Gontzal Mendibil

Gontzal Mendibil
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Zeanuri, 1956ko urtarrilaren 25a (68 urte)
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	egile abeslaria eta idazlea
Jasotako sariak	ikusi Lauaxeta Saria  (2021)
Genero artistikoa	egile abeslaria herri-musika

Gontzal Mendibil Bengoetxea (Zeanuri, Bizkaia, 1956ko urtarrilaren 25a)^[1] euskal abeslaria da, egile abeslaria. Idazle lanetan ere aritua da: Gorbeiako haizea eleberria idatzi zuen. 5 urterekin egin zuen debuta, herriko koroan mutiko gazteena zelarik. 1973. urtean Abra kantaldian lehen saria irabazi zuen, eta hantxe hasi zen benetan Mendibilen musika ibilbidea.^[1] Lehenik bakarrean, 1975ean Xeberrirekin, eta geroztik berriro bakarlari lanetan. Bide emankorra izan da: hamazortzi disko argitaratu ditu, herri mugimenduari nahiz maitasunari eginiko kantuekin. Berak idatzi ditu kantatu dituen letra asko eta asko, baina euskal poeta garaikide askoren olerkiak ere musikatu ditu, eta Jose Maria Iparragirreri eta Aita Arruperi eskainitako diskoak osatu ditu.

1974an, 18 urte zituela, oholtzara bakarlari lanetan atera zen lehenbiziko aldiz Gontzal Mendibil. Gitarra, txistua eta soinua jotzen zituen ordurako, eta elizako koruan abesten zuen. 1975ean, Xabier Castillo Miota Xeberri durangarrarekin batera aritu zen; batik bat eusko abertzaletasunari kantatzen zioten, eta herri mugimenduari. Izan ere, Euskal Kantagintza Berriarekin identifikatzen zuten beren burua.

Giro horretan, beren lehen diskoa argitaratu zuten 1975ean bertan, Zaurietatik dario (IZ) izenekoa. «Kapitalismoak dakarren / katai ta zapalketa / izan dadila guretzat / indar askatzailea» eta halako letrak zituen lehen disko hark. "Kapitalismoak" abestia Jesus Mari Markiegik idatzia bazen ere, kantu gehienak Bittor Kapanagarenak ziren. Mendibilekin eta Xeberrirekin batera, Carlos Montero gitarristak, Asier Loroño pianistak, Jose Oliver flauta jotzaileak eta E. Duarte perkusionistak parte hartu zuten Madrilgo Regson estudioan grabatu zuten disko hartan. Urte eta erdiz Xeberrirekin aritu zen Mendibil, eta 200 kontzertutik gora eskaini zituzten, «Francoren heriotzaren esperoa arinago eginez»; baina 1976. urtea aldera, bakoitzak bere bideari ekin zion.

Bakarkako lehen diskoa 1978an argitaratu zuen Gontzal Mendibilek: Argitze garaian egunsentiari agur (IZ). Jon Lopategi, Bittor Kapanaga, Telesforo Monzon eta Bertolt Brechten hitzez gain, berak idatziriko lau bat abesti kantatzen zituen bakarkako diskoan Mendibilek. Musikari taldea ere lehen diskotik oso bestelakoa zen: Karlos Laporta Segarra, Begoña Agirre, Aingeru Bergizes eta Karmelo Sarrionandia izan zituen lagun.

1983an argitaratu zuen bakarkako bigarren diskoa: Hasperen itun (Elkar). Berriro, berak idatzitako abestiez gain, Jesus Etxezarraga eta Bittor Kapanagarenak daude, baina, batez ere, Mikel Zarate poetaren hitzak musikatu zituen disko horretan; musika Mendibilek berak jarri zuen ia denetan. Eta interpreteak ere aldatu egiten dira, hurrengoetan lagun izango dituen zenbait musikarik parte hartu baitzuten diskoan: Karla Ardanza, Fran Rubio, Eduardo Basterra eta Pako Diaz (Akelarre), besteak beste.

"Merezi ote" kanta arrakastatsua zekarren Egunen batean diskoa (IZ) 1988an etorri zen, eta, handik bi urtera, Zu zeu (IZ) argitaratu zuen. Joseba Sarrionandia, JosAnton Artze, Xabier Amuriza eta Bitoriano Gandiagaren hitzak abestu zituen, baina baita Cesare Pavese eta Fernando Pessoarenak ere.

1990eko hamarkadatik aurrera, bestelako diskoekin plazaratu zen Gontzal Mendibil, tematikoak dei daitezkeenak, adibidez, Iparragirreren kantuekin monografiko bat egin zuen, Iparragirre hegalaria (Keinu, 1992), eta 1993an Olentzaro argitaratu zuen, Bitoriano Gandiagak idatzitako Eguberrietako kantuez osatua. Hamar urte geroago, Gandiagaren letrak abestu zituen berriro, Xabier Lete, Oskarbi, Gorka Knörr, Antton Valverde, Urko eta beste hainbatekin batera, Elorri loratua. Bitoriano Gandiaga disko bikoitzean (2003). Halaber, Gandiaga hil berria zelarik, Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa) egin zitzaion omenaldiaren antolatzaileetako bat izan zen Mendibil.

