Vladimir Putin

Vladimir Putin
	; (2023) Irudi gehiago
	Ahotsa
17. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en)
The President of the Russian Federation’s Economic Council (en) lehendakari
; 4. Errusiako presidente
; Supreme Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Russian Federation (en)
; 38. Errusiako lehen ministro
4. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en)
; 2. Errusiako presidente
2. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en)
Acting President of Russia (en)
; Supreme Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Russian Federation (en)
; 34. Errusiako lehen ministro
Deputy Chairman of the Government of the Russian Federation (en)
Secretary of the Security Council of Russia (en)
Segurtasunaren Zerbitzu Federalaren zuzendari
; Our Home – Russia (en) Alderdiko burua
Q38715852
Fitxategi:ЕдРо (лог).svg, Coat of Arms of the Russian Federation 2.svg; Errusia Batuako, The Russian Federation State Council (en) , Presidential Council for the Local Self-Government Development (en) , The President of the Russian Federation’s Council for Economic Modernisation and Innovative Development (en) , The President of the Russian Federation’s Council for Countering Corruption (en) , Presidential Council for Culture and Art (en) , The President of the Russian Federation’s Council for Interethnic Relations (en) , Presidential Council for the Implementation of Priority National Projects and Demographic Policy (en) , The President of the Russian Federation’s Council for Strategic Development and Priority Projects (en) , Presidential Council for Science and Education (en) lehendakari
Q38715670
; Errusia Batuako Alderdiko burua
Bizitza
Jaiotza	San Petersburgo, V.F. Snegiryov Maternity Hospital No.6 (en) eta Leningrad (en) , 1952ko urriaren 7a (72 urte)
Herrialdea	Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna 1991); Errusia (1991 -
Bizilekua	Baskov Lane 12, Mansion of Louise von Taube (en) ; Akademika Zelinskogo Street (en) ; Dresden; San Petersburgo; San Petersburgo; Mosku
Talde etnikoa	errusiarra
Lehen hizkuntza	errusiera
Familia
Aita	Vladimir Spiridonovitx Putin
Ama	Maria Ivanovna Putina
Ezkontidea(k)	Liudmila Putina (1983ko uztailaren 28a - 2014ko apirilaren 2a)
Bikotekidea(k)	ikusi Alina Kabaieva;
Seme-alabak	ikusi Katerina Tikhonova; Mariya Putina; Elizaveta Rozova (en) ; Ivan Putin (en) ; Vladimir Putin Jr. (en) ;
Familia	ikusi Roman Putin (iloba txiki); Igor Putin (izter-lehengusu); Kirill Shamalov (en) (suhi); Jorrit Faassen (en) (suhi); Daryna Medvedchuk (en) (alababitxi);
Leinua	family of Vladimir Putin (en)
Hezkuntza
Heziketa	FSBaren Akademia ; Saint Petersburg Mining University (en) 1997ko ekainaren 27a) Candidate of Economic Sciences (en) : ekonomia; San Petersburgoko Estatu-Unibertsitatea ; St. Petersburg Institute of the FSB of Russia (en) ; Academy of Foreign Intelligence (en) ; School 193 (en) ; (1960 - 1968) ; School 281 (en) ; (1968 - 1970) ; Faculty of Law, Saint Petersburg State University (en) ; (1970 - 1975) Candidate of Economic Sciences (en) : nazioarteko zuzenbide
Hezkuntza-maila	Candidate of Economic Sciences (en)
Hizkuntzak	errusiera; alemana; ingelesa
Irakaslea(k)	Yury Tolstoy (en) ; Anatoly Rakhlin (en)
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, judoka, stunt performer (en) , intelligence agent (en) eta Errepublikaren presidentea
	Parte-hartzailea Siriako gerra zibileko Errusiaren operazio militarrak ; Bigarren Txetxeniako Gerra ; 2015 G20 Antalya summit (en) ; 2014 G20 Brisbane summit (en) ; 2016 G20 Hangzhou summit (en) ; General debate of the seventieth session of the United Nations General Assembly (en) ; Q17957311 ; Talk with Vladimir Putin. The Continuing. (en) ; Direct Line with Vladimir Putin (en) ; 2014 Winter Olympics opening ceremony (en) ; 2014 Winter Paralympics opening ceremony (en) ; 39th G8 summit (en) ; 33rd G8 summit (en) ; 32nd G8 summit (en) ; 31st G8 summit (en) ; 30th G8 summit (en) ; 29th G8 summit (en) ; 28th G8 summit (en) ; 27th G8 summit (en) ; 26th G8 summit (en) ; 2013 G20 Saint Petersburg summit (en) ; 2012 G20 Los Cabos summit (en) ; 2015eko NBEren Klima Aldaketari buruzko Konferentzia ; Normandy Format (en) ; 5th BRICS summit (en) ; 6th BRICS summit (en) ; 7th BRICS summit (en) ; Council of CIS Heads of State (en) ; 2001 SCO summit (en) ; 2002 SCO summit (en) ; 2003 SCO summit (en) ; 2004 SCO summit (en) ; 2005 SCO summit (en) ; 2006 SCO summit (en) ; 2007 SCO summit (en) ; 2012 SCO summit (en) ; 2013 SCO summit (en) ; 2014 SCO summit (en) ; 2015 SCO summit (en) ; 2016 SCO summit (en) ; APEC Brunei 2000 (en) ; APEC China 2001 (en) ; APEC Mexico 2002 (en) ; APEC Thailand 2003 (en) ; APEC Chile 2004 (en) ; APEC South Korea 2005 (en) ; APEC Vietnam 2006 (en) ; APEC Australia 2007 (en) ; APEC Russia 2012 (en) ; APEC Indonesia 2013 (en) ; APEC China 2014 (en) ; APEC Philippines 2015 (en) ; APEC Peru 2016 (en) ; Millennium Summit (en) ; 2005 World Summit (en) ; Munduko Ekonomia Foroa ; St. Petersburg International Economic Forum (en) ; 119th IOC Session (en) ; Eastern Economic Forum (en) ; Presidential Council for Civil Society and Human Rights (en) ; The President of the Russian Federation’s Economic Council (en) ; Press conference of Vladimir Putin (2012) (en) ; press conference of Vladimir Putin (2013) (en) ; annual news conference of the President of the Russian Federation Vladimir Putin (en) ; New Year Address by President of Russia (en) ; New Year's address of Vladimir Putin to the citizens of Russia on the eve of 2016 (en) ; New Year's address of Vladimir Putin to the