Europese Kemissie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Europees Kemissie (EK, Ingels: European Commission, Frans: Commission européenne, Duuts: Europäische Kommission) is 't einsegste instituut dat de direkte executieve mach vaan de Europese Unie (EU) es instituut oetoefend zoonder tot de belange vaan de EU-lidstaote mèt mage wege (wie dat wel 't geval is in d'n Europese Raod en Raod vaan de EU). Zie is verantweurdelek veur 't veurstèlle vaan wètgeving, oetveuringsbeslute, handhaving vaan de EU-verdrage en 't behier vaan 't daag-bis-daag-bedrieg vaan de EU. 't Weurt daorum soms ouch wel oetgelag es de regiering vaan de EU. Eurocommissarisse zwere bij de Hof vaan Justitie vaan de Europese Unie in Luxembörg verpanding aon de verdrage te respectere en gans oonaofhenkelek in de oetoefeninge vaan hun take tiejes hun mandaot zien.

De Kemissie wèrk wie'e kabinètregiering, mèt 28 leije vaan de Kemissie (informeel bekènd es kemissarisse of Eurokemissarisse). Per lidstaot gief 't ei lid, allewel leije zien geboonde aon de belange vaan de EU es gehiel in plaots vaan 't land vaan herkoms. Ei vaan de 28 is de President vaan de Europees Kemissie (allewijl Ursula von der Leyen) door d'n Europese Raod veurgestèld en door 't Europees Parlemint verkoze. De Raod beneump vervolges de aander 27 leije vaan de Kemissie (Eurokemissarisse) in euvereinstömming mèt de veurgedrage veurzitter, en de 28 leije es ein inkel liechaom weure vervolges oonderworpe aon 'n stömming vaan 't Europees Parlemint. De allewijl Kemissie is de Kemissie-Von der Leyen, oonder leiing vaan Ursula von der Leyen; zie góng ind 2019 vaan start. Dèks weurt de veurzitter door de media Europese prizzedent geneump, al zal dat begrip noets weure gebruuk door de veurzitter zelf.

't Bezej 'kemissie' weurt gebruuk veur ofwel 't college vaan de 28 commissarisse ('t College) of um ouch 't gaans bestuursorgaan vaan oongeveer 23.000 Europese ambtenere te beneume. De gebrukeleke procedurele taole vaan de Kemissie zien Ingels, Frans en Duuts. In de praktiek hoof 'ne Kemissaris allein Ingels te hove spreke. De leije vaan de Kemissie en hun kabinètte (oonmiddeleke teams) zien gevesteg in 't Berlaymontgebouw in Breusel.

Edere Kemissaris (of Eurokemissaris) heet neet allein zien eige portefuille (zjus wie ministers op nationaol niveau) mer höbbe ouch de leiing in hunnen eigen Directorate-General (DG) (vergeliekbaar mèt ministeries op nationaol niveau). 'n Aontal Eurokemissarisse höbbe mie es einen DG.

Allewel de Kemissie bij väöl sectore mer minimaole inbring heet in de EU vergeleke mèt nationale regieringe (wie oonderwies en gezoondheid), heet ze op aander gebeeje väöl mie mach. In 't vertegeweurdege vaan d'n Europesen interne merret in polletieke handelsoonderhandelinge mèt neet-EU-len heet de Kemissie zelfs de polletieke exclusiviteit um te mage spreke (en daobij höbbe de lidstaote dus in principe gein inkel mach).

Betrach Kemissie-Von der Leyen veur 't hoofartikel euver dit óngerwerp.

De Von der Leyen-Kemissie regeert de EU sinds ind 2019 en zal, tenzij ze oondertösse oetein vilt, blieve tot de Europese verkezinge vaan 2024. De Von der Leyen-Kemissie, oonder leiing vaan President Ursula von der Leyen, is 'n coalitie vaan drei Europese partije, naomelek de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP), de sociaaldemocratische S&D en de liberale Renew Europe. Wijers zitte ouch nog twie nationaal polletieke partije in de coalitie, naomelek de Poolse conservatief-nationalistische PiS en de Italiaanse centrum-populistische M5S.

