Jump to content

Bertrand Russell

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Bertrand Arthur William Russell, Maika-3 nga Earl Russell
Nayanak(1872-05-18)Mayo 18, 1872
Trellech, Monmouthshire, Nagkaykaysa a Pagarian
NatayPebrero 2, 1970(1970-02-02) (tawen 97)
Penrhyndeudraeth, Gales, Nagkaykaysa a Pagarian
PanawenMaika-20 a siglo a pilosopia
RehionLumaud a pilosopia
PagadalanAnalitiko a philosopia
Premio Nobel iti Literatura
1950
Kangrunaan a pagirayan
Nalatak a kapanunotan
Analitiko a pilosopia · Lohiko nga atomismo · teoria dagiti deskripsion · pannakaammo babaen ti panakaamammo ken pannakaammo babaen ti deskripsion · paradoha ni Russell · Banga ti tsa ni Russell
Nakaimpluensiaan
Naimpluensiaan
Pirma
[urnosen iti Wikidata]

Ni Bertrand Arthur William Russell, Maika-3 nga Earl Russell, OM, FRS[1] (18 Mayo 1872 – 2 Pebrero 1970) ket maysa a Britaniko a pilosopo, lohiko, matematiko, historiador, ken sosiala kritiko.[2] Kadagiti nadumaduma a puntos iti biagna, naipanunutanna ti bagina a kas maysa a liberal, maysa a sosialista, ken maysa a pasipista, ngem inakuna pay nga isu ket saan a dagitoy iti ania a natukok a kapanunotan.[3] Isu ket naipasngay idiay Monmouthshire, iti maysa a prominente ken aristokratiko a pamilia idiay Britania.[4]

Ni Russell ket nangidaulo ti Britaniko a "yaalsa a sumupiat ti idealismo" idi nasapa a maika-20 a siglo. Isu ket naipanunutan a kas maysa kadagiti nangipatakder iti analitiko a pilosopia a kumaduaanna ti sinarunona a ni Gottlob Frege ken ti gayyemna a ni Ludwig Wittgenstein, ken isu ket nawatiwat a naipanunutan a kas maysa kadagiti primero a lohiko iti maika-20 a siglo.[2] Isu ket kimmadua a nagsurat, kenni A. N. Whitehead, ti Principia Mathematica, iti maysa a panagpadas ti panagibaba ti matematiko iti lohika. Ti pilosopiko a salaysayna a "Iti Panakiyammo" ket naipanunutan a maysa a "paradigma iti pilosopia."[5] Dagiti obrana ket kaaduan a nakaimpluensia iti lohika, matematika, agasmang iti teoria, lingguistika, siensia ti kompiuter (kitaen ti kita a teoria ken kita a sistema), ken pilosopia, a naipangpangruna ti pilosopia iti pagsasao, epistemolohia, ken metapisika.

Ni Russell idi ket maysa a prominente a kontra-gubat nga aktibista; isu ket mangipangabak iti kontra-imperialismo[6][7] ken isu ket naibalud para iti panak-pasipismona idi panawen ti Umuna a Sangalubongan a Gubat.[8] Kalpasan daytoy, isu ket nagkampania ti panag-kontra kenni Adolf Hitler, ken nagdillaw iti Estalinista a totalitarianismo, nagdaruros ti pannakairaman ti Estados Unidos iti Gubat ti Bietnam, ken maysa a managsarita a kumayat iti panagikkat ti armas a nuklear.[9]

Isu ket maysa a nalatak nga agkomkomentario iti relihion, ni Russell a mairaman dagityi dadduma pay a kas ni Karl Marx, Sigmund Freud, ken Friedrich Nietzsche ket nagpasakbayda ti maysa a "baro nga eskuela iti panunot" a tinawtawagan ni Greg Epstein a kas ti "antagonistiko nga ateismo", nga isu daytoy idi "ti panakakita ti relihion ket maysa napalabasen a banag ken nasken a mapardasan iti puntos iti panagapday ti panakaimpluensiana".[10] Idi 1950 ni Russell ket nagunggunaan ti Premio Nobel iti Literatura, "iti panakabigbigan kaniana kadagiti nadumaduma ken naisangsangayan a sinursurat nga isu ket mangipangabak kadagiti kinataoan nga umno ken panagwaya iti panunot."[11]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Kreisel, G. (1973). "Bertrand Arthur William Russell, Earl Russell. 1872-1970". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 19: 583–526. doi:10.1098/rsbm.1973.0021. JSTOR 769574.
  2. ^ a b Stanford nga Ensiklopedia ti Pilosopia, "Bertrand Russell", 1 Mayo 2003
  3. ^ "Naipanunutak ti bagik iti turong a Libera, maysa a Sosialista, wenno maysa a Pasipista, ngem saanak pay iti aniaman kadagitoy a banag, iti ania a natukok a kapanunutan." —Autobiograpia, p. 260.
  4. ^ Hestler, Anna (2001). Gales. Marshall Cavendish. p. 53. ISBN 978-0-7614-1195-6.
  5. ^ Ludlow, Peter, "Panagipalpalawagan", Ti Stanford nga Ensiklopedia ti Pilosopia (Otonio nga 2008 Edision), Edward N. Zalta (ed.), URL = [1].
  6. ^ Richard Rempel (1979). "Manipud ti Imperialismo aginggana ti Nawaya a Komersio: Couturat, Halevy ken Umuna a Krusada ni Russell". Warnakan iti Pakasaritaan kadagiti Kapanunutan. Unibersidad ti Pennsylvania a Pagmalditan. 40 (3): 423–443. doi:10.2307/2709246. JSTOR 2709246.
  7. ^ Bertrand Russell (1988) [1917]. Politiko a Kapanunutan. Routledge. ISBN 0-415-10907-8.
  8. ^ Samoiloff, Louise Cripps. C.L.R. James: Dagiti Laglagip ken dagiti Komentario, p. 19. Associated University Presses, 1997. ISBN 0-8453-4865-5
  9. ^ Epstein, Greg M. (2010). Naimbag nga Awan ti Dios: Ania ti Patien dagiti Bilion a saan a Relihioso a Tattao. New York: HarperCollins. p. 16. ISBN 978-0-06-167011-4.
  10. ^ Ti Nobel a Pundasion (1950). Bertrand Russell: Ti Premio Nobel iti Literatura 1950. Naala idi 11 Hunio 2007.
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertrand_Russell&oldid=326224"