citizens of Russia on the eve of 2013 (en) ; 2000 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2005 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2013 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2012 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2007 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2014 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2015 Moscow Victory Day Parade (en) ; 2016 Moscow Victory Day Parade (en) ; Moscow Victory Day Parade (en) ; first launch from Vostochny Cosmodrome (en) ; press conference of Vladimir Putin in 2014 (en) ; press conference of Vladimir Putin in 2015 (en) ; CSTO Summit (en) ; EurAsEC summit (en) ; National Congress of Judges (Russia) (en) ; 8th BRICS summit (en) ; 9th BRICS summit (en) ; 2017 SCO Summit (en) ; 2018 SCO Summit (en) ; 2014ko Krimeako krisia ; World Economic Forum Annual Meeting 2001 (en) ;
Lateralitatea	eskuina
Pisua	77 kilogramo
Altuera	157,48 zentimetro
Lantokia(k)	Mosku; San Petersburgo eta Dresden
Enplegatzailea(k)	KGB (1975 - 1990); First Chief Directorate (en) (1985 - 1990); Administrative Directorate of the President of the Russian Federation (en) (1996ko abuztua - 1997ko martxoaren 1a); Presidential Administration of Russia (en) (1997ko martxoaren 25a - 1998ko uztaila)
Lan nabarmenak	ikusi A Plea for Caution From Russia (en) ; Russia at the Turn of the Millennium (en) ; Russia Muscles Up — the Challenges We Must Rise to Face (en) ; Russia: The Ethnicity Issue (en) ; Economic Tasks (en) ; Democracy and the Quality of Government (en) ; Building Justice: A Social Policy for Russia (en) ; Being Strong: National Security Guarantees for Russia (en) ; Time to Trust Russia: A Common Front Against Terror (en) ; We Share German Priorities (en) ;
Jasotako sariak	ikusi The World's Most Powerful People (2016) ; The World's Most Powerful People (2015) ; The World's Most Powerful People (2014) ; The World's Most Powerful People (2013) ; Ohorezko Legioko gurutze handia : Jacques Chirac (2006ko irailaren 22a) ; 'Verschlossene Auster' award (2007) ; Medal of Merit of the National People's Army (1988) ; Ohorezko Ordena (1996ko martxoaren 12a) ; Confucius Peace Prize (2011ko azaroaren 15a) ; Ohorezko Intsigniaren ordena ; Order "For Merit to the Republic of Dagestan" (2014ko irailaren 13a) ; Time Person of the Year (2007) ; Master of Sport of the USSR ; Order of Hồ Chí Minh (2001) ; King Abdulaziz Medal (2007) ; Order of Ismoili Somoni (2007) ; Order of Zayed (2007) ; Order of Outstanding Merit (2008) ; Order of the Precious Wand (2009) ; Order of the Liberator (2010eko apirilaren 2a) ; Registered firearms (2010eko urriaren 27a) ; Order of the Republic of Serbia (2013ko otsailaren 25a) ; Order of the Friendship of Peoples (2013ko martxoaren 14a) ; Grand Cross of the Order of Saint-Charles (2013ko urriaren 4a) ; José Martí ordena (2014ko uztailaren 11) ; Medal "Participant of the March-Shot Bosnia-Kosovo 12 June 1999" (2000) ; Памятная медаль А. М. Горчакова (2001) ; Order of St. Prince Vladimir (2002) ; Order of Glory and Honor (2007) ; Order of St. Sava (2011) ; honorary professor ; honorary member ; Honoured Coach of Russia ; Order of St. Sergius of Radonezh 1st class ; Medal "For Impeccable Service" ; Order of the Golden Eagle ; Gold Olympic Order (2001) ; National Order of Merit ; Order of Manas, 1st class ; honorary citizen of Saint Petersburg ; Honored Coach (2006) ; weapon of honor ; Friendship Medal (2018ko ekainaren 8a) ; honorary doctor of the University of Athens ; Order of Honour and Glory ; Uatsamonga Order ; Order of Agostinho Neto ; honorary doctor of the Tsinghua University ; Order of Nazarbayev (2019ko maiatzaren 27a) ; honorary doctor of Saint Petersburg State University ; honorary doctor of the Jawaharlal Nehru University ; honorary doctor of the Yerevan State University ; honorary doctor of the Turkmen State University ; honorary doctor of the Baku Slavic University ; honorary doctor of the University of Belgrade ; honorary doctor of the S. M. Kirov Military Medical Academy ; Medal "For Impeccable Service", 3rd class ; Medal "For Impeccable Service", 2nd class ; honorary citizen of Astrakhan ; Order of the "Commonwealth" ; honorary citizen of Sevastopol ; Order of St. Sergius of Radonezh ; Order of Saint-Charles ; Order of King Abdulaziz al Saud ; Ig Nobel sariak (2020ko iraila) ; honorary citizen of Kazan ; Order of Sheikh-ul-Islam ; Time 100 (2022) ; Time 100 (2017) ; Order of Akhmad Kadyrov ; Order "For contribution to the development of cooperation" (2017ko urriaren 3a) ; Order of Kim Il Sung (2024ko ekainaren 18a) ;
Influentziak	Anatoli Sobtxak, Ivan Ilyin (en) , Helmut Kohl, Aleksandr Dugin, Nikolas Makiavelo eta Boris Jeltsin
Kidetza	All-Russia People's Front (en) ; Ozero (en) ; Russian Academy of Arts (en)
Mugimendua	Russian nationalism (en) ; Russian irredentism (en) ; Traditional values in Russia (en)
Izengoitia(k)	Платов, Platov eta ߔߑߟߊߕߐߝ߭
Zerbitzu militarra
Adar militarra	KGB; Segurtasunaren Zerbitzu Federala
Gradua	reservist (en) ; 1st class Active State Councillor of the Russian Federation (en) ; podpolkovnik (en)
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Txetxeniako Gerra; 2008ko Hego Osetiako Gerra; Siriako gerra zibileko Errusiaren operazio militarrak; CSTO Operation in Kazakhstan (en) ; Errusia-Ukraina gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasun ortodoxoa
Alderdi politikoa	baliorik ez; Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista; Our Home – Russia (en) ; baliorik ez; Errusia Batua
	putin.kremlin.ru eta eng.putin.kremlin.ru

