Ein stor maskin med eit styrehus og seks store hjul med kjetting. Maskina har ein lang arm med ei klo i enden.

Fram til 1950-talet var det vanleg å hogge tre med øks. No har store maskiner teke over dette arbeidet. Maskina på biletet kan både hogge tre, og fjerne alle greinene frå treet, så det blir til tømmer.

Av /Statsskog SF.
Lisens: CC BY NC 3.0

Skogbruk er å pleie og hogge skog, for å tene pengar, eller legge til rette for friluftsliv. Skogbruk er ein del av landbruket.

Tre som er hogde ned, blir kalla tømmer. Tømmeret kan gjerast om til andre ting, som ein kan ha til eige bruk eller selje, for eksempel ved, fjøler eller plankar.

Skogbruk i Noreg

37 prosent av Noreg er dekt av skog. Ein tredel av dette blir brukt til skogbruk, som ein kan drive og tene pengar på. Den norske skogen består av 90 prosent furu, gran og bjørk.

Dei som driv skogbruk i Noreg, må følgje Lov om skogbruk og skogvern. Denne lova skal sikre berekraftig bruk av skogen. Lova skal òg sikre at dei som driv skogbruk tek omsyn til mellom anna

  • råvarer til industrien
  • landskapet
  • friluftsliv og avslapping
  • miljøet til dyr og planter som lever i skogen
  • jakt og fiske

Historie

Svart-kvitt foto av tømmerfløyting i Hedmark
Før var det vanleg å frakte tømmeret på elver. Tre flyt på vatn, så dei kan flyte med straumen. Dette heiter tømmerfløyting.
Svart-kvitt foto av tømmerfløyting i Hedmark
Av /Anno Norsk skogmuseum.
Lisens: CC BY NC 3.0

Skogen har alltid vore viktig for folk. Han har gjeve ved og materiale til å byggje hus og reiskapar. Allereie på 1300-talet byrja Noreg å selje tømmer til andre land.

På 1500-talet kom dei første sagene som blei drivne av vatn. Skogbrukarane bygde difor sagbruk langs elvar.

Tømmeret som blei hogge rundt elvane, blei frakta med vatnet, til stader der ein saga det til plankar og selde det vidare. Denne metoden, som ein kallar tømmerfløyting, utnyttar at tre flyt på vatn. På midten av 1800-talet kom òg to viktige typar sag: sirkelsag og dampsag.

Fram til 1950-talet var det vanleg å jobbe for hand i skogbruket, til dømes ved å hogge tre med sag og øks. Etter kvart kom motorsagene og gjorde arbeidet med å felle tre raskare.

På 1990-talet kom store hogstmaskiner, som hogg, kvista og kappa tømmeret raskt og nøyaktig. I dag blir nesten alt skogsarbeid gjort med slike maskiner. Desse hogstmaskinene blir styrte av datamaskiner, frå førarplassen.

Les meir i Vesle norske leksikon

Faktasjekk av

Reidar Almås
Professor emeritus, NTNU – Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet