Noblejas

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Noblejas (stacidomo).

Noblejas
municipo en Hispanio vd
Flago	Blazono
Administrado
Lando	Hispanio
Regiono	Kastilio-Manĉo
Provinco	Toledo
Komarko	Mesa de Ocaña
Poŝtkodo	45350
En TTT	Oficiala retejo [+]
Politiko
Urbestro	Agustín Jiménez Crespo
Demografio
Loĝantaro	3 911  (2023) [+]
Loĝdenso	56 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	39° 59′ N, 3° 26′ U (mapo)39.9775-3.4388888888889Koordinatoj: 39° 59′ N, 3° 26′ U (mapo) [+]
Alto	735 m [+]
Areo	70 km² (7 000 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
DEC Situo de Noblejas
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Noblejas [+]
v • d • r

Noblejas estas municipo de Hispanio, en la Provinco Toledo, regiono de Kastilio-Manĉo.

La termino "Noblejas" povus deveni de la unua forma dokumenta, nome Nablelas, kvankam plej evidente devena el toponimo Nobles (Nobeloj).^[1] Laŭ alia teorio ĝi devenus de vorto kelta aŭ keltibera, NO-BRIGA kiu signifus 'sur monteto'. Tion apogas la situo de la municipa domaro sur deklivo de monteto de la municipo, kaj la restoj de antikvaj kastroj de olkadoj kiuj troviĝis ĉirkaŭe.

La loĝanto nomiĝas Noblejano. La censita populacio en 2011 estis de 3.617 loĝantoj kaj la denseco estas de 51,67 loĝ/km².

Noblejas estas situanta en la centra parto de Kastilio-Manĉo en la komarko aŭ distrikto Mesa de Ocaña en la nordorienta parto de la provinco de Toledo, je altitudo de 735 m; je 58 km el Toledo, provinca kaj regiona ĉefurbo. La areo de ties teritorio estas de 70 km². La geografiaj koordinatoj estas 39°58′39″ N 3°26′20″ Ok.

La municipo troviĝas situanta sur deklivo al Oriento.^[2] Ĝi apartenas al la komarko Mesa de Ocaña kaj limas kun la municipaj teritorioj de Colmenar de Oreja norde en la provinco Madrido kaj Villarrubia de Santiago oriente, Villatobas sude, Ocaña sudoriente kaj kun la teritorio de Oreja, apartenanta al Ontígola, okcidente, en la provinco Toledo.

Norde kaj lime kun Colmenar de Oreja, fluas la rivero Taĵo, al kiu enfluas la rojoj Valdevillarrubia, kiu formas same la limon kun Villarrubia de Santiago, Carril kaj Fuente del Berralo.

Ŝajne ĝi fondiĝis en 714, kvankam ne ekzistas dokumentoj atestantaj.^[3] Post la konkero de la kastelo de Oreja fare de Alfonso la 7-a, oni reloĝigis la zonon, kaj oni menciis en 1139 na Noblejas kiel setlejo apartenanta al la jurisdikcio de Aurelia, la aktuala Oreja: «Terminos preterea castello aurelie tales haberes concedo: uidilicet ab eo loco ubi saramba descendit in tago usque ad fonticulam et inde ad ocaniolam. Inde vero ad ocaniam maiorem et inde ad nobleas».^[4] En 1193, kaj laŭ Hernández,^[5] kiam en la testamento de Sancha Núñez de Lara oni mencias la domaron de nobles, oni celas na Noblejas: «... in aldea de nobles...».^[6]

En 1209 aperas denove kiel nobles en dokumento de Alfonso la 8-a kie oni donis al Alfonso Téllez la vilaĝon de Montalbán:«... et inde comodo uertunt illas aquas ad Dos Barrios et ad illa fonte del canno et ad Nobles,...».^[7] En 1214 donis la urbo Toledo al la Ordeno de Santiago la dekonojn (impostoj) de Noblejas kaj en 1244 figuris jam kiel loĝata setlejo.

Post la kreo de la Graflando de Noblejas, en 1689 pasis al Francisco Antonio de Herrera de la Concha, kiu konstruigis sian palacon ĉe la placo de la vilaĝo.^[3] La vilaĝo iĝis senjorlando de la duklando kiu posrtis ties nomon.

Dum la Milito de Hispana Sendependigo, oktobre de 1809, kampadejis en Noblejas la 7º kaj 9º Regimentoj de la Pola Divizio.

Meze de la 19a jarcento estis 250 domoj kaj la municipa buĝeto estis de 16.747 "reales" el kiuj 3.300 estis por pago al la sekretario.^[2]

Meze de la 20a jarcento la populacio de multaj vilaĝoj de la regiono atingis pinton, kaj ĉe Noblejas super 3,200 loĝantoj, sed poste okazis elmigrado, senloĝigo kaj maljuniĝo de la populacio, kaj ankaŭ ĉe Noblejas kie oni falis al sub 3,000.

Ekde la Hispana transiro al la demokratio la urbestro estis fakte ekde 1983 la sama, nome Agustín Jiménez Crespo, de la socialisma partio PSOE, kiu venkis jam ok fojojn sinsekve.

Agrikulturo kaj brutobredado tradicie. Servoj kaj loĝejoj. Historie ĝi estis vilaĝo fundamente agrikultura. Dum la 19a jarcento oni produktis «tritikon, hordeon, anizon, pizojn oleon kaj vinon»,^[2] kaj estis ankaŭ bredado de ŝafoj, kaproj kaj muloj. La industrio temis nur pri prilaborado de esparto, tri muelejoj de oleo kaj unu de faruno, same kiel al transporto de vino kaj brando.

