Alveolaire nasaal

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

d'n Alveolaire nasaal of alveolair naasklank is 'ne mitklinker dae in väöl gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [n]. d'n Alveolaire nasaal haet feitelik veer variantje (zuuch bie kènmirke).

De kènmirke vannen alveolaire nasaal zeen:

• De meneer van oetspraok is occlusief, det mèntj det t'r wuuertj gemaak doordet de lóchstroum in 't spraokkenaal wuuertj toegepaotj. Ómdet deze mitklinker ouch nasaal is, wuuertj de geblokkeerdje lóchstroum ómgelèdj dore naas en is t'r 'ne nasaal;
• 't Guuef veer oetspraokplaatse:
  1. Dentaal, [n̪], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge de baovetenj (apicaal taenge laminaal);
  2. Denti-alveolair, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit 't tóngblaad taenge d'n tandjwal ennen tóngspits achtere baovetenj;
  3. Waor alveolair, [n̳], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge d'n tandjwal (apicaal taenge laminaal);
  4. Pósalveolair, [n̠], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad achteren tandjwal (apicaal taenge laminaal);
• De artikulaasje is gewuuenlik stumhöbbendj, waat mèntj det de stumbenj trille bieje oetspraok;
• Hae is 'ne nasale mitklinker, waat mèntj det de lóch eweg kan kómme dore naas, zowaal ech allein dore naas (nasaal oetsjeijing) of dore naas en ouch de móndj;
• Ómdet dees klank neet wuuertj gemaak door lóchstroum euvere tóng, geldj de dichotomie van centraal taenge lateraal mitklinkers neet;
• 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.

In 't Limbörgs kump d'n alveolaire nasaal väöl veur, in alle dialekte. Wie bieje anger sonoranten in 't Limbörgs kan d'r verlingk waere wen de veuropkómmendje klinker 'ne klinker mit sleiptoean is ennen opvolgendje mitklinker 'nen obstruent is, wie in lans [lɑ́n̥:s] (hie is t'r ouch door auslautverhärtung vannen obstruent döks stumloeas), of wiejer geine mitklinker völg, wie in bön [bœ́n:]. d'n Alveolaire nasaal is in 't Limbörgs 'n nasaal oetsjeijing. Gewuuenlik is d'n alveolaire nasaal stumhöbbendj in 't Limbörgs, behauve allofoon in stumloeas ómgaevinge.

De próntje oetspraok vannen alveolaire nasaal varieertj van spraeker toet spraeker. Euver 't algemein geldj det t'r denti-alveolair of waor alveolair wuuertj oetgespraoke. De pósalveolairen oetspraok geldj allein allofoon veur 'n sj [ʃ] of zj [ʒ], wie in wunsj [β̞ʏ́n̠̊:ʃ]. Zowaal apicaal ([n̺]) es laminaal ([n̻]) oetspraoke kómme veur. In 't Mofers euverhieërsje de laminaal oetspraoke.

Inne beginposiesje kan d'n alveolaire nasaal in 't Limbörgs noeatj waere gekómbineerdj mit anger mitklinkers; kómbinaasjes wie nl-, nd- en dergelike kómmen in gewuuen Limbörgse wäörd dus noeatj veur ane begin van e waord.

Hieël zelje geldj de labiodentale nasaal, [ɱ], es allofoon veur d'n alveolaire nasaal; meistes geldj d'r es allofoon veure bilabiale nasaal. Waal kump in väöl dialekte (die mit mouillering) de palatale nasaal, [ɲ], veur es allofoon veuren alveolaire nasaal in palataal kóntekste. In dialekte wo me gutturalisering kèntj, wuuertj daotaenge de velaire nasaal, [ŋ], gebroek es allofoon veuren alveolaire nasaal. In taengestèlling toet 't Nederlandjs kump 't neet zoväöl veur det d'n alveolaire nasaal, [n], zich aanpas nao [m] in 'ne bilabiale kónteks; me zaet dus ónbehuuerlik [ón:b(ə)'ɦʉ̀ərlɪk], en neet ómbehuuerlik [óm:b(ə)'ɦʉ̀ərlɪk]. Wo det waal gebeurtj is döks spraok van invlood vanne standerdspraok. Me kan den ouch keze veur dees mutaasje oet te sjrieve, wie bie ómploeffe (vanoet ontploffen).

Juus wie bie de anger nasalen in 't Limbörgs wuuertj döks 'ne (zaachte) plosief oetgespraoke wen de nasaal wuuertj opgevolg door 'ne sibilant of fricatief.