Borzonasca

Borzonàsca
Borzonàsca; comùn
	Borzonàsca – VedutaPanoràmma de Borzonàsca
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Ligùria
Çitæ metropolitann-a	Zêna
Aministraçión
Scìndico	Giuseppino Maschio (lìsta cìvica de céntro-mancìnn-a "Rinnovamento e progresso") da l' 8-6-2009 (4º mandòu da-o 10-6-2024)
Dæta de instituçión	1861
Teritöio
Coordinæ:	44°25′19.67″N 9°23′13.43″E
Altitùdine	167 m s.l.m.
Superfìcce	80,51 km²
Abitanti	1 821 (31-5-2023)
Denscitæ	22,62 ab./km²
Fraçioìn	Âxeo, Belociàn, Bertigaro, Borzón, Brisolæa, Campori, Caregli, Caroso, Cassetti, Dorbora, Filànda, Giaiette, Levàggi, Montemòggio, Pianazzo, Pròu Sorviâcrôxe, Recröxo, Stibiveri, Temósci, Tigliolo, Zanoni, Zolézzi
Comùn confinanti	Mezànego, Né, Rezoâgio, Sàn Conbàn, Sàn Stêva d'Àveto, Tórnero (PR), Vàize (SP)
Âtre informaçioìn
CAP	16041
Prefìsso	0185
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	010005
Cod. cadastrâ	B067
Targa	GE
Cl. scìsmica	zöna 3 (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna D, 2 018 GG
Nomme abitanti	borzonaschìn
Sànto patrón	Sàn Bertomê
Giórno festîvo	24 agósto
Cartògrafîa
	Borzonàsca
	Borzonàsca – MappaPoxiçión do comùn de Borzonàsca inta çitæ metropolitànn-a de Zêna
Scîto instituçionâle
	Wikidata · Info

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Borzonasca (prononçia: /burzuˈnaska/) o l'é 'n comùn lìgure de 1.821 abitànti da çitæ metropolitànn-a de Zêna.

Montàndo sciù pi-â valàdda do Stùrla, dòppo o pàize de Mezànego, ascôza cómme 'n gioiéllo tra i spéssi bòschi, vò-u li conparî Borzonàsca, e quæ òrìgini se pèrdan inte 'n lontàn pasòu mediêvale. A pöchi chilòmetri da-o pàize, a redòsso de 'na ràpida còsta, s'àlsa vèrso o çê a spléndida abaçîa de Sant'Andrîa de Borzón. L'insémme do cazaménto, vosciûo into 1244 da l'abòu Gheràrdo da Cogórno, o l'é costitoîo da l'antîga baxìlica, da-a töre de canpànn-e, da-o pòrtego d'intrâta a-o ciòstro e da tréi cazaménti ciù picìn tiæ sciù da-arénte into pasâ di sécoli. A gêxa a l'é stæta restaorâ inti ànni '50 e a l'é stupefacénte pe-e sò miâge fæte de prîa e de moìn. Mâvegiôzo o tabernàcolo de ciàppa do 1513.

Giögrafîa

O teritöio de Borzonàsca o l'é inte l'èrta valàdda do Stùrla vixìn a dónde o torénte Pénn-a o se càccia into Stùrla de Caràsco, a levànte da çitæ de Zêna. Atravèrso o pàsso da Forçélla (875 mêtri) s'arîva inta Valàdda de l'Àveto e into Comùn de Rezoâgio. 'Na pàrte do teritöio o l'é drénto a-o Pàrco Naturâle Regionâle de l'Àveto. A quæxi quatòrze chilòmetri da-o pàize gh'é o lâgo artifiçiâle de Giacopiâne formòu da-e ægoe do torénte Calandrìn e ch'o fornìsce 'na centrâle idroelétrica.

Stöia

Borzonàsca a l'é stæta a croxêa comerciâle fra-a costêa e l'entrotæra. Pi-â so poxiçión stratégica gh'é stæto tiòu sciù de fortésse e di castélli de diféiza da-i Cónti Fiéschi de Lavàgna che són stæti padroìn do teritöio in época medievâle e rinascimentâle.

A-o Pàsso do Bócco, lì vixìn, into 1746 l'ezèrcito franco-zenéize o l'à batûo quéllo aostrìaco pò-u contròllo do teritöio (l'epizòdio o fa pàrte da goæra de sucesción aostrìaca).

Into 1797 co-a dominaçión françéize do Napolión Bonapàrte, o teritöio de Borzonàsca o l'é finîo sott'a-o capolêugo Ciâvai, inta Repùblica Lìgure. Da-i 28 d'Arvî do 1798 o l'é tornòu into Quìnto Cantón, cómme capolêugo da giurisdiçión de l'Entélla, e da-o 1803 céntro ciù inportànte do Prìmmo Cantón de l'Entélla inta giurisdiçión de l'Entélla. Anésso a-o Prìmmo Inpêro Françéize, da-i 13 de Zùgno do 1805 a-o 1814 o l'é stæto unîo into dipartiménto di Apenìn.

