Musika-zerra

Musika-zerra
Deskribapena
Mota	friction idiophone (en) eta continuous-pitch instrument (en)
Hornbostel-Sachs sailkapena	131.22

Musika-zerra, zerra musikala edo soinu-orria altzairuzko xafla bat da, arku batekin igurtzita, eskuaren presioaren ondorioz zerraren tentsioaren eta kurbaduraren arabera modula daitekeen soinua sortzen duena. Musika tresna idiofonoa da.

1870. urte inguru arte ez da metalurgiaren aurrerapenak musika-tresna onak egiteko soinu onargarria duten zerrak sortzea ahalbidetzen. Bilakaera hori paraleloki gertatzen da Amerikako eta Europako kontinenteetan. Horregatik, musikari industrial askok patenteak eskatzen dituzte beren herrialdeetan.

Baina 1900. urtera arte itxaron behar da lehen aldiz benetako "soinu-orriak" aurkitzeko, hortzak kenduta eta heldulekua aldatuta esku-zerrak baino ez zirenak. Batzuek helduleku tolesgarria gehituko dute erosotasuna eta birtuosismoa areagotzeko. Ameriketako zerra musikalak soinuaren tesituran mugatuagoak dira: 1½-tik eta 2½ zortzidunera gehienez, Europako musika-zerrak 3½ zortzidun edo gehiagora irits daitezkeen bitartean. Musikaltasun horretaz gozatzeko, beharrezkoa da altzairu tenplatuaren kalitate ezin hobea, lodiera ona, gogortasun zuzena, neurri zuzenak eta norabide egokian laminatzea. Zentzu horretan, frantsesak, britainiarrak, suediarrak eta alemaniarrak baino are gehiago, izan ziren nabarmenenak.

Marlene Dietrich-ek jotzen zuen instrumentu hau. Natalia Paruzek, Saw Lady ("zerra emakumea") ezizenez ezagutzen dena, mundu osoko film, iragarki eta orkestratan jotzen zuen tresna hau. 2007ko azaroan, Carnegie Hall-en debuta egin zuen, non bakarka jo zuen. Frantzian, Emmanuel Brunek musika-zerrarako hainbat obra konposatu zituen, eta Yehudi Menuhinek eta Pascal Ayerbek aintzat hartu zuten. Another Earth filmean bezala, non protagonistetako batek jotzen duen eszena batean. Instrumentu hau Delicatessen filmean ere ikus dezakezue, non protagonistetako bat instrumentu honen zale handia den. Jack Nitzschek One Flew Over the Cuckoo's Nest-en soinu-banda konposatu zuen, zeinaren melodia zerra musikal baterako pentsatuta dagoen.