qalxmaq

From Proto-Turkic *kalï- (“to rise”)^[1]

• IPA^(key): [ɡɑɫχˈmɑχ]
• Hyphenation: qalx‧maq

• Audio (Baku):

  (file)

qalxmaq

1. (intransitive) to stand up, get up

   Synonym: durmaq

   Antonyms: oturmaq, əyləşmək

   ayağa qalxmaq ― to stand up, to get up on feet

   birdən-birə qalxmaq ― to stand up suddenly

   Müəllim gəldi, şagirdlər ayağa qalxdılar.

   The teacher came in, the students stood up

   Bizdə olan ənənəyə görə, özündən yaşlı bir insan otağa daxil olanda, adam ayağa qalxmalıdır.

   According to a tradition that we have, when a person older than oneself enters the room, one has to stand up.

   • 2004, Vüsal Hüseynzadə, “Dərinliklərə səfər”, in Peyğəmbərlərin həyatı‎^[1], Faiz, translation of original by Kamal al-Haydari, Dənizdə, page 104:

     Saleh birdən ayağa qalxdı və barmağını dağın bir nöqtəsinə tərəf uzatdı

     Saleh suddenly stood up and pointed his finger towards a point on the mountain.

2. (intransitive) to go up, to move vertically

   Antonym: düşmək

   evin damına qalxmaq ― to go up to the roof of the house

   • 2011 April 9, Kayzen.az‎^[2]:

     Lakin növbəti mərtəbəyə qalxmaq istəyi ona burda dayanmağa imkan vermədi və o, altıncı mərtəbəyə qalxdı

     However, the desire of going up to the sixth floor didn't let her to stop here and she went up to the sixth floor.

3. (intransitive) to ascend

   Synonyms: çıxmaq, yüksəlmək

   Antonyms: enmək, düşmək

   dağın başına qalxmaq ― to ascend to the top of the mountain

4. (intransitive) to get well, recover (from illness)

   Synonym: sağalmaq

   Antonyms: xəstələnmək, naxoşlamaq, azarlamaq

   Qoca kişinin ürəyi zəif idi, daha qalxası deyildi. ― The old man had a weak heart and was probably not going to recover anymore.

5. (intransitive) to rise, increase

   Xəstənin bədən hərarəti qalxır.

   The patient's body temperature rises.

   Xəstə uşağın qızdırması qalxdı.

   The sick child got fever

   (literally, “The sick child's fever rose.”)

   Buralarda havanın istiliyi 25 dərəcədən yuxarı qalxmır, yay vaxtı belə.

   Here, the air temperature doesn't rise above 25 degrees even during the summer.

6. (intransitive, figurative) to rise, to rebel, take up arms

   Müharibənin ən qızğın çağında, şəhərin əhalisi onun müdafiəsinə qalxdılar.

   In the most intense period of war, the population of the city had risen to its defence.

   1916 ildə İrlandiya xalqı ölkəsinin Britaniya işğalına qarşı qalxmışdı.

   In 1916, Irish people rose against the British occupation of the country.

   Geniş xalq kütlələri xaricə ucuz gəlib getmək imkanı əldə etmək uğrunda mübarəzəyə qalxacaqdır.

   Broad masses will rise to the struggle for acquiring the possibility of traveling abroad cheap.

   Qardaş qardaşa qarşı qalxacaq.

   Brother will rise against brother.

7. (intransitive) to take off

   Antonym: enmək (“to land”)

   Təyyarə qalxanda, mən artıq yuxuya getmişdim.

   When the plane was taking off, I had already fallen asleep.

8. (intransitive) to go up, become more expensive, rise in price

   Synonym: bahalaşmaq (“become more expensive”)

   Antonyms: düşmək (“to fall [in price]”), ucuzlaşmaq (“to cheapen, become cheaper”)

   Benzin yenə qalxdı. ― Gas (petrol) has gone up again.

9. (intransitive) to begin suddenly, rise (used to describe the onset of some natural phenomena, such as wind, waves, and sounds)

   Birdən-birə külək qalxdı. ― Suddenly, the wind started to blow.

   Siyasətçi otağa girdikdən sonra elə səs-küy qalxdı ki, heç nə eşitmək olmurdu. ― When the politician entered the room, such a noise arose, that it was impossible to hear anything.

   • 2004, Kamal al-Haydari, “Dərinliklərə səfər”, in Peyğəmbərlərin həyatı‎^[3], Faiz, translation of original by Vüsal Hüseynzadə, Dənizdə, page 104:

     Dənizin ortasına çatdıqda isə güclü küləklər əsdi və dalğalar qalxdı.

     At the arrival to the middle of the sea, strong winds started to blow and the waves had risen.

• qaldırmaq
• aradan qalxmaq