ئەفەسۆس
ئەفەس
ئەفەسۆس ئەφεσος  | |
|---|---|
سەتتلەمەنت ستە،ئا نجەنت گرەەکئا رجهاەۆلۆگجال ستە، جهێ توریستیکئوو پۆلیس | |
 | |
| ئەفەس ئەفەسۆس ل سەر نەخشەیێ  | |
| کۆۆردینات: 37°56′22.99″بک 27°20′55.00″ره / 37.9397194°بک 27.3486111°ره | |
| دەولەت | ترکیە، یەونانستانا کەڤنارە، ئیمپەراتۆریا حەخامەنشی، ئیمپەراتۆریا رۆمێ، ئیمپەراتۆریا بیزانسێ، ئیمپەراتۆریائۆ سمانی |
| ل بەشائی داری |
|
| دەمائا ڤابوونێ | سەدسالا 10ان ب.ز. |
| دامەزرینەر | ئاندرۆکلۆس |
| مالپەر | ووو |
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە | |
ئەفەسۆسئا ن ژی ئەفەس (ب یەونانی: Ἔφεσος، ئەفەسۆس، ب ترکی: ئەفەس; دبە کو د داویێ دە ژ هیتیتی: 𒀀𒉺𒊭، ئاپاشا تێ )، باژارەکی یەونانستانا کەڤنار[1][2]ئا ل پەراڤێنئی یۆنیایێ، 3 کم ل باشوورێ رۆژاڤایێ سەلچووقئا ئی رۆیینئا پارێزگەها ئیزمیرێ، ل ترکیێ بوو.ئەو د سەدسالا 10انئا بەری زایینێ دە ل جیهێ پایتەختا ئارزاوانئا بەرێ ژ هێلا مێتنگەهکارێن یەونان یێنئا تیکیئوو ئی یۆنی ڤە هاتی چێکرن. د دەما سەردەما یەونانستانا کلاسیک دە،ئە و یەک ژ دوانزدەه باژارێن کوئە ندامێن هەڤبەندا Iیۆنی بوون بوو. باژار د سالا 129 بز دە کەت بن کۆنترۆلا کۆمارا رۆمایێ.
باژار د رۆژا خوە دە ژ بۆ پەرەستگەهائا رتەمیسێ یا نێزیک (دۆرا 550 بز قەدیا) ناڤدار بوو، کو یەک ژ هەفت نوووازەیێن جیهانا کەڤنار هاتە راگهاندن.[3] گەلەکئا ڤاهیێن وێ یێن بیرداریێ پرتووکخانەیا جەلسووسێ وو شانۆیا کو کاربە 24،000 تەماشەڤانان بگرە دهەوینە.[4]ئە فەسۆس باژارێ وەرگرێ یەک ژ نامەیێن پاولۆس بوو; یەک ژ هەفت دێرێنئا سیایێ کو د پرتووکا پەیاما یووهەننا دە هاتیە گۆتن; دبە کو مزگینیا یووهەننا ل ور هاتبە نڤیساندن;[5]ئوو ئە و جیهێ چەند جڤاتێن خرستیانانئێ ن سەدسالا 5ان بوو ( بنهێرە جڤاتائە فەسێ). باژار د سالا 263ان دە ژ هێلا گۆتان ڤە هاتە هلوەشاندن. حەر چەندئە و پاشێ ژ نوو ڤە هاتە چێکرن، گرینگیا وی وەکی ناڤەندەک بازرگانی کێم بوو ژ بەر کو بەندەر هێدی هێدی ژ هێلا چەمێ مەندەرەسئێ بچووک ڤە هات رژاندن. د سالا 614ان دە ژ بەرئە ردهەژەکێ پەشکی وێران بوویە.
ئیرۆ، وێرانێنئە فەسێ سەیرانگەهەک گەشتیاری یا ناڤنەتەوەییئوو هەرێمی یا بژارە یە، کو ژ بالافرگەهائا دنان مەندەرەسئوو ژ باژارۆکێ سەیرانگەهێ کوشاداسı تێنە گهیشتن. د سالا 2015ان دە، وێران وەکی کەلەپۆرا جیهانێ یا ئونئەسجئۆیێ هاتە دەستنیشانکرن.[6]
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ گاگارن، گاگارن (2010). تهەئۆ خفۆردئە نجیجلۆپەدائۆ فئا نجەنت گرەەجەئا ند رۆمە.ئۆ خفۆردئو نڤەرستی پرەسس. Iسبن 978-0-19-517072-6.
- ^ رامرەز-فارا، جارلۆس رامرەز-فارا (2007). جۆنجسەئە نجیجلۆپەدائۆ ف وۆرلد حستۆری (بئی نگلیزی).ئا تلانتج پوبلسهەرس & دستربوتۆرس. Iسبن 978-81-269-0775-5.
- ^ "دانا'س تەمپلەئا تئە پهەسوس" (بئی نگلیزی). پەنەلۆپە.وجهجاگۆ.ەدو.
- ^ رنگ، ترودی; سالکن، رۆبەرت (1995). "ئەپهەسوس". Iنتەرناتۆنال دجتۆناریئۆ ف حستۆرج پلاجەس: سۆوتهەرنئە ورۆپە (بئی نگلیزی). لۆندۆن: فتزرۆی دەاربۆرن. ر. 217. Iسبن 978-1-884964-02-2.
- ^ ستەپهەن ل. حاررس، ئوندەرستاندنگ تهە ببلە، پالۆئا لتۆ، مایفەلد، 1985.
- ^ "پرۆپەرتەس نسجربەدئۆ ن تهە وۆرلد حەرتاگە لست". ئونەسجۆ وۆرلد حەرتاگە جۆنڤەنتۆن (بئی نگلیزی). رۆژا گهشتنێ 17 چریا پێشین 2022.
| ناڤنەتەوەیی | |
|---|---|
| نەتەوەیی | |
| جۆگرافی | |
| یێن دن | |
| ئەڤ گۆتارا کورت شتلەکێ یە. حەکە تو بخوازی بەرفرەه بکی پێ ل بگوهێرە بکە. (چاوا؟) |