Rudolf Clausius
Rudolf Julius Emmanuel CLAUSIUS (1822-1888) estis germana fiziko-kemiisto, matematikisto, pastro kiu enkondukis la koncepton pri entropio, starigis unuafoje en 1850, en ties baza verko pri Mekanika varmoteorio[1][2], la duan leĝon pri la termodinamiko, kaj studis la Teorion pri la Gaskinetiko kie li eksplikas la movon de la gasmolekuloj specife la averaĝan trairvojon de la partikloj. Reafirmante la Ciklon de Sadi Carnot (1796-1832), li atribuis pli da solideco kaj vereco al la varmoteorio.
La sciencaj teorioj de Rudolfo Klaŭzo |
"La verkaro de Klaŭzo kuŝas ne en la bretoj de la bibliotekoj, sed en la mensoj de la homoj, kaj en la historio de pli ol unu scienco."
|
Biografio
[redakti | redakti fonton]Li komencis la bazedukon en la lernejo de sia patro. Post kelkaj jaroj li studis en la gimnazio de Sĉecino. Klaŭzo diplomiĝis en la Universitato de Berlino, en 1844, kie li studis matematikon kaj fizikon kune kun Heinrich Gustav Magnus (1802-1870), Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet (1805-1859) kaj Jakob Steiner (1796-1863), interalie. Li ankaŭ studis historion kun Leopold von Ranke (1795-1886) en la Universitato de Lepsiko.
En 1847, li ricevis sian diplomon pri doktoreco en la Universitato de Halle an der Saale kun la optikefektoj sur la teratmosfero. Tiuepoke li fariĝis profesoro pri Fiziko en la Reĝa Lernejo pri Artilerio kaj Ingenierado de Berlino kaj profesoro en la Universitato de Berlino. En 1855 li instruis en la Politeknika lernejo de Zuriko, en la Federala Svisa Instituto pri Tekonologio de Zuriko, kie li restis ĝis 1867. En tiu jaro li transloĝiĝis al Würzburg kaj post du jaroj al Bonno.
En 1870, dum la Pruso-franca Milito li organizis medicinan teamon. Li vundiĝis en batalo, kaj tio lasis lin kun porĉiama kriplaĵo. Dank'al siaj servoj, li estis omaĝita per la Ferkruca Ordeno[3].
Lia edzino, Adelheid Rimpham, mortis dumnaske, en 1875, kaj lasis al li ses infanojn. Li daŭre instruis sed la esplortempo fariĝis pli mallongaj. En 1886, li ree edziĝis al Sophie Sack kaj havis alian infanon. Post du jaroj, en la 24-a de aŭgusto 1888, li mortis en Bonno.
Teori pri Varmo
[redakti | redakti fonton]La doktoriĝa tezo de Rudolfo Klaŭzo pri Lumrefrakto asertas ke la ĉielo estas blua dumtage kaj posedas plurajn rugeĉajn nuancojn ĉe mateniĝo kaj suneliro (inter aliaj fenomenoj) pro lumaj reflekto kaj refraktado. Pli malfrue, Lordo Rayleigh (1842-1919) elmontris ke tiu fakto okazas pro la lumdissendo. Tamen, preter tiu teorio, Klaŭzo uzis metodikon multe pli matematikan ol kelkaj tiam uzis.
Lia plej fama verko, Über die bewegende Kraft der Wärme[4] publikiĝis en 1850, pri la varmoteorio. En ĉi libro li elmontris ian kontraŭdiron inter la principo de Sadi Carnot kaj la koncepto pri energikonservado. Klaŭzo reformulis la du leĝojn pri la termodinamiko celante elimini la kontraŭdiron (la tria leĝo estis elmontrita de Walther Hermann Nernst (1864-1941), inter 1906 kaj 1912). Ĉi-verko igis lin fama en la scienca komunumo.
Laŭlonge de la jaro 1857, Klaŭzo kontribuis por la Teorio pri Gaskinetiko[5] post plibonigi la tre simplan kinetikan modelon de August Krönig (1822-1879), enkondukante molekulajn movojn pri translacio, rotacio kaj vibrado. En tiu laboro, li enkondukis la koncepton pri "averaĝa trairvojo de iu partiklo". Klaŭzo ankaŭ deduktis la interrilaton de Klaŭzo-Klapejrono[6] en la termodinamiko. Ĉi-interrilato, kiu estas maniero karakterizi la fazotransiĝon inter du materistatoj, kiel la solida kaj la likva, estis origine disvolvita de Emilio Klapejrono (1799-1864), en 1834.
Entropio
[redakti | redakti fonton]En 1865, Klaŭzo formulis la unuan matematikan ekvacion kiel koncepto pri entropio, uzinte unuafoje tiun nomon. Li uzis la mezurunuon ne plu akcepteblan por la entropio: klaŭzo aŭ simbole Cl. Klaŭzo elektis la vorton "entropion" ĉar ties greka signifo estas "transformiga enhavo". Unu klaŭzo egalvaloras al unu kalorio/oC aŭ 4.1868 ĵuloj ĉiu kelvin (J/K).
Selektita verkaro
[redakti | redakti fonton]- Ueber das Wesen der Wärme, verglichen mit Licht und Schall: Ein populärer ..., 1857
- Ueber die Wärmeleitung gasförmiger Körper, 1862
- Ueber die Anwendung des Satzes von der Aequivalenz der Verwandlungen auf die ..., 1862
- Abhandlungen über die mechanische Wärmetheorie, 1864
- Ueber verschiedene für die Anwendung bequeme Formen der Hauptgleichungen der ..., 1865
- Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie. Ein Vortrag, etc, 1867
- Die Potentialfunction und das Potential: Ein Beitrag zur mathematischen Physik, 1867
- Théorie mécanique de la chaleur, 1868, Rudolf Clausius,F. Folie
- De la fonction potentielle et du potentiel, 1870
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Personensuche
- WorldCat Identities
- Neue Deutsche Biographie
- Allgemeine Deutsche Biographie
- Bibliothèque Nationale de France
- Brasil Escola
- Universitato de Sankta Andrews
- Encyclopædia Britannica
- Biografías y Vidas
- Encyclopedia.com
- NNDB
- Hmolpedia
- Asme
- Scienza per tutti Arkivigite je 2015-02-20 per la retarkivo Wayback Machine
- New World Encyclopedia
- Ciência dos Materiais
- Infoplease
- The encyclopedia of Earth
- Mathematics Genealogy Project
- Wikisource
- Principles of Soil and Plant Water Relations, M.B. Kirkham
- The Scientific Letters and Papers of James Clerk ..., Volume 3;Volumes 1874-1879, James Clerk Maxwell
- História Ilustrada da Ciência[rompita ligilo], Colin A. Ronan
Youtube
[redakti | redakti fonton]Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Die mechanische Wärmtheorie.
- ↑ The Mechanical Theory of Heat
- ↑ Das Eiserne Kreuz
- ↑ Pri la movoforto de la varmo.
- ↑ Teorio pri Gaskinetiko
- ↑ Ekvacio de Klaŭzo-Klapejrono[rompita ligilo]
- 7° E
- 50° N
- Premiitoj de Medalo Copley
- Viroj
- Naskiĝintoj en 1822
- Naskiĝintoj la 2-an de januaro
- Mortintoj en 1888
- Mortintoj la 24-an de aŭgusto
- Germanaj matematikistoj
- Germanaj fizikistoj
- Germanaj kemiistoj
- Termodinamikistoj
- Membroj de la Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj
- Universitato de Halle
- Homoj de la Francia-Prusia milito
- Teoriaj fizikistoj
- Prusaj militistoj