1605
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 1 april - Alessandro Ottaviano de' Medici volg Paus Clemens VIII op.
- 13 april - In Ruslandj begint de Tied der Troebele mèt 't sjterve van Tsaar Boris Godoenov.
- 16 mei - Paus Paulus V (Camillo Borghese) volg Paus Leo XI op.
- 11 juni - Moskou wirt veraoverd door de Valse Dimitri I, dae mèt sjteun van de Poolse keuning Sigismund III Wasa de kathelieke kirk wilt insjtèlle.
- 25 juli - In 's Heerenberg wirt Mechteld ten Ham waeges hekserie in 't aopebaar verbrend.
- 9 augustus - Biej 't Belègk van Oldenzaal wirt de sjtad, door mer 500 soldaoten verdedigd, door ein Sjpaanse euvermach ónger leijing van Spinola ingenómme.
- 18 augustus - Spinola nump Linge in.
- 23 augustus - Eësjte aanvalle op Bergen op Zoom door Du Terrail. De sjtad sjleit de aanval aaf.
- 21 september - Tweëde aanval op Bergen op Zoom. Du Terrail vilt de sjtad veur de tweëde keër tevergaefs aan, hae verlus hiebiej meë es hónderd man.
- 9 oktober - Sjlaag biej Mülheim tösje Maurits van Oranje en Ambrosio Spinola. Door ein kriegslis van Spinola trèk de winnende Maurits zich truk.
- 28 oktober - Spinola nump Wachtendonk in biej 't Belègk van Wachtendonk.
- 3 november - Prins Salim volg ziene euverleje vader Akbar de Groate op es vors van 't Mogoelriek. Hae geit regere es Jahangir.
- 5 november - Bösjkroetverraod ("Gunpowder Plot") in Londe (Èngelandj), ein poging tot sjtaatsgreep van óngerdrökte kathelieke o.l.v. Guy Fawkes.
- 8 november - Belaegering van kesjteël Krakau door laegers van Ambrosio Spinola.
- zónger datum
- Keuning Christiaan IV van Denemarke lègk eine claim op Greunlandj.
Gebaore
[bewirk | brón bewèrke]- 8 april - Filips IV van Sjpanje, keuning van Sjpanje van 1621 pes 1665 (gesjtórve 1665)
- 18 april (geduip) - Giacomo Carissimi, Italiaanse componis (gesjtórve 1674)
- 19 oktober - Thomas Browne, Èngelsje arts en sjriever
- exacte datum ónbekènd
- Louys Trip, hanjelaer in iezer, waopes en munitie, en ein van de opdrachgaeversj veur de boew van 't Trippehoes (gesjtórve 1684)
Gesjtórve
[bewirk | brón bewèrke]
- 3 mieërt - Paus Clemens VIII (69), gebaore es Ippolito Aldobrandini (paus van 1592 pes 1605)
- 17 mieërt – Pieter Bast (ca. 35), Nederlandjse teikenaer, koperbewirker en cartograaf
- 6 april - John Stow (ca. 80), Britse historicus
- 13 april - Boris Godoenov (54), Russische Tsaar
- 27 april - Paus Leo XI (69), gebaore es Alessandro de' Medici, paus in 1605
- 24 september - Manoel Mendes (58 ?), Portugese componis
- 15 oktober - Akbar de Groate (63), keizer euver 't Mogoelriek
Meziek
[bewirk | brón bewèrke]- Oetgaaf van Gradualia I van William Byrd
- Publicatie van 't Viefde Book Madrigalen van Claudio Monteverdi
Literatuur
[bewirk | brón bewèrke]- Miguel de Cervantes Saavedra (1547-1616), Sjpaanse roman- en teneëlsjriever, geuf zien book Don Quichot van la Mancha oet.
