Әбділғазиз (Османлы сұлтаны)
| Әбділғазиз осман. عبد العزيز — Abd ül-Azîz Мүміндер әмірі Екі киелі қаланың қызметкері | |||
.jpg)
| |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 25 маусым 1861 — 30 мамыр 1876 | |||
| (Лақап аты Бақытсыз Әбділғазиз) | |||
| Ізашары | I Әбділмәжит | ||
| Ізбасары | V Мұрат | ||
| Өмірбаяны | |||
| Діні | Ислам | ||
| Дүниеге келуі | 9 ақпан 1830 Константинполь, Османлы мемлекеті | ||
| Қайтыс болуы | 4 маусым 1876 (46 жас) Константинполь, Османлы мемлекеті | ||
| Жерленді | II Махмұт мазары, Ыстамбұл | ||
| Династия | Османлы әулеті | ||
| Әкесі | II Махмұт | ||
| Анасы | Пертевниял қатынәпенді | ||
| Жұбайы | Дүрринау қатынәпенді Хайраниділ қатынәпенді Едаділ қатынэфенди Нешерек қатынәпенді Гауһари қатынәпенді Жұлдыз қатынәпенді | ||
| Балалары | Ұлдары: Жүсіп Ізетдін әпенді Махмұт Жалаладдин әпенді Мехмет Сәлім әпенді II Әбділмәжит Мехмет Сейфеддин әпенді Мехмет Севкет әпенді Қыздары: Назима сұлтан Есма сұлтан Үлкен Әмина сұлтан Салиха сұлтан Кіші Әмина сұлтан Фатима сұлтан Мүнира сұлтан | ||
| Қолтаңбасы | 
| ||
өңдеу  |
|||
.svg)
Әбділғазиз (осман. عبد العزيز — Abd ül-Azîz; 9 ақпан 1830 — 4 маусым 1876) — Османлы мемлекетінің 32-ші сұлтаны, Ислам халифатының 97-ші халифі.
Әбділғазиз жаңартпалар жүргізуді қалады, халық арасында танымал болды, және халыққа мемлекеттік қазынаны үнемдеуге ант берді. Бірақ ол өзінің жоспарларын жүзеге асыруға берік болмағандықтан, оның жаңартпалары жүзеге аспады. 1862 жылдан бастап сұлтан жүйке жүйесінің бұзылуына ұшырады, сондықтан 1871 жылға дейін мемлекеттік істерді садрағзамдар жүргізді.
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әбділғазиз 1830 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны II Махмұт шаңырағында дүниеге келді.
Әбділғазиз билеген жылдарының ең маңызды оқиғалары: 1866 жылы Кандияда төңкеріс басталуы, 1867 жылы Белградтың Сербияға өтуі, 1868 жылы Грекияның мәмілегерлік жеңісі, Мысыр бейлербейін басу болды.
1863 жылы Әбділғазиз садрағзам Кешешізада Мехмет Әмин Фуат пашамен бірге Мысырға сапар шекті.
Ажалы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1876 жылдың 30 мамырында садрағзам Мүтержім Мехмет Рүшді паша мен уәзір Құсайын Әуні паша Әбділғазизді тақтан безуге мәжбүрлетті. Бірнеше күннен кейін, 4 маусымда, ресми жариялау бойынша, сұлтан өзінің көктамырын кесіп, өзін-өзі өлтірді. 1871 жылғы соттық үдеріс нәтижесінде Мидхат паша бастаған мемлекеттік қайраткерлер сұлтанның өліміне байланысты екені дәлел болды.
Суреттері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]-
Әбділғазиз -
Әбділғазиз
Садрағзамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| № | Есімі | Қызмет атқарған мерзімі | Уақыты |
|---|---|---|---|
| 235 | Кипрлі Мехмет Әмин паша | 25 маусым 1861 — 6 тамыз 1861 | 2 ай |
| 236 | Мехмет Әмин Әли паша | 6 тамыз 1861 — 22 қараша 1861 | 3 ай |
| 237 | Кешешізада Мехмет Әмин Фуат паша | 22 қараша 1861 — 6 қаңтар 1863 | 1 жыл 2 ай |
| 238 | Жүсіп Кәміл паша | 6 қаңтар 1863 — 3 маусым 1863 | 4 ай |
| 239 | Кешешізада Мехмет Әмин Фуат паша | 3 маусым 1863 — 5 маусым 1866 | 3 жыл 2 күн |
| 240 | Мүтержім Мехмет Рүшді паша | 5 маусым 1866 — 11 ақпан 1867 | 8 ай |
| 241 | Мехмет Әмин Әли паша | 11 ақпан 1867 — 7 қыркүйек 1871 | 4 жыл |
| 242 | Махмұт Нәдім паша | 7 қыркүйек 1871 — 31 шілде 1872 | 10 ай |
| 243 | Мидхат паша | 31 шілде 1872 — 19 қазан 1872 | 1 жыл |
| 244 | Мүтержім Мехмет Рүшді паша | 19 қазан 1872 — 15 наурыз 1873 | 5 ай |
| 245 | Ахмет Есет паша | 15 наурыз 1873 — 15 сәуір 1873 | 1 ай |
| 246 | Ширванизада Мехмет Рүшді паша | 15 сәуір 1873 — 14 ақпан 1874 | 10 ай |
| 247 | Құсайын Әуні паша | 14 ақпан 1874 — 25 сәуір 1875 | 1 жыл |
| 248 | Ахмет Есет паша | 25 сәуір 1875 — 26 тамыз 1875 | 4 ай |
| 249 | Махмұт Нәдім паша | 26 тамыз 1875 — 12 мамыр 1876 | 9 ай |
| 250 | Мүтержім Мехмет Рүшді паша | 12 мамыр 1876 — 30 мамыр 1876 | 8 күн |
Қызықты деректер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Әбділғазиз — Еуропаға сапар шеккен алғашқы османлы сұлтаны. 1867 жылдың маусымында Францияға сапар шекті, ал 1867 жылдың 30 маусымында Парижде өткен Дүниежүзілік көрмені көріп келді. Сонымен қатар сұлтан 12-23 шілде аралығында Лондонда болды, 24 шілдеде Кобленцте пруссиялық патша жұбымен жүздесті, бес күн Венада болып, 7 тамызда Константинопольге қайтып оралды.
|
Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары | 
|
|---|---|---|
| Ізашары I Әбділмәжит |
Әбділғазиз 25 маусым 1861 — 30 мамыр 1876 |
Ізбасары V Мұрат |
| I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит · V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф) | ||
| Әулет · Шежіре · Санат | ||