Deimos (satelitea)
Deimos (edo Marte II[1]) Marte planetaren bi sateliteetako txikiena eta aldenduena da, bestea Phobos izanik. C eta D motako asteroideen konposizio antzekoa du, 6,2 kilometroko erradioa eta 30,3 ordu behar ditu Marte inguratzeko orbita batean. Deimos Martetik 23.460 kilometrora dago, Phobos baino askoz urrunago[2]. Deimos izenak antzinako grezieraz "izua" esan nahi du.
Deimos (satelitea) .svg){kind=small} | |
|---|---|
 | |
| Behaketa | |
| Itxurazko magnitudea (V) | 12,89 |
| Gorputz-gurasoa | Marte |
| Aurkitzailea | Asaph Hall |
| Aurkikuntza-data | 1877ko abuztuaren 12a |
| Honen izena darama | Deimos |
| Orbitaren ezaugarriak | |
| Apoapsis | 23.470,9 km |
| Periapsis | 23.455,5 km |
| Ardatzerdi handia | 23.458 km |
| Eszentrikotasuna | 0,0002 |
| Orbita-periodoa | 1,26244 egun |
| Makurdura orbitala | 27,58 ° |
| Ezaugarri fisikoak | |
| Diametroa | 12,4 km |
| Masa | 1,48 Eg |
| Dentsitatea | 1,471 g/cm³ |
| Albedoa | 0,068 |
Historia eta etimologia
aldatuAsaph Hall astronomo estatubatuarrak aurkitu zituen satelite biak, aurrena Deimos, 1877ko abuztuaren 12an eta hurrena Fobos, sei egun beranduago, abuztuaren 17an[3]. Hall berak izendatu zituen gainera. Marte gerraren jainkoa izanik Fobos ("beldurra") eta Deimos ("izua") izenak eman zizkien[4].
Jonathan Swift idazle britainiarraren Gulliverren bidaiak liburuan Marteko bi sateliteak aipatzen dira, Laputa hiriko astronomoen kapituluan hain zuzen ere[5]. Voltairek ere aipatzen ditu Micromegas liburuan. Hori dela eta Deimosen dauden bi krater handienek Swift eta Voltaire izenak dituzte[6].
Geologia
aldatuHainbat objektu txiki bezala, bere itxura irregularra da, 15×12×10 km-ko dimentsioekin. Martetik ikusita, beste izar bat bezalakoa irudituko litzaiguke tamainan. Ilargi betean, Lurrean Artizarrak bezalako argitasuna edukiko luke; ilgoran edo ilbeheran, Vega izarrak beste.
Karbono ugari duen arroka bat da eta izotza ere badu. Kraterrak badituen arren bere azala Phobosena baino leunagoa da, izan ere krater ugari erregolitoak estali baititu.
Deimosen errotazioa Marte berarena baino geldoagoa da[7].
Explorazioa
aldatuHain tamaina txikia izanik Lurretik ikusteko zaila da eta Marterekin oposizioan dagoenean baino ezin da behatu[8]. Phobosek baino albedo handiagoa du ordea eta errazago ikusten da beste satelitea baino[9].
Mars Global Surveyor zunda 1997 urtean iritsi zen Martera eta 2006 artean planetaz gain satelite biak aztertu zituen, erresoluzio handiko irudiak lortuz.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Blunck, Jürgen. (2010). Solar system moons : discovery and mythology. Springer ISBN 978-3-540-68853-2. PMC 567359143. (Noiz kontsultatua: 2022-10-03).
- ↑ «Deimos, moon of Mars - The Solar System on Sea and Sky» www.seasky.org (Noiz kontsultatua: 2022-10-03).
- ↑ Solar System Exploration: Planets: Mars: Moons: Phobos: Facts & Figures. 2013-10-19 (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
- ↑ «1878AN.....92...47K Page 47/48» adsabs.harvard.edu (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
- ↑ (Ingelesez) «Planetary Names: Categories for Naming Features on Planets and Satellites» planetarynames.wr.usgs.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
- ↑ (Ingelesez) «Planetary Names: Welcome» planetarynames.wr.usgs.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
- ↑ Veverka, J, Burns, J. A.. (). «The moons of Mars» Annual review of earth and planetary sciences 8.
- ↑ Moore, D.. (2000). Mars. CRC Press, 102-120 or..
- ↑ North, G.. (1997). Advanced Amateur Astronomy. Cambridge University Press, 200 or..