Vladimir Vladimirovitx Putin^[1] —alfabeto zirilikoan: Владимир Владимирович Путинahoskera^ⓘ— (Leningrado, Sobietar Batasuna —orain, San Petersburgo, Errusia—, 1952ko urriaren 7a) abokatu, politikari eta inteligentzia-zerbitzuko agente ohia da, de facto Errusia Batua alderdi politikoaren buruzagia. Egun, Errusiako Federazioko lehendakaria da 2012az geroztik eta aurrez, 2000tik 2008ra bitartean. Gobernu-presidente ere izan zen 1999tik 2000ra arte eta, berriz ere, 2008tik 2012ra.

Hamasei urtez aritu zen lanean KGBko (Sobietar Batasuneko inteligentzia-zerbitzua) kanpo-inteligentziako ofizial gisa. Teniente koronelaren mailara igo zen, 1991n uko egin eta San Petersburgon karrera politikoa hasi aurretik. 1996an, Moskura joan zen bizitzera Boris Jeltsin presidentearen administrazioarekin bat egiteko. Segurtasun Zerbitzu Federaleko (SFS) zuzendari eta Segurtasun Kontseiluko idazkari lanetan aritu zen denbora labur batez, 1999ko abuztuan lehen ministro izendatu baino lehen. Jeltsinek uko egin ondoren, bitarteko lehendakari izendatu zuten, eta lau hilabete baino lehenago, lehendakari oso hautatu zuten. 2004an, berriro hautatu zuten. Konstituzioak lehendakaritza bi agintaldi jarraitutara mugatzen zuenez, berriro izan zen lehen ministro, 2008tik 2012ra, Dmitri Medvedev-en lehendakaritzapean, eta, konstituzioaren mugak izan arren, 2012an lehendakaritzara itzuli zen botoen % 63,6 lortuta. Oposizioak hauteskunde iruzurra salatu zuen.^[2]^[3], eta, 2018an, berriro hautatu zuten. 2021eko apirilean, erreferendum baten ondoren, zuzenketa konstituzionalak iragarri zituen, beste bi aldiz aurkezteko aukera emango ziona barne, eta horrek 2036ra arte luzatu lezake lehendakaritza^[4]^[5].