Portefeuille	Kemissaris			Lidstaot	Partij	Opmerkinge
Prizzedent of Veurzitter vaan de Europese Kemissie			Ursula von der Leyen		EVP (Nationaal: CDU)
Ierste Viceprizzedent European Green Deal, Klimaat			Frans Timmermans		S&D (Nationaal: PvdA)	Timmermans is 'ne in Mestreech gebore en deils in Heerle opgegreuide Limbörger
Viceprizzedent Digitaole Ikkenemie en Maotsjappij: a Europe fit for the digital age			Margrethe Vestager		Renew Europe (Nationaal: RV)
Viceprizzedent Hoege represant vaan de Unie veur Boetelandse Affaires en Veilegheidspolletiek			Josep Borrell		S&D (Nationaal: PSOE)
Viceprizzedent Promoting our European way of life			Margaritis Schinas		EVP (Nationaal: ND)
Viceprizzedent Democratie en demografie			Dubravka Šuica		EVP (Nationaal: HDZ)
Vicevoorprizzedent An economy that works for people			Valdis Dombrovskis		EVP (Nationaal: Einheid)
Viceprizzedent Interinstitutional relations and foresight			Maroš Šefčovič		S&D (Nationaal: Smer-SD)
Viceprizzedent Weerdes en transparantie			Věra Jourová		Renew Europe (Nationaal: ANO 2011')'
Zjustitie			Didier Reynders		ALDE (Nationaal: Mouvement Réformateur)
Innovatie en jäög			Marija Gabriel		EVP (Nationaal: GERB)
Gezoondheid			Stella Kyriakidou		EVP (Nationaal: Dimokratikos Synagermos)
Energie			Kadri Simson		ALDE Nationaal: Eesti Keskerakond
Internationaol partnersjappe			Jutta Urpilainen		S&D (Nationaal: SDP)
Interne merret			Thierry Breton			Oersrpoonkeleke kandidaot Sylvie Goulard (weggestömp)
Neighbourhood en Oetbreiing			Olivér Várhelyi		EVP	Oersproonkeleke kandidaot László Trócsányi (weggestömp)
Handel			Phil Hogan		EVP (Nationaal: Fine Gael)
Ikkenemie			Paolo Gentiloni		S&D (Nationaal:PD)
Milieu en oceaone			Virginijus Sinkevičius		Greune/EVA (Nationaal: LVŽS
Jobs			Nicolas Schmit		S&D (Nationaal: LSAP)
Geliekheid			Helena Dalli		S&D (Nationaal: MLP)
Budget en administratie			Johannes Hahn		EVP (Nationaal: ÖVP)
Landbouw			Janusz Wojciechowski		ECH (Nationaal: PiS)
Cohesie en hervörminge			Elisa Ferreira		S&D (Nationaal: PS)
Transport			Adina-Ioana Vălean		EVP (Nationaal: PNL)	Oersproonkeleke kandidaot Rovana Plumb (weggestömp)
Crisismanagement			Janez Lenarčič
Thoesaffaires			Ylva Johansson		S&D (Nationaal: SSA)

De volgende Directorates-General (ofwel "Directoraote-Ginneraol"; aofgekort DG) valle oonder de Kemissie-Von der Leyen. DG's zien de EU-equivalint vaan wat me op nationaol niveau ministeries neump. Zjus wie ministeries, kin eder Kemissie ministeries opriechte, opdoke, fusere en herneume. De DG's zien hei-oonder op 't Ingels gesjreve, de meis gebruukden taol vaan de drei wèrktaole vaan de EU (Ingels, Duits en Frans). In aander EU-taole weure de DG's officieel neet vertaold.

• Ingelstaolege Wikipedia