En la aktualo la agrikulturo reprezentas nur la 3,7 % de la totalo de entreprenoj setlintaj en la municipo, dum la hegemonia sektoro en tiu de servoj kun 53,7 %, sekve de tiuj de la konstruado kaj de la industrio, kun 22,1 % kaj 20,6 % respektive.^[8]

• Ermitejo de María Magdalena: konstruita en la 18a jarcento en stilo baroko. Havas rektangulan planon kun absido poligona kaj turo trikorpaj el ŝtono kaj pli da briko en la tria.
• Ermitejo de Sankta Isidro Labrador: de moderna konstruo, kalkita en blanko kun plinto el ŝtono. Estas de plano rektangula kaj absido ebena kun niĉo, kaj enirejo kun portiko super la kornico.
• Preĝejo de Santiago Apostolo: de la 17a jarcento, de stilo herera kaj novklasika.

• Aprilo, ĵaŭdo meze de Karesmo: Kamparfesto.
• 3-a de majo: Kristo de la Vundoj.
• 22-a de julio: Sankta Maria Magdalena.

• Municipoj de la provinco de Toledo
• Noblejas (stacidomo)

• Cornejo Valle, Mónica (2004). Las fiestas del Cristo en Noblejas (Toledo), organización colectiva y recreación identitaria. Eusko Ikaskuntza. ISBN 84-8419-894-4.

v • d • r Municipoj de Provinco Toledo Ajofrín• Alameda de la Sagra• Albarreal de Tajo• Alcabón• Alcaudete de la Jara• Alcañizo• Alcolea de Tajo• Aldea en Cabo• Aldeanueva de Barbarroya• Aldeanueva de San Bartolomé• Almendral de la Cañada• Almonacid de Toledo• Almorox• Arcicóllar• Argés• Azután• Añover de Tajo• Barcience• Bargas• Belvís de la Jara• Borox• Buenaventura• Burguillos de Toledo• Burujón• Cabañas de Yepes• Cabañas de la Sagra• Cabezamesada• Calera y Chozas• Caleruela• Calzada de Oropesa• Camarena• Camarenilla• Camuñas• Cardiel de los Montes• Carmena• Carranque• Carriches• Casarrubios del Monte• Casasbuenas• Castillo de Bayuela• Cazalegas• Cebolla• Cedillo del Condado• Cervera de los Montes• Chozas de Canales• Chueca• Ciruelos• Cobeja• Cobisa• Consuegra• Corral de Almaguer• Cuerva• Domingo Pérez• Dosbarrios• El Campillo de la Jara• El Carpio de Tajo• El Casar de Escalona• El Puente del Arzobispo• El Real de San Vicente• El Romeral• El Toboso• El Viso de San Juan• Erustes• Escalona• Escalonilla• Espinoso del Rey• Esquivias• Fuensalida• Garciotum• Gerindote• Guadamur• Gálvez• Herreruela de Oropesa• Hinojosa de San Vicente• Hontanar• Hormigos• Huecas• Huerta de Valdecarábanos• Illescas• Illán de Vacas• La Estrella• La Guardia• La Iglesuela• La Mata• La Nava de Ricomalillo• La Puebla de Almoradiel• La Puebla de Montalbán• La Pueblanueva• La Torre de Esteban Hambrán• La Villa de Don Fadrique• Lagartera• Las Herencias• Las Ventas con Peña Aguilera• Las Ventas de Retamosa• Las Ventas de San Julián• Layos• Lillo• Lominchar• Los Cerralbos• Los Navalmorales• Los Navalucillos• Los Yébenes• Lucillos• Madridejos• Magán• Malpica de Tajo• Manzaneque• Maqueda• Marjaliza• Marrupe• Mascaraque• Mazarambroz• Mejorada• Menasalbas• Mesegar de Tajo• Miguel Esteban• Mocejón• Mohedas de la Jara• Montearagón• Montesclaros• Mora• Méntrida• Nambroca• Navahermosa• Navalcán• Navalmoralejo• Navamorcuende• Noblejas• Noez• Nombela• Novés• Numancia de la Sagra• Nuño Gómez• Ocaña• Olías del Rey• Ontígola• Orgaz• Oropesa• Otero• Palomeque• Pantoja• Paredes de Escalona• Parrillas• Pelahustán• Pepino• Polán• Portillo de Toledo• Puerto de San Vicente• Pulgar• Quero• Quintanar de la Orden• Quismondo• Recas• Retamoso• Rielves• Robledo del Mazo• San Bartolomé de las Abiertas• San Martín de Montalbán• San Martín de Pusa• San Pablo de los Montes• San Román de los Montes• Santa Ana de Pusa• Santa Cruz de la Zarza• Santa Cruz del Retamar• Santa Olalla• Santo Domingo-Caudilla• Sartajada• Segurilla• Seseña• Sevilleja de la Jara• Sonseca• Sotillo de las Palomas• Talavera de la Reina• Tembleque• Torralba de Oropesa• Torrecilla de la Jara• Torrico• Torrijos• Totanés• Turleque• Ugena• Urda• Valdeverdeja• Valmojado• Velada• Villacañas• Villafranca de los Caballeros• Villaluenga de la Sagra• Villamiel de Toledo• Villaminaya• Villamuelas• Villanueva de Alcardete• Villanueva de Bogas• Villarejo de Montalbán• Villarrubia de Santiago• Villaseca de la Sagra• Villasequilla• Villatobas• Yeles• Yepes• Yuncler• Yunclillos• Yuncos