Azken disko horiek berak sorturiko Keinu zigiluarekin argitaratu zituen, eta baita 2001ean argitaraturiko Memorian diskoa ere.^[2] Iparragirreren omenezko diskoaren antzera, Memorian «dokumentu historikoa» dela esan izan du Mendibilek. Atzera begiratu, eta bere ibilbideko hainbat kantu berreskuratu zituen kantariak: "Merezi ote", "Santutxuko aldapan", "Bagare", "Ama lurra" eta "Laster", esate baterako. Baina disko horren berezitasun handi bat musikan dago; izan ere, disko sinfonikoa da. Bratislavako Orkestra Sinfonikoak -Juan Jose Oconek zuzendurik- eta Donostiako Orfeoiak -Jose Antonio Sainz Alfarok gidaturik- interpretatu zituzten Mendibilen abestiak, beste hainbat kolaboratzailerekin batera: Marife Nogales (ahotsa), Gerard Luc (akordeoia), Alberto Rodríguez (gitarra akustikoa), Iker Goenaga (trikitia), Oreka TX (txalaparta), Iñigo Egia (perkusioa) eta Blas Fernández (tinbalak).

2004ko martxoaren 11n Madrilen izandako atentatuetan hildakoen oroimenez, Memorian diskotik zenbait kantu aukeratu eta gaztelaniaz grabatu zituen, Lágrimas al viento diskoan (Keinu) argitaratzeko. Urte berean, kantautore izaera berreskuratzeko asmoarekin, Zuri so (Keinu, 2004) kaleratu zuen, tartean hainbat poeta garaikideren letrak musikatuz, Jose Luis Padron, Igor Estankona eta Kirmen Uriberenak, esate baterako. Eta hurrengo urtean Zuri so: zuzenean diskoa etorri zen (Keinu).

2005ean atzera begira jarri zen, 30 urteko ibilbideari errepasoa emateko: 30 urte (Keinu). Bere ibilbidea bilduko zuen disko hura hiru ataletan bereizi zuen. "Oroitzapenezkoak" izenekoan, "Kapitalismoak", "Laster-laster", "Bagare", "Agur Euskalerriari", "Memorian", "Merezi ote" eta "Herria maitatzeko" kantuak bildu zituen; maitasunezko kantuen atalean, "Hator hator", "Zu zeu ta ni", "Sari bage", "Ene maitea", "Amorez eria" eta "Nigan zaitudanean" kantuak daude; hirugarren atalak ere "Oroitzapenezkoak" izena du, eta "Ez zara aske", "Santutxuko aldapan", "Oi Eguberri", "Muxuz muxu" eta "Abandoko geltokian" kantuak jasotzen ditu, besteak beste.

Gontzal Mendibilek gaur arte atera duen azken diskoa ere tematikoa da, Aita Arruperi eskainirikoa hain zuzen ere: Arrupe, nire isiltasun hau-Arrupe, mi silencio (Keinu, 2007). Euskaraz, gaztelaniaz, japonieraz eta ingelesez abestua, Louis Armstrongen "What a wonderful world" abestia eta Haendel, Verdi eta Bachen konposizioak dakartza. 90 aktorek parte hartu zuten Bilboko Euskalduna jauregian taularatutako ikuskizunean. Bi diskok eta DVD batek jasotzen dute haren testigantza.

Nobela bat ere argitaratua du, 2005. urtean: Gorbeiako haizea (Keinu argitaletxea).

1. Zaurietatik dario (IZ, Gaztelupeko Hotsak, 1975).
2. Egunsentiari agur (IZ, 1978).
3. Hasperen itun (Elkar, 1983).
4. Egunen batean (IZ, 1988).
5. Zu zeu (IZ, 1991).
6. Iparragirre hegalaria (Keinu, 1992).
7. Olentzaro (Keinu, 1993).
8. Memorian (Keinu, 2001).
9. Elorri loratua. Bitoriano Gandiagari (Keinu, 2003)
10. Lágrimas al viento (Keinu, 2004).^[3]
11. Zuri so (Keinu, 2004)^[4] - zuzenekoa
12. 30 urte (Keinu, 2005)^[5]
13. Arrupe, nire ixiltasun hau (Keinu, 2007)^[6]
14. Neure txiki polita. Gorbeialdeko kantuak oroituz (Elkar, 2011)^[7]
15. Nire bihotzak zure begiak ditu (Elkar, 2014)^[8]
16. Poética sentimental (2018)
17. Gau majikoa (Tori produkzioak, 2018)^[9]
18. Biok (2019)

1. Iparragirre Hegalaria (1992)
2. Olentzaro (1993)
3. Elorri Loratua (2003)
4. Arrupe (2007)
5. Gau Magikoa (2018) 

1. Agirre lehendakaria (2010)
2. Aita Patxi (2012)   

• Gorbeiako haizea (2012)   

• Bittor eta Biok, Bittor Kapanaga "Euskal Sokratesen" gogoeta ondarea (2019)

• Ainara Maia Urroz olerkariaren 2012ko olerki-liburuko hiru olerki musikatuak: "Itxaropena bihotzarentzat", "Egidazu toki bat" eta "Noizbait": Ainara Maia

• Gontzal Mendibil Badok, euskal musikaren ataria