Saltu al enhavo

Nacia himno de Litovio

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Tautiška giesmė
Nacieca himno
“Tautiška giesmė”
nacia himno
lando  Litovio
kantoteksto Vincas Kudirka, 1898
muziko Vincas Kudirka, 1898
ekde 1919
muzika ekzemplo
"Tautiška giesmė"
noicon
Ĉu la aŭdigo ne funkcias? Eble helpos la paĝo "media help" (en la angla).
vdr

"Tautiška giesmė" ("nacieca himno") estas la nacia himno de Litovio, en la litova lingvo ankaŭ konata sub la nomo de la tri komencaj vortoj "Lietuva, Tėvyne mūsų" (Litovio, patrujo nia) kaj kiel "Lietuvos himnas" (himno de Litovio). La melodion kaj tekston verkis Vincas Kudirka dum la jaro 1898, kiam Litovio ankoraŭ estis okupita fare de la Rusia Imperio. La kvindek-vorta poemo - laŭ stilo patosa - estis la esenco de la koncepto de Kudirka pri la ŝtato Litovio, la litova popolo kaj sia pasinteco. Mallonge post lia morto dum 1899, la himno estis unuafoje publike prezentita por litovoj vivantaj en Rusio.

La unua publika surscenigo en Litovio okazis en la tradicia litova ĉefurbo Vilno dum 1905, kaj ĝi iĝis oficiala nacia himno de dum 1919, jaron post kiam Litovio deklaris sian resendependiĝon dum 1918. Ankaŭ post kiam Litovio estis invadita kaj okupita fare de la ruĝa armeo de Sovetunio dum junio 1940, la himno komence restis. Nur dum 1950 la komunisma gvidantaro de la sovetunie instalita Litova Soveta Socialista Respubliko anstataŭigis la nacian himnon per propra komunisma himno. Ties teksto, verkita dum 1950 kaj modifita post la morto de Josif Stalin, temis pri la kunlaboro de ĉiuj popoloj de Sovetunio kaj kiel la komunismo "lumigos la mondon".

"Tautiška giesmė" estis reoficialigita kiel la nacia himno dum 1992, kiam nova konstitucio ekvalidis post la ŝtata resendependiĝo. La statuso de la kanto "Tautiška giesmė" kiel ŝtata himno estis solidigita dum 1999 pere de nacia leĝo.

portreto de Vincas Kudirka sur monbileto de 500 litovaj lidoj eldonata dum 2000

Kiam la poemo Lietuva, Tėvyne mūsų verkiĝis, Litovio estis sub la kontrolo de la Rusia Imperio. Vincas Kudirka, medicina studento en la universitato de Varsovio, skribis kiel kolumnisto por la litova gazeto Varpas ("sonorilo"). En liaj artikoloj, Kudirka kuraĝigis la litovojn fieri pri sia kultura heredaĵo, diskutis la problemojn la Rusia Imperia regado kaŭzis por la litova loĝantaro, kaj kontraŭagis la provojn kulture rusigi la socion. Dum sia ĵurnalista laboro, li notis siajn pensojn kio estas Litovio kaj kio ĝi estu, kaj la rezulto estis la kvindek-vorta poemo Lietuva, Tėvynė mūsų (Litovio, patrujo nia).[1]

La konstruaĵo kie la nacia parlamento Seimas kunvenis dum 1905. Nun tie troviĝas la Nacia Filharmonia Societo de Litovio.

La poemo priskribis la heroan pasinton de Litovio kaj alvokis la civitanojn zorgi pri la lando, zorgi pri la homaro kaj vivi en honoro. Li ankaŭ instigis la landon iĝi fonto de lumiĝo kaj virto. Ĉar la teksto ne havis melodion, li sidiĝis kaj komponis akompanan muzikon ĵus antaŭ sia morto je tuberkulozo. Kaj la melodio kaj la teksto estis publikigitaj en la gazeto Varpas dum septembro 1898. Kiam li mortis dum 1899, en lian tomboŝtonon oni enĉizis la duan strofon de la himno (kvankam la imperiaj aŭtoritatoj poste detruigis la tomboŝtonon).[2]

Mallonge post la morto de Vincas Kudirka, la unua publika prezento de la poemo okazis dum koncerto en Sankt-Peterburgo, Rusio, dum 1899. La koncerto estis direktita fare de Česlovas Sasnauskas kaj estis vizitita ĉefe de litovoj tiuepoke multnombre loĝantaj en la imperia ĉefurbo. Ene de Litovio, la himno unue sursceniĝis dum la kunveno de la nacia parlamento Seimas la 3-an de decembro 1905.

litove

Lietuva, Tėvyne mūsų,
Tu didvyrių žeme,
Iš praeities Tavo sūnūs
Te stiprybę semia.

Tegul Tavo vaikai eina
Vien takais dorybės,
Tegul dirba Tavo naudai
Ir žmonių gėrybei.

Tegul saulė Lietuvoj
Tamsumas prašalina,
Ir šviesa, ir tiesa
Mūs žingsnius telydi.

Tegul meilė Lietuvos
Dega mūsų širdyse,
Vardan tos Lietuvos
Vienybė težydi!

Esperanta traduko

Litovio, patrujo nia,
vi tero de herooj,
el la pasinto viaj filoj
de vi forton prenu.

Ke viaj infanoj iru
nur sur padoj virtaj,
Ke ili laboru je via prospero,
kaj je la bono homara.

Ke la suno en Litovio
la malhelon flankenŝovu,
kaj la lum', kaj la ver',
al ni la paŝojn gvidu.

Ke la amo al Litovi'
ardu en niaj koroj,
Ke nome de Litovi'
unueco floru.

Poezia traduko (trad. Adomas Jakštas)[3]

Litovuj’, patrujo nia,
ter’ de heroeco!
Viaj filoj ĉerpu forton
el la estinteco.

Iru ili nur laŭ vojoj
de la virt’ konstante,
Por la bon’ de vi kaj homoj
ĉiam laborante.

Ho vi sun’ de Litovuj’,
pelu la mallumojn for!
Kaj klerec’ kaj justec’
niajn paŝojn oru.

Kaj de Litovujo am’
ekbruligu nin per flam’
Kaj je l’ nom’ «Litovuj’»
unuiĝ’ ekfloru!

Nacia glorkanto (trad. Petras Čeliauskas)[4]

Litovi’, patrujo nia,
lando de gloragoj!
Viaj filoj ĉerpu forton
el pasintaj tagoj.

Iru Via infanaro
nur laŭ virta vojo,
Ĝi laboru por bonfarto
kaj por homa ĝojo.

Hela sun’ de Litovi’,
obskurecon pelu for!
Por klerec’ kaj justec’
age ni fervoru.

Amo al litova ter’
brulu ĉiam en la kor’
Kaj por Vi, Litovi’,
unueco floru!

Referencoj

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]