O Mariscal

O Mariscal
Título orixinal	O Mariscal
Autor/a	Ramón Cabanillas e Antón Villar Ponte
Ilustrador/a	Álvaro Cebreiro
Orixe	Galiza
Lingua	Galego
Xénero(s)	Teatro
Editorial	Editorial Lar
Data de pub.	1926
Páxinas	194
[ editar datos en Wikidata ]

O Mariscal é unha obra teatral de intención política escrita por Ramón Cabanillas e Antón Villar Ponte, baseada na vida de Pardo de Cela. Se ben o primeiro manuscrito está datado en Mos en 1920, foi publicada pola editorial Lar en 1926, con debuxos de Álvaro Cebreiro.

A trama foi idea de Antón Villar Ponte, que pretendía introducirse na recreación do mito popular máis ca na realidade histórica. A escrita levouna a cabo Cabanillas, influenciado polo irlandés William Butler Yeats.

Retoma a confrontación entre Galiza (representada pola torre da Frouseira) e Castela, cunha fonda oposición de valores (ben-mal, nobreza-traizón, idealismo-materialismo, cabaleiros-mercenarios, luz-sombra, Graal-bens materiais). Amais, trátanse temas como a relixión, a liberdade e a morte.

Hai un forte simbolismo na caracterización. Unha vella representa a raza. O propio mariscal aparece representado como un mártir, parello a Cristo. Como personaxes reais, aparecen tamén a súa muller (Sabela de Castro), o seu curmán (Pedro de Miranda), o seu fillo Pedro e as súas fillas Xoana e Beatriz, e o nobre Afonso Yáñez e Aguiar. Outros personaxes son Lois Marcos Mudarra (francés ao servizo de Castela) e a súa tropa, servidores do pazo de Castrodouro e cóengos do cabido de Mondoñedo.

Recupera a figura do mariscal Pardo de Cela, executado en 1483 por orde dos Reis Católicos.

O estilo poético é similar ao usado por Cabanillas en Na noite estrelecida. Adoita usar o romance octosílabo para os monólogos, usando tamén pareados alexandrinos, ao igual que a estrutura principal do ciclo artúrico.

O Mariscal é un símbolo da resistencia galega fronte á política centralista dos reis, e convértese nunha referencia fundamental para o nacionalismo de comezos do século XX.

A historia comeza cun prólogo ambientado na actualidade. O acto primeiro desenvólvese nun día e unha noite de inverno. O acto segundo ten lugar a noite do 7 de decembro de 1483. O acto terceiro abrangue o amencer e a mañá dun día pouco despois do anterior.

O prólogo está ambientado nun espazo mítico. O espazo real aparece representado na campía de Valadouro (primeiro acto), o pazo de Castrodouro (primeiro e segundo acto), o calabozo da cadea de Mondoñedo e a ponte do Pasatempo (terceiro acto).

En 1929 a obra foi musicada por Eduardo Rodríguez-Losada Rebellón, co libreto adaptado polos propios autores. A peza lírica foi estreada o 31 de maio de 1929 no Teatro Circo Tamberlick de Vigo^[1]. Representouse tamén en Pontevedra, Ferrol, A Coruña e Madrid, con figurinos e decorados deseñados por Camilo Díaz Baliño. No 2010 volveu aos escenarios, musicada pola Orquestra Sinfónica de Galicia e dirixida por Joám Trillo. Nas voces estiveron Teresa Novoa (soprano), Javier Franco (barítono) e Pablo Carballido (tenor).

En 1994 foi representada polo Centro Dramático Galego como teatro de monicreques, baixo dirección de Marcelino de Santiago.

• Álvarez Blázquez, X. M. (1965): "Literatura popular galega en torno a Pardo de Cela", no Cuaderno de estudios gallegos (tomo XX).
• Cabanillas, R. (1996): Obra dramática. Vigo, Edicións Xerais. Edición de López Bernárdez, C. e Vieites, M. F..
• Fernández Castro, X. M. (1996): "Cuestións históricas e teóricas en O Mariscal de R. Cabanillas e A. Villar Ponte", no Anuario de Estudos Literarios Galegos.
• Ísua López, E. X. (2005): Sobre 'O Mariscal', de Cabanillas e Villar Ponte. Universidade da Coruña.
• Vilavedra, Dolores, ed. (2000). Diccionario da literatura galega. Obras III. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-8288-365-8. 

• Iglesias, Xabier: Os libros de Ánxel Casal, 21/12/2012.