Mpiambina (anjely)

Ny mpiambina na grigôry, ao amin' ny lovantsofina jiosy sy kristiana, dia anjely nidina tety an-tany. Amin' ny teny arameana izy ireo dia atao hoe עִיר / ʿiyr, (raha tokana) na עִירִין / ʿiyrin (raha maro), avy amin' ny teny hebreo hoe ʿer, izay midika hoe "mahatsiaro", fa amin' ny teny grika kosa dia atao hoe ἐγρήγοροι / egrḗgoroi, izay midika hoe "mpanara-maso", "mpiambina". Io teny io dia miseho amin' ny endrika milazaa tokana sy milaza maro ao amin' ny Bokin' i Daniela izay ilazana ny toetrany mihoatra ny natiora. Ao amin' ny Bokin' i Henôka dia resahina ny momba ny Mpiambina tsara sy ratsy ka ny ratsy izay mpikomy no tena ifantohan' ilay boky.

Ao amin’ ny Bokin’ i Daniela dia misy firesahana telo momba ny kilasin’ ny “mpiambina masina anankiray” (“mpiambina”, arameana ʿir; “masina”, arameana qaddish). Io teny io dia notononin' i Nebokadnezara izay nilaza fa nahita tao amin' ny nofiny “mpitambina masina anankiray nidina avy tany an-danitra”. Notantarainy araka ny nofiny fa nilaza ilay mpiambina fa hihinana ahitra sy ho very saina i Nebokadnezara, ary izany famaizana izany:

"Didin' ny mpiambina izany zavatra izany; eny, avy amin' ny tendrin' ireo masina izany zavatra izany, hahafantaran' ny velona fa ny Avo Indrindra no manapaka amin' ny fanjakan' ny olona ka manome izany ho an' izay tiany, ary olona ambany toetra no ampanapahiny azy." (Dan 14.14, Ny Baiboly).

Rehefa avy nandre ny nofin’ ny mpanjaka i Daniela dia nandinika nandritra ny adiny iray ary namaly hoe:

" ²⁰Ary ny nahitan' ny mpanjaka ny mpiambina masina anankiray nidina avy tany an-danitra nanao hoe: Kapao io hazo io, ary simbao; nefa avelao amin' ny tany ao amin' ny ahitra maitso any an-tsaha ihany ny fotony, fa asio fehy vy sy varahina, ary aoka ho kotsan' ny andon' ny lanitra izy, ary aoka ny anjarany ho ao amin' ny bibi-dia, ambara-pahalanin' ny fetr' andro fito aminy, ²¹izao no heviny, ry mpanjaka, ary izao no tendrin' ny Avo Indrindra, izay mihatra amin' itompokolahy mpanjaka: ²²Horoahina hiala amin' ny olona ianao, ary ny fonenanao ho any amin' ny bibi-dia ary hampihinanina ahitra toy ny omby ianao ary ho kotsan' ny andon' ny lanitra, ary fetr' andro fito no holanina aminao, ambara-pahafantatrao fa ny Avo Indrindra no manapaka amin' ny fanjakan' ny olona ka manome izany ho an' izay tiany." (Dan 14. 20-22, Ny Baiboly)

Ilay reformatora loterana Johann Wigand dia nihevitra ilay mpiambina ao amin’ ny nofin’ i Nebokadnezara ho Andriamanitra mihitsy, na ny Zanak' Andriamanitra. Nampisongadina ny fomba fijery trinitariana izy, amin' ny fampifandraisany ny andininy faha-14 ("Didin' ny mpiambina izany zavatra izany") amin’ ny andininy faha-21 ("Didin' ny Avo Indrindra tsy maintsy hihatra amin' ny mpanjaka tompoko izany").

Heverin' ny manam-pahaizana ho toy ny singa avy amin' ny fivavahana babilôniana angamba ny firesahana ireo “mpiambina masina” ireo, izany hoe niezaka ny mpanoratra an’ io fizarana ao amin’ ny Daniela io hampiseho ireo andriamanitra babilônianan' i Nebokadnezara mba hanaiky ny herin’ ny andriamanitr' i Israely izay "Avo Indrindra".

Tsy mitovy amin’ ny Lahatsoratra Masôretika amin’ ny teny arameana ny dikan-tenin’ ny Septoajinta izay amin' ny teny grika: ohatra, ny soratra arameana dia manjavozavo momba ny hoe iza no mitantara ny andininy faha-14, na i Nebokadnezara, na ilay mpiambina tao amin' ny nofiny.

Ao amin' ny boky amin' ny anaran' i Henôka, ny Boky voalohan' i Henôka dia mifantoka bebe kokoa amin' ny fahalavoan' ny mpiambina. Miresaka momba ny mpiambina (grika; egrḗgoroi) izay any amin’ ny lanitra fahadimy nitrangan’ ilay fahalavoana ny Boky faharoan’ i Henôka. Mifantoka amin' ny mpiambina tsy tratran' ny fahalavoana ny Boky fahatelon' i Henôka.

Ny fampiasana ny teny hoe "mpiambina" dia fahita matetika ao amin' ny Bokin' i Henôka. Ny Bokin’ ny Mpiambina (1Henôka 6–36) dia hita ao amin’ ny sombintsombiny amin’ ny teny arameana miaraka amin’ ilay andian-teny hoe irin we-qadishin, “Mpiambina sy Masina”, izay ampahatsiahivana ny Daniela Arameana. Nadika hoe “anjely” (grika angelos, kôpta malah) ny aramianina irin (“mpiambina”), ao amin’ ny fandikan-teny grika sy etiôpiana, na dia tsy hita amin’ ny Henôka Arameana aza ny teny arameana hoe malakha ilazana ny anjely .

Misy ny nanandrana naminavina ny daty naoratana io fizaran' i 1Henôka io ho tamin' ny taonjato faha-2 sy voalohahy tal. J.K. ary mino izy ireo fa ity boky ity dia mifototra amin' ny fivoasana momba ny andalan-tsoratra momba ny zanak' Andriamanitra ao amin' ny Genesisy (Gen 6), izay milaza fa ny anjely dia nanambady ny zanakavavin' ny olombelona, ​​ka niteraka firazanana safiotra antsoina hoe Nefilima.

Ny teny hoe irin no tena ilazana ny mpiambina tsy mankatò izay niisa 200 amin’ ny fitambarany, ary nomen' ny mpitarika azy ireo anarana; fa ny teny arameana iri ("mpiambina" tokana) dia mihatra amin' ny arkanjely mpankatò izay namatotra azy ireo, toa an' i Rafaela ( 1Henôka 22:6 ).

• Anjely potraka