Lehendakari gisa egindako lehen agintaldian, Errusiako ekonomia % 7 hazi zen^[6], batez beste, urtean, petrolioaren eta gasaren prezioa bost aldiz garestitzearen ondorioz. Txetxeniako bigarren gerran, Errusia zuzendu zuen, eta Txetxenian kontrol federala berrezarri zuen. Medvedeven lehen ministro gisa, erreforma militarra eta polizia-erreforma gainbegiratu zituen, baita Errusiak Georgiaren aurkako gerran izandako garaipena ere. Hirugarren agintaldian lehendakari gisa, Errusiak Krimea beretu, eta Ukraina ekialdeko gerra bultzatu zuen zenbait eraso militarrez. Horrek zigorrak ekarri zizkion nazioartetik, eta, Errusian, finantza-krisi batean erori zen^[7]. Laugarren agintaldian lehendakari gisa, gobernuak COVID-19 pandemiari erantzun, eta kontzentrazio militar bateko buru izan zen Ukrainako mugan; 2022ko otsailean, «Ukrainako operazio militar berezia» izenekoa agindu zuen, eta horrek nazioarteko komunitatearen gaitzespena eta isolamendua ekarri zizkion, baita zigorrak gehitzea ere. Ondorioz, 2022aren amaieran, herrialdearen ekonomia BPGaren % 2,5 eta 3 artean uzkurtu zen, eta inflazioa % 12ra igo zen, herrialde zigortzaileen iragarpenek baino askoz datu makroekonomiko hobeak^[8]. 2023ko martxoaren 17an, Nazioarteko Zigor Auzitegiak atxilotze-agindua eman zuen, Ukrainako gatazkan gerra krimenak leporatuta^[9].

Hainbat analista eta figura politikok aipatu izan dute Errusiak, bere lidergopean, atzerakada demokratikoa izan duela eta totalitarismorantz jo duela^[10]^[11]^[12]^[13]; era berean ziurtatzen dute bere gobernua zikinduta dagoela ustelkeria endemikoz, oposiziogile politikoen espetxeratze eta errepresioz, errusiar hedabide independenteen larderiaz eta errepresioz eta hauteskunde libre eta zuzen ezaz^[14]^[15]^[16]. Bere administrazioan, herrialdeak puntuazio baxua lortu du Nazioarteko Gardentasunaren Ustelkeriaren Hautemate Indizean, The Economisten Inteligentzia Unitatearen Demokrazia Indizean eta Freedom Houseren Munduko Askatasun Indizean.^{[erreferentzia behar]}

Lehen urteak

Putin 1952ko urriaren 7an jaio zen, Leningraden, Errusiako RSFSFSn, Sobietar Batasunean (orain San Petersburgo, Errusia)^[17], Vladimir Spiridonovitx Putinen (1911–1999) eta Maria Ivanovna Putinaren (ezkongabea Xelomova, 1911-1998) hiru semeen gazteena. Haren aitona, Spiridon Putin, Vladimir Lenin eta Iosif Stalinen^[18]^[19] sukaldari pertsonala izan zen. Putinen jaiotzaren aurretik, bi anaia hil ziren, Viktor eta Albert, 1930eko hamarkadaren erdialdean jaioak. Albert haurtzaroan hil zen, eta Víktor difteriaz, Alemaniako nazien indarren Leningradeko setioan, Bigarren Mundu Gerran^[20].

Putinen ama fabrika bateko langilea zen, eta aita, berriz, errekruta zen Sobietar Itsas Armadan, 1930eko hamarkadaren hasieran itsaspekoen flotan zerbitzatzen. Bigarren Mundu Gerraren hasieran, aitak NKVDren batailoi suntsitzailean jardun zuen^[21]^[22]^[23]. Ondoren, armadara bidali zuten, eta larri zauritua gertatu zen 1942an^[24]. Putinen amona alemaniar okupatzaileek hil zuten 1941ean, Tver oblastan, eta amaren aldeko osaba-izebak ekialdeko frontean desagertu ziren Bigarren Mundu Gerran^[25].

Putin 193 zenbakidun eskolan hasi zen ikasten, 1960ko irailaren 1ean, Baskov kalexkan, bere etxetik gertu. 45 ikasle inguruko gelan, ikasle bakanetakoa zen Aitzindari Gazteak antolakundeko kide ez zena. Hamabi urterekin sambo eta judo egiten hasi zen^[26]. Aisialdian, Karl Marx, Friedrich Engels eta Leninen lanak irakurtzen gozatzen zuen^[27]. Putinek alemana ikasi zuen San Petersburgoko bigarren hezkuntzako 281 zenbakidun eskolan, eta alemanez hitz egiten du bigarren hizkuntza gisa^[28].

Putinek, 1970ean, Zuzenbidea ikasi zuen Leningradoko Estatuko Unibertsitatean, Andréi Zhdánov izena zeramana (gaur egun, San Petersburgoko Estatu Unibertsitatea), eta 1975ean graduatu zen^[29]. Haren tesia «Nazioarteko zuzenbidean gehien mesedetutako nazioaren merkataritzaren printzipioa»^[30] gaiari buruzkoa izan zen. Han zela, Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistarekin (PCUS) bat egiteko eskatu zioten, eta kide izan zen, alderdia 1991ko abuztuan legez kanpo utzi zuten arte^[31]. Putinek Anatoli Sobtxak ezagutu zuen, zuzenbide komertziala irakasten zuen irakasle laguntzailea eta, geroago, Errusiako Konstituzioaren eta Frantziako ustelkeria-eskemen egilekide izan zen.^{[erreferentzia behar]}. Elkarren eragina izango zuten, Putinek Sobtxaken San Petersburgoko ibilbidean, eta Sobchakek, berriz, Putinen Moskuko ibilbidean^[32].

