Fausto

Fausto
Argitalpena
Ageri den obrak	ikusi Faust legend (en) , Historia von D. Johann Fausten (en) , The Tragical History of Doctor Faustus (en) , Fausto (opera), Faust up to date (en) , Doktor Faust (en) eta Fausto
Lan eratorriak	ikusi Faust (en) , Faust (en) , Doktor Faust (en) eta Heinrich Faust (en)
Inspiratua	Johann Georg Faust (mul)
Datu biografikoak
Heriotza	, 1540 (egutegi gregorianoa)
Sexua	gizonezkoa

Fausto Alemaniako elezahar klasiko baten protagonista da. Fausto gizon argia eta arrakasta handikoa da, baina bere bizitzarekin asegaitza. Itun bat egingo du deabruarekin, eta bere arima emango dio mundu mugagabeko jakintzaren eta plazeren truke.

Hainbat artelanetan agertzen den fikziozko pertsonaia XV. eta XVI. mende bitartean bizi izan zen azti batean oinarritua omen da. Jakinduriaren truke, arima deabruari saldu ziola aldarrikatzen omen zuen.

Fausto historikoa 1480an jaio omen zen Alemaniako Baden-Württembergeko Knittlingen herrian. Kolonian, Leipzigen eta beste hiri alemaniar batzuetan bizi izan omen zen. Esan ohi da 1540an hil zela Staufen im Brisgau herrian, substantzia kimikoekin esperimentatzen ari zela gertatutako eztanda medio. Georgius Faustus zuen izena. Luterok, Erreforma Protestantearen sortzaileak, deabru-botereak egotzi zizkion.

1587an Johann Spies liburugileak Historia von D. Johann Fausten liburu anonimoa argitaratu zuen. Literatura kalitate handiko lana ez bazen ere, harrera ona izan zuen irakurleen artean. Hori dela eta, laster itzuli zuten hizkuntza askotara. Liburuan, Johann Fausten doktoreak, magia beltza baliaturik, deabrua deitzen du bere esanetara makurrarazteko, eta paktu bat sinatzen du haren morroiarekin, Mefistofelesekin: 24 urtez, deabruak Faustoren jakin-nahi guztiak aseko ditu, haren arimaren truke. 24 urte horiek igaro ondoren, Faustok infernuan bukatuko du, tonu moralistako lan horretan.

1592an Christopher Marlowe idazleak The Tragicall History of Dr. Faustus argitaratu zuen, Spiesen Faustoaren itzulpen ingelesean oinarrituta. Lan psikologikoagoa izanagatik, Spiesek bezala, Marlowek ere Infernura bidali zuen Fausto.

1808an Goethek bere Fausto ezagunaren lehen atala argitaratu zuen. Bigarrena, idazlea hil ondoren argitaratu zuten, 1832an. Bertsio guztien artean, Goetheren hauxe izan da eragin handiena izan duena. Batzuek Alemaniako literaturaren idazlan gorena jotzen dute. Goetheren obrak hainbat gai jorratzen ditu, besteak beste, betiereko gaztetasuna, askatasuna, ongiaren eta gaizkiaren arteko harremana, moralaren edota giza-izaeraren mugak. Fausto, oraingoan, infernutik libratu zuen Goethek.

1831n, Richard Wagnerrek Goetheren Faustoren lehen zatirako zazpi kanta konposatu zituen.

• (Gaztelaniaz) EL FAUSTO DE GOETHE: LA REFRACCIÓN DE UN MITO artikulua