Into 1815 o l'é diventòu pàrte do Régno de Sardégna, segóndo e decixoìn do Congrèsso de Viénna do 1814, ch'o l'à mìsso o Municìpio de Borzonàsca inta Provìnsa de Ciâvai. Da-o 1859 a-o 1926 o teritöio o l'é stæto conpréizo into Prìmmo Mandamènto co-o mæximo nómme do circondâio de l'alôa provìnsa de Zêna, into Régno d'Itàlia.

Da-o 1973 a-i 30 d'Arvî do 2011 a l'é stæta sêde aministratîva e a l'à fæto pàrte da Comunitæ Montànn-a Valàdde de l'Àveto, Gravélia e Stùrla.

Abitànti

Evoluçión demogràfica

Abitanti censîi^[4]

Pòsti de interèsse

Architetûe religiôze

Gêxa parochiâle de Sàn Bertomê e Santoâio do Santìscimo Croxefìsso into capolêugo. A Gêxa-Santoâio a l'é in mêzo a-o pàize. O Croxefìsso veneròu, tegnûo into nìccio da l'artâ magiô, segóndo a tradiçión o l'é stæto portòu da-o Levànte dòppo 'na croxâ. A paròchia a l'é stæta inta diòcexi de Piaxénsa-Béubio scinn'a-o 1989, ànno quànde a l'é pasâ sott'a-a diòcexi de Ciâvai.
Ötöio di Sànti Giàcomo e Féipo into capolêugo. O pòrtego de l'antîgo ötöio o l'é do 1554. Drénto gh'é conservòu 'n croxefìsso de légno che, segóndo a tradiçión do pòsto, quéllo ascì o l'é arivòu da-o Levànte.
Ötöio da Nàscita da Madònna into capolêugo. In sciô portâ gh'é a dæta do 1460 e 'n basoriliêvo de ciàppa, inta pàrte mancìnn-a da faciâta, ch'o raprezénta Dîo creatô con àngei.
Gêxa parochiâle de Sàn Ròcco, inta fraçión Âxeo-Arpétta. O cardinâle Stêva Duràsso into 1645 o l'à fæta diventâ paròchia e o l'à levâ da-o contròllo parochiâle de Belociàn.
Gêxa parochiâle de Sàn Gianbatìsta inta fraçión de Belociàn.
Abaçîa de Sant'Andrîa inta fraçión de Borzón. Un di monuménti architetònichi religiôxi de valô inta valàdda do Stùrla. L'abàçîa o l'é 'n antîgo cazamènto religiôzo do sécolo XII. Da-arénte, in localitæ Peréssi, gh'êa 'n âtro monastê in stîle gòtico-româno tiòu sciù into 714 e diciaròu Monuménto Naçionâle Italiàn into 1910.
Gêxa parochiâle de Sànta Margàita inta fraçión Brisolæa. A comunitæ parochiâle, òrìgine da paròchia de Borzonàsca, a l'é stæta costitoîa into 1912 e a l'é stæta sott'a-a diòçexi de Béubio scinn'a-o 1989.
Gêxa parochiâle de Sàn Loénso inta fraçión de Levàggi.
Gêxa parochiâle de Sàn Martìn inta fraçión Montemòggio.
Gêxa parochiâle de Sànta Màia Asónta inta fraçión de Pròu Sorviâcrôxe.
Gêxa da Nàscita de Màia Vèrgine inta fraçión de Pròu Sorviâcrôxe, vixìn a-a localitæ de Valeciànn-a. A l'é do periödo medievâle.
Gêxa de Sàn Martìn de Liciòrnio inta fraçión de Pròu Sorviâcrôxe.
Piêve antîga de Sàn Pê in localitæ Recröxo
Gêxa parochiâle de Sànta Màia Asónta inta fraçión Temòsci. Sta paròchia a l'é stæta costitoîa into sécolo XIII e mìssa a-e dipendénse da comunitæ parochiâle de Borzonàsca. Noninâ a-a dignitæ de prevòsto a-i 29 d'Agósto do 1882.

A prîa de Borzón

Con l'andâ avànti vèrso e Ròcche s'intóppa a ciù grànde scultûa paliolìtica de ròcca de l'Ouröpa: A fàccia de prîa de Borzón. Gh'é 'n mistêio in gîo a sto monuménto do quæ no se sa l'etæ e mànco s'o l'é òpera de l'òmmo ò da natûa. Fòscia o l'é 'na mescciûa de vàrri cùlti, da quéllo româno di Lâri protetoî da câza a quèllo di Cèlti do tàggio da tésta a-i nemîxi vìnti. A scultûa a l'é èrta quæxi sètte mêtri e làrga quàttro. Se cónta de 'na spêce de rîto praticòu da-i fràtti de Sàn Colonbàn Çerténoli. Ma sti rîti êan tròppo paghén p'êse pratichæ da di religiôxi crestién. Segóndo di âtri o monuménto o l'é ligòu a antîghe divinitæ.