KGBn ibilbidea

1975ean, Putin KGBn sartu zen, eta KGBren 401 zenbakidun eskolan prestatu zen, Ojtan (Leningraden)^[33]. Prestakuntzaren ondoren, Bigarren Zuzendaritza Nagusian lan egin zuen (kontrainteligentzia), Lehen Zuzendaritza Gorenera bidalia izan baino lehen: hor, Leningradeko atzerritar eta funtzionario kontsularrak gainbegiratu zituen^[34]^[35]. 1984ko irailean, Moskura bidali zuten Yuri Andrópov Bandera Gorria Institutuan ikasten segitzeko^[36]^[37]. 1985etik 1990era, Dresdenen (Ekialdeko Alemania) ibili zen^[38], ezkutuko nortasuna erabiliz itzultzaile gisa^[39].

Putinen *Ausweis* (identifikazio txartela) Stasin. 1985ean, KGBko agente izendatu zuten Ekialdeko Alemaniako inteligentzia-agentziarako lotura gisa. Itzultzaile lanetan aritu zen Dresdenen, egiaz KGBko agentea zenean.

«Putin eta bere lankideak, batez ere, prentsako ebakinak biltzera mugatu ziren, KGBk sortutako alferrikako informazio-mendiei laguntzeko» idatzi zuen Masha Gessen errusiar-estatubatuarrak 2012an idatzitako Putinen biografian^[39]. Markus Wolfek, Stasiko espioitza-buru ohiak, eta Vladimir Usoltsevek KGBko Putinen lankide ohiak ere Putinen lana gutxietsi zuten. Catherine Belton kazetariak 2020an idatzi zuenez, gutxieste hori estalki bat zen Armada Gorriaren Frakzioko terroristei KGBk emandako koordinazioan eta laguntzan Putinek parte har zezan, taldearen kideak sarritan ezkutatzen baitziren Ekialdeko Alemanian Stasiren laguntzarekin. Dresden aukeratu zen hiri marjinal gisa, mendebaldeko inteligentzia-zerbitzuen presentzia txikia baitzuen^[40].

Iturri anonimo baten arabera (RAFeko kide ohia), Dresdeneko bilera horietako batean, militanteek arma-zerrenda bat aurkeztu zioten Putini, gero, RAFi eman zitzaienak Mendebaldeko Alemanian. Klaus Zucholdek esan zuen Putinek errekrutatu zuela, baita neonazi bat ere, Rainer Sonntag, eta pozoiei buruzko azterlan baten egilea ere errekrutatzen saiatu zen^[41]. Txostenen arabera, Putin aleman batzuekin ere bildu zen haririk gabeko komunikazio-gaietarako errekrutatzeko, itzultzaile batekin batera. Hari gabeko komunikazio-teknologietan murgilduta egon zen Asiako hego-ekialdean, berak errekrutatutako ingeniari alemaniarren bidaiak zirela eta^[42].

Putinen biografia ofizialaren arabera, Berlingo Harresia erortzen hasi zenean, 1989ko azaroaren 9an, Sobietar Kultur Etxeko (Laguntasunaren Etxea) eta KGBren (Dresden) artxiboak gorde zituen manifestariek (KGBren eta Stasiren agenteak barne) artxibo horiek eskuratu eta suntsitu ez zitzaten. Gero, ustez, KGBren artxiboak bakarrik erre zituen ordu gutxi batzuetan, baina Sobietar Kultur Etxeko artxiboak gorde zituen Alemaniako agintarientzat. Ez da ezer esaten hautatze irizpideei buruz erreketa bitartean; adibidez, Stasiren artxiboei buruz edo Alemaniako Errepublika Demokratikoko edo SESBeko beste agentzia batzuetako artxiboei buruz. Alemanian dokumentu asko utzi zirela labeak eztanda egin zuelako, baina KGBren etxeko dokumentu asko Moskura bidali ziren^[43].

Ekialdeko Alemaniako gobernu komunistaren kolapsoaren ondoren, Putinek KGBren zerbitzu aktiboari uko egin behar zion, Dresdeneko manifestazioetan eta lehenago haren leialtasunari buruz sortutako susmoak zirela eta, nahiz eta KGBk eta Alemaniako Indar Sobietarren taldeak oraindik ere Alemaniaren ekialdean lan egiten zuten. Urtearen hasieran, Leningradera itzuli zen 1990an «erreserba aktiboetako» kide gisa, eta hiru hilabetez aritu zen lanean Leningradoko Estatuko Unibertsitateko Nazioarteko Aferen atalarekin, Yuri Molchánov errektoreordeari informatuz; bien bitartean, bere doktorego-tesian aritu zen^[44]. Han, KGBren errekruta berriak bilatu zituen, ikasleak behatu zituen, eta, lehengo irakaslearekin, Anatoli Sobchakekin, adiskidetasuna berritu zuen, laster Leningradeko alkate izango zena^[45]. Putinek dio teniente koronelaren mailarekin utzi zuela 1991ko abuztuaren 20an^[45], 1991ko Sobietar Batasuneko Mikhail Gorbatxov presidentearen aurkako estatu-kolpearen saiakeraren bigarren egunean^[46]. Putinek esan zuen: «Kolpea hasi bezain laster, erabaki nuen zein aldetan nengoen». Hala ere, aukeraketa zaila izan zela ere esan zuen, zeren bere bizitzaren zatirik handiena «organoekin» igaro baitzuen^[47] (errusiarrek beren herrialdeko segurtasun-indarrei erreferentzia egiteko erabiltzen zuten hitza.

