ဂိတုဂျာန်နူဝါရဳ 4 ၊၊^[၁]

1976 - ပသဘင်ပေင် ၁၀၀ သၞာံ ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိက(မဟာယေန်)နိကာယ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်၊၊^[၁]

1996 - အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ဘဒ္ဒန္တတိဿ ဂဥုပ်ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိက(မဟာယေန်)နိကာယ မရနုက် ၈ စဴသွဝ်၊၊^[၁]

1999 - ပသဘင်ပေင် ၁၀၀ သၞာံ သွဟ်လိက်ပရိယတ္တိ ဂကောံဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိက(မဟာယေန်) နိကာယ၊၊^[၁]

2016 - ဂကောံသင်ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိက(မဟာယေန်) နိကာယ သြိုင်ပတန်ဘာ မရနုက် ၈၀ ပ္ဍဲဍုင်မာန်တလေ၊၊^[၁]

2017 - အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရု ဘဒ္ဒန္တအာဒိစ္စ ဂဥုပ်ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိက(မဟာယေန်)နိကာယ မရနုက် ၉ စဴသွဝ်၊ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ 11 ဂိတုဂျာန်နူဝါရဳ သၞာံ 2017 ကလိဂွံအာယုက် ၉၉ သၞာံ ဝဟ် ၈၀၊၊^[၁]

ပတွဵုနူသာသၞာကျာ် ၂၃၀၁ သၞာံတေံတုဲ ဒတောဝ်တၞောဝ်ရာဇာဝင်မည် မပိုတ်အာတုဲ ပ္ဍဲကာလသာသၞာကျာ်ကၠုင်စိုပ် ၂၄၂၀ သၞာံဂှ် ခမဳမွဲမၞုံယၟု ဗုဒ္ဓဝံသ သရဏဓဇ နူကဵုဍုင်သေံဒျူဒျာ ကၠုင်ပ္တန်သာသၞာပ္ဍဲဍုင်မည်ဝွံ ကြက်ချူထ္ၜးကဵုဂတဝွံ ဗွဲခမၞောန်ရောင်။ (နူလိက်ကျာ်ဇၞော်ကုသလ ဘာကျာ်သြဳမည် ဍုင်လဂုင် ပရောအ္စာတၠမဟာယျေန်ဗွဲတြး ပ္ဍဲဂၞန်မုက်လိက် ၂၄ - ၂၅ - ကၠေံဒၟံင်တုဲ ချူဟွံဒးရ။) အ္စာတၠဗြတြာဲ ဗုဒ္ဓဝံသ သရဏဓဇ မဟာယျေန်ဂှ် သ္ဂောံစွံပ္တန်လဝ် ဂိုဏ်မွဲမၞုံယၟု ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ ဗွဲမ္ဒးရးတုဲ မကလေင်စဴလုပ်အာဍုင်သေံဒျူဒျာတေံရ။^[၂]

အ္စာတၠဗြတြာဲဟွံမဲတုဲ ဂကောံသင်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယဂမၠိုင် ယိုက်ပ္တိုန်ညာဏသိရိထေရ် သကဵုဒှ်အ္စာတၠဂဏာဓိပ္ပတိဇၞော်ဂိုဏ်ရောင်။ အ္စာတၠညာဏသိရိထေရ်ဝွံ မဒှ်ဇာတိကွာန်တာတြေံ ပွိုင်မုဟ်ဍုင် တွဵုရးဇြာ၊ အ္စာတၠဝွံ သ္ဂောံဆက်မင်မွဲအာ ဂကောံဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ ဂိုဏ်မဟာယျေန်မ္ဂးရောင်။^[၂]

အ္စာတၠညာဏသိရိထေရ်ဟွံမဲတုဲ ဒၞာဲဂှ် မောဂ္ဂလိပုတ္တထေရ် မဒှ်ဇာတိကွာန်တာတြေံ ပွိုင်မုဟ်ဍုင် တွဵုရးဇြာ၊ အ္စာတၠမောဂ္ဂလိပုတ္တထေရ်ဝွံ သ္ဂောံမင်မွဲဆက်အာဂကောံခမဳသင်ဓမ္မယုတ္တိနိကနိကာယ ဂိုဏ်မဟာယျေန်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၉၄ ဂိတုမြေက္ကသဵု ၇ စွေက် အယုက်အာစိုပ် ၇၆ သၞာံ ကလိဂွံဝှ် ၅၆ ဝှ်တုဲ ��ူဂယး ၄ နာဍဳ က္ညစဴအာသွဝ် ပ္ဍဲဇရေင်ကွာန်ကၟာဝက် လတူက္ဍိုပ်ဒဵုကျာ်တၟအ်ရောင်။^[၂]

အ္စာတၠကွာန်တာ မောဂ္ဂလိပုတ္တထေရ် ဟွံမွဲတုဲ ဒၞာဲဂှ် အ္စာတၠနာဠာဂိရိထေရ် မဒှ်ဇာတိကွာန်မူရိုတ်ဍောတ် ပွိုင်ဍုင်ၜါသွာင် တွဵုရးတ္ကံခၟိုင်၊ အ္စာတၠဝွံ သ္ဂောံမင်မွဲဆက်အာဂကောံခမဳသင်ဓမ္မယုတ္တိနိကနိကာယ သ္ဂောံဒှ်ဂဏာဓိပ္ပတိ ဇၞော်ဂိုဏ်မဟာယျေန်ပၠန်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၆ ဂိတုမြေက္ကသဵု ၁၁ စွေက် တ္ၚဲသ္ၚိသဝ် သၟဝ်တ္ၚဲ ၄ နာဍဳဂှ် အယုက်အာစိုပ် ၈၀ ကလိဂွံဝှ် ၆၁ ပ္ဍဲကာလဂှ်ဟေင် အ္စာတၠနာဠာဂိရိထေရ် က္ညစဴအာသွဝ်ပၠန်ရောင်။^[၂]

အ္စာတၠမူရိုတ်ဍောတ် နာဠာဂိရိထေရ် ဟွံမဲတုဲဒၞာဲဂှ် မဟိန္ဒထေရ် မဒှ်ဇာတိကွာန်တၟံဍောတ် ပွိုင်ဍုင်ၜါသွာင် တွဵုရးတ္ကံခၟိုင်၊ မဟိန္ဒထေရ်ဝွံ သ္ဂောံဒှ်ဂကောံဓိပ္ပတိဇၞော် ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ သ္ဂောံမင်မွဲအာဂိုဏ်မဟာယျေန်ပၠန်တုဲ အာစိုပ်အဒေါဝ်သာသၞာ ၂၅၀၀ သၞာံ ဂွံအာယုက် ၇၀ ကလိဂွံဝှ် ၅၁ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၁၈ ဂိတုဒ္ဂိုန် ၁၅ စွေက် တ္ၚဲစန် ပ္တန်သမာဓိဗွဲမတန်ကြန်တုဲ ပ္ဍဲပယျာံပိုန်တ္ၚဲ တက် ၁၂ နာဍဳဂှ်ဟေင်ဒစေင်တိက်လ္ပာ်သၟဝ်ကျာ ချိုန်ခဏဂှ်ဟေင် ဓရ်နာမ်ပၠိုတ်စှ်ေအာတုဲ က္ညစဴအာသွဝ်ရ။^[၂]

အ္စာတၠဘာဇြဲ မဟိန္ဒထေရ် ဟွံမွဲတုဲဒၞာဲဂှ် အ္စာတၠဇောတိပါလထေရ် ဘာဂြိုပ်ကွာန်သၞေဟ်သြောံ၊ မဒှ်ဇာတိကွာန်ကအ်ခပုင် ပွိုင်မုဟ်ဍုင် တွဵုရးဇြာ သ္ဂောံဒှ်ဂဏာဓိပ္ပတိ ဇၞော်ဂိုဏ်ဓမ္မယုတ္တိကနိကာယ သ္ဂောံဆက်မင်မွဲအာဂိုဏ်မဟာယျေန်ပၠန်ရ။^[၂]

• ���ိုဏ်ယှိုယ်ကျေန်
• ဂိုဏ်သုဓမ္မာ