Roman (şar)
| Roman (şar) | |
|---|---|
| Gruba etnike | |
.JPG) | |
 | |
| Melumat | |
| Rêçe | Indo-Aryan peoples |
| Nıfus | 4 373 000 |
| Din | Xıristiyaniye, İslam, Budizm û Cıhudiye |
| Formê bini | Romanians û Romans |
Roman (zuanê inan de Rromane dźene, zuanê ma de beno Şari romani), yew şaro ke goçkerdoğo u pêro Ewropa de cıwiyeno. Rıstımi inan zımey Hindıstan rao.[1] Seserra 11 de Romani mıntıqa zımey Hindıstan, Pakıstan (Pencab u Karaçi) ra, seri İran u Anatoliya ra amey Ewropa u şiyi heme dınya. Romani jew şarê do Hint - Ewropao. Farski de semedi Romanan vatene vatey 'çingāne چنگانه' vaciyao u zuanê Farski ra ame zuanê Tırki. Gorey referansi Yunanıstano Antiki ra şari Romani, mıntıqa Mısıri ra amey Ewropa emma ewro no ğeleto, raşt niyo. Zuanê Sankristki de vatey Romi (रम) yeno mena Cıwamêrd.
Mıntıqa Hindıstani ra sebebi goçkerdışi Romanan balli niyo, emma hiri vinayışi esti:
- Key Mehmudê Ğazneyıc mıntıqey Sind u Pencabi işğal kerdo, 500.000ê Hindıstanıcani esir gıroto, inca de mısılmani Romanan kole gıroti u kole kerdi, dewleti mısılmanan ra ardi
- Romani sistemi Kasti de cayo en nızm da biyi, semedi fetihi Mısılmanan vınderne, eskeri pereli biyi. Çı wext Hinduy Mısılmanan ver de meğlub biyi, Romani zi Hindıstan terk kerdi
- Gorey Şaname ra, Fırdewsi vano dıma İsay serra 420, şari Luri Hindıstani ra veciyi, heme dınya sero şiyi. A ri ra sebebi terkerdışi Romanan işğali Mısılmanan nêşeno bo.
Raveri serra 1502 de İrlanda de u serra 1514 de İngıltere de Romani qeydi nıfusi rê vêrdi/verayê. Ewro qıta Ewropa de Romani pêro veroci qıta de dewleti zey İspanya, Portekiz ub. ca gêni. Tırkiya de Romani Adana (eşireti Cono ser de), Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Düzce, İstanbul u İzmir de zafê. Serra 1971 de Romani raver yew biyi u Konferansi Romanani Enternasyonali vıraziyao. Nisane 8, roca Romanani dınya biya. Dewri Cengi Dınyay II. de Almanya de 200.000 -800.000 miyan de Romani terefi Almanan ra kışiyayi. No hedise ri Romani vani porajmos yani 'letekerdış'.
Dini Romanan ca be ca vurino. Mıntıqa Ewropa de pêro Romanan Xıristiyano. Romani ke Tırkiya u Bosna u Hersek de cuwini, dini inan İslamiyeto.
Zuani Romanan zuanê Romankio, emma Romani kanca de cuwini, zuanê ucay ra qal keni. Mısal Romani Tırkiya de Tırki, İspanya de İspanyolki qal keni. Zuanê Romanki terefi bınê 3 milyon merdıman ra qal beno u hêdi hêdi vini beni.
Bıngrubi
[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Romani hiri letey ra vıraziyeni[2]
Mıntıqanê binan de Romanan ri se vaciyeno?
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Zuanê ma Zazaki de semedi Romanan Aşıq vaciyeno.
- Cono (Adana)
- Roman (İzmir)
- Şopar (Tekirdağ, Kırklareli)
- Cingan (Bolu, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Çorum, Afyon, Ankara, Kırşehir)
- Mıtrıp (Van, Diyarbekır)
- Mutruf (Ardahan)
- Bala (Ilgın, Konya)
- Poşa (Erzurum, Artvin, Kars). Zuanê ma u piê inan Ermenkio , Şerqê Anatoliya de esti.[3]
- Gurbet, kurbat (Mamekiye, KKTC, Hatay)
- Kareçi (Birecik, Diyarbakır, Niğde u cay nezdiy de)
- Çingit "göçebe, çingene" (Amasya, Samsun)
- Abdal (Dörtyol , Hatay - Kahramanmaraş)
- Çerge, Firavun (Edirne)
- Dom (Van,Hakkari)
- Aşık - (Diyarbekır)
- Kıpti
- Orom (