1999an, Putinek honela deskribatu zuen komunismoa: «Irteerarik gabeko kalexka, zibilizazioaren korronte nagusitik urrun»^[48].

Erreferentziak

↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Putin presidente hautatu dute Errusian iruzur salaketa artean», Argia, 2012-03-05.
↑ (Gaztelaniaz) B, J. M. A. L. / D. A.. (2017-12-07). «La trayectoria de Putin» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Odynova, Alexandra. (2021-04-05). «Putin signs law allowing him to serve 2 more terms as Russia's president - CBS News» www.cbsnews.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) «Putin — already Russia's longest leader since Stalin — signs law that may let him stay in power until 2036» USA TODAY (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Kramer, Andrew E.. (2020-02-18). «Pessimistic Outlook in Russia Slows Investment, and the Economy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Rapoza, Kenneth. «It's Official: Sanctioned Russia Now Recession Free» Forbes (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ elEconomista.es. «De la peor crisis del siglo a una tibia recesión: Rusia resiste y destroza todas las previsiones sobre su economía - elEconomista.es». www.eleconomista.es. Consultado el 12 de enero de 2023.
↑ (Gaztelaniaz) «La Corte Penal Internacional emite una orden de arresto contra Putin» Diario ABC 2023-03-17 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Lopez, German. (2022-02-27). «Putin vs. Democracy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) «Russia’s Road to Autocracy» Journal of Democracy (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Vladimir Putin has shifted from autocracy to dictatorship» The Economist ISSN 0013-0613. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Gaztelaniaz) swissinfo.ch, S. W. I.. (2022-03-02). «Biden, firme ante el "dictador" Putin en su discurso ante el Congreso» SWI swissinfo.ch (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Gill, Graeme (2016). Building an Authoritarian Polity: Russia in Post-Soviet Times (hardback edición). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-13008-1
↑ Reuter, Ora John. (2017). The Origins of Dominant Parties: Building Authoritarian Institutions in Post-Soviet Russia. Cambridge University Press doi:10.1017/9781316761649. ISBN 978-1-107-17176-3. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) «Weak Strongman | Princeton University Press» press.princeton.edu Tue, 04/06/2021 - 12:00 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Prime Minister of the Russian Federation - Prime Minister of the Russian Federation - Biography» web.archive.org 2010-05-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Putin says grandfather cooked for Stalin and Lenin». Reuters. 11 de marzo de 2018. Consultado el 30 de enero de 2021
↑ Sebestyen, Victor (2018), Lenin the Dictator, London: Weidenfeld & Nicolson, p. 422, ISBN 978-1-4746-0105-4
↑ (Ingelesez) Barry, Ellen. (2012-01-28). «At Event, a Rare Look at Putin’s Life» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Vladimir Putin; Nataliya Gevorkyan; Natalya Timakova; Andrei Kolesnikov (2000). First Person. trans. Catherine A. Fitzpatrick. PublicAffairs. p. 208. ISBN 978-1-58648-018-9
↑ First Person An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin The New York Times, 2000
↑ (Ingelesez) Paddock, Richard C.. (2000-03-19). «Putin's Obscure Path From KGB to Kremlin» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Sakwa 2008, 3 orr. .
↑ Sakwa, Richard. Putin Redux: Power and Contradiction in Contemporary Russia (2014), p. 2
↑ «Prime Minister» russia.rin.ru (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Truscott, Peter. (2005). Putin's Progress: A Biography of Russia's Enigmatic President, Vladimir Putin. Pocket Books ISBN 978-0-7434-9607-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «In Tel Aviv, Putin's German Teacher Recalls 'Disciplined' Student - World - Israel News - Haaretz Israeli News Source» web.archive.org 2015-11-19 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Putin's Career Rooted in Russia's KGB (washingtonpost.com)» www.washingtonpost.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ (Ingelesez) Lynch, Allen. (2011-09). Vladimir Putin and Russian Statecraft. Potomac Books, Inc. ISBN 978-1-59797-298-7. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Владимир Путин. От Первого Лица. Chapter 6 Archivado el 30 de junio de 2009 en Wayback Machine
↑ Pribylovsky, Vladimir (2010). «Valdimir Putin». (en ruso). Moscow: Panorama. pp. 132-139. ISBN 978-5-94420-038-9
↑ «Vladimir Putin 1983 -- Rare footage (reptilian KGB time traveller) - YouTube» web.archive.org 2021-03-11 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Sakwa 2008, 8–9 orr. .
↑ Chris Hutchins (2012). Putin. Troubador Publishing Ltd. p. 40. ISBN 978-1-78088-114-0. Baina eztei-bidaietako egunak ziren, eta jada lehen umea espero zuen Moskura bidali zutenean, 1984ko irailean, Yuri Andropov Bandera Gorria Institutura formakuntza gehiago egitera... Bandera Gorrian, ikasleei gerra-izena ematen zieten beren abizenaren letra berarekin hasita. Hala, Putin burkidea Platov kamarada bihurtu zen».
↑ Andrew Jack (2005). Inside Putin's Russia: Can There Be Reform without Democracy?. Oxford University Press. p. 66. ISBN 978-0-19-029336-9 «Lau urte eta erdiz Leningradoko Lehen Departamentuan lanera itzuli zen inteligentziarako, eta, ondoren, Andropov Bandera Gorria Institutoaren elitera joan zen inteligentzia prestakuntzarako, 1985ean Alemaniako Errepublika Demokratikora bidali aurretik.
↑ (Ingelesez) Putin, Vladimir; Gevorkyan, Nataliya; Timakova, Natalya; Kolesnikov, Andrei. (2000-05-05). First Person: An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin. PublicAffairs ISBN 978-0-7867-2327-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ «Putin set to visit Dresden, scene of his work as KGB spy, to tend relations with Germany - iht,europe,Germany Russia - Europe - International Herald Tribune» web.archive.org 2009-03-26 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ ^a ^b Gessen, Masha (2012). The Man Without a Face: The Unlikely Rise of Vladimir Putin^{[Betiko hautsitako esteka]} (1st edición). New York: Riverhead. p. 60. ISBN 978-1-59448-842-9. Consultado el 3 de marzo de 2014
↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
↑ «Person of the Year 2014 Runner-Up: Vladimir Putin» TIME.com 2014-12-10 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Hoffman, David (30 de enero de 2000). «Putin's Career Rooted in Russia's KGB». The Washington Post. Consultado el 23 de mayo de 2021.
↑ ^a ^b (Ingelesez) Sakwa, Richard. (2007-09-07). Putin: Russia's Choice. Taylor & Francis ISBN 978-0-203-93193-6. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
↑ Sakwa 2008, 10–11 orr. .
↑ Sakwa 2008, 11 orr. .
↑ (Ingelesez) Remnick, David. (2014-08-02). «Watching the Eclipse» The New Yorker ISSN 0028-792X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

Iturriak

Putin: His Downfall and Russia's Coming Crash. St. Martin's Press 2017 ISBN 978-0-312-53808-8..
Sakwa, Richard. (2008). Putin: Russia's choice. Routledge ISBN 978-0-203-93193-6. OCLC .183404357.^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak

Datuak: Q7747
Multimedia: Vladimir Putin / Q7747

[1] 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[2] «Putin presidente hautatu dute Errusian iruzur salaketa artean», Argia, 2012-03-05.

[:0-3] (Gaztelaniaz) B, J. M. A. L. / D. A.. (2017-12-07). «La trayectoria de Putin» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[4] (Ingelesez) Odynova, Alexandra. (2021-04-05). «Putin signs law allowing him to serve 2 more terms as Russia's president - CBS News» www.cbsnews.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[5] (Ingelesez) «Putin — already Russia's longest leader since Stalin — signs law that may let him stay in power until 2036» USA TODAY (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[6] (Ingelesez) Kramer, Andrew E.. (2020-02-18). «Pessimistic Outlook in Russia Slows Investment, and the Economy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[7] (Ingelesez) Rapoza, Kenneth. «It's Official: Sanctioned Russia Now Recession Free» Forbes (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[8] Economista.es. «De la peor crisis del siglo a una tibia recesión: Rusia resiste y destroza todas las previsiones sobre su economía - elEconomista.es». www.eleconomista.es. Consultado el 12 de enero de 2023.

[9] (Gaztelaniaz) «La Corte Penal Internacional emite una orden de arresto contra Putin» Diario ABC 2023-03-17 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[10] (Ingelesez) Lopez, German. (2022-02-27). «Putin vs. Democracy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[11] (Ingelesez) «Russia’s Road to Autocracy» Journal of Democracy (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[12] «Vladimir Putin has shifted from autocracy to dictatorship» The Economist ISSN 0013-0613. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[13] (Gaztelaniaz) swissinfo.ch, S. W. I.. (2022-03-02). «Biden, firme ante el "dictador" Putin en su discurso ante el Congreso» SWI swissinfo.ch (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[:1-14] Gill, Graeme (2016). Building an Authoritarian Polity: Russia in Post-Soviet Times (hardback edición). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-13008-1

[:2-15] Reuter, Ora John. (2017). The Origins of Dominant Parties: Building Authoritarian Institutions in Post-Soviet Russia. Cambridge University Press doi:10.1017/9781316761649. ISBN 978-1-107-17176-3. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[16] (Ingelesez) «Weak Strongman | Princeton University Press» press.princeton.edu Tue, 04/06/2021 - 12:00 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[17] «Prime Minister of the Russian Federation - Prime Minister of the Russian Federation - Biography» web.archive.org 2010-05-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[18] «Putin says grandfather cooked for Stalin and Lenin». Reuters. 11 de marzo de 2018. Consultado el 30 de enero de 2021

[19] Sebestyen, Victor (2018), Lenin the Dictator, London: Weidenfeld & Nicolson, p. 422, ISBN 978-1-4746-0105-4

[20] (Ingelesez) Barry, Ellen. (2012-01-28). «At Event, a Rare Look at Putin’s Life» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[21] Vladimir Putin; Nataliya Gevorkyan; Natalya Timakova; Andrei Kolesnikov (2000). First Person. trans. Catherine A. Fitzpatrick. PublicAffairs. p. 208. ISBN 978-1-58648-018-9

[22] First Person An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin The New York Times, 2000

[23] (Ingelesez) Paddock, Richard C.. (2000-03-19). «Putin's Obscure Path From KGB to Kremlin» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[FOOTNOTESakwa20083-24] Sakwa 2008, 3 orr. .

[25] Sakwa, Richard. Putin Redux: Power and Contradiction in Contemporary Russia (2014), p. 2

[26] «Prime Minister» russia.rin.ru (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[27] (Ingelesez) Truscott, Peter. (2005). Putin's Progress: A Biography of Russia's Enigmatic President, Vladimir Putin. Pocket Books ISBN 978-0-7434-9607-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[28] «In Tel Aviv, Putin's German Teacher Recalls 'Disciplined' Student - World - Israel News - Haaretz Israeli News Source» web.archive.org 2015-11-19 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[:3-29] «Putin's Career Rooted in Russia's KGB (washingtonpost.com)» www.washingtonpost.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[30] (Ingelesez) Lynch, Allen. (2011-09). Vladimir Putin and Russian Statecraft. Potomac Books, Inc. ISBN 978-1-59797-298-7. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[31] Владимир Путин. От Первого Лица. Chapter 6 Archivado el 30 de junio de 2009 en Wayback Machine

[:4-32] Pribylovsky, Vladimir (2010). «Valdimir Putin». (en ruso). Moscow: Panorama. pp. 132-139. ISBN 978-5-94420-038-9

[33] «Vladimir Putin 1983 -- Rare footage (reptilian KGB time traveller) - YouTube» web.archive.org 2021-03-11 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[FOOTNOTESakwa20088–9-34] Sakwa 2008, 8–9 orr. .

[35] Chris Hutchins (2012). Putin. Troubador Publishing Ltd. p. 40. ISBN 978-1-78088-114-0. Baina eztei-bidaietako egunak ziren, eta jada lehen umea espero zuen Moskura bidali zutenean, 1984ko irailean, Yuri Andropov Bandera Gorria Institutura formakuntza gehiago egitera... Bandera Gorrian, ikasleei gerra-izena ematen zieten beren abizenaren letra berarekin hasita. Hala, Putin burkidea Platov kamarada bihurtu zen».

[36] Andrew Jack (2005). Inside Putin's Russia: Can There Be Reform without Democracy?. Oxford University Press. p. 66. ISBN 978-0-19-029336-9 «Lau urte eta erdiz Leningradoko Lehen Departamentuan lanera itzuli zen inteligentziarako, eta, ondoren, Andropov Bandera Gorria Institutoaren elitera joan zen inteligentzia prestakuntzarako, 1985ean Alemaniako Errepublika Demokratikora bidali aurretik.

[37] (Ingelesez) Putin, Vladimir; Gevorkyan, Nataliya; Timakova, Natalya; Kolesnikov, Andrei. (2000-05-05). First Person: An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin. PublicAffairs ISBN 978-0-7867-2327-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[38] «Putin set to visit Dresden, scene of his work as KGB spy, to tend relations with Germany - iht,europe,Germany Russia - Europe - International Herald Tribune» web.archive.org 2009-03-26 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[:5-39] Gessen, Masha (2012). The Man Without a Face: The Unlikely Rise of Vladimir Putin^{[Betiko hautsitako esteka]} (1st edición). New York: Riverhead. p. 60. ISBN 978-1-59448-842-9. Consultado el 3 de marzo de 2014

[:6-40] Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.

[41] Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.

[42] Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.

[43] «Person of the Year 2014 Runner-Up: Vladimir Putin» TIME.com 2014-12-10 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[44] Hoffman, David (30 de enero de 2000). «Putin's Career Rooted in Russia's KGB». The Washington Post. Consultado el 23 de mayo de 2021.

[:8-45] (Ingelesez) Sakwa, Richard. (2007-09-07). Putin: Russia's Choice. Taylor & Francis ISBN 978-0-203-93193-6. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[FOOTNOTESakwa200810–11-46] Sakwa 2008, 10–11 orr. .

[FOOTNOTESakwa200811-47] Sakwa 2008, 11 orr. .

[48] (Ingelesez) Remnick, David. (2014-08-02). «Watching the Eclipse» The New Yorker ISSN 0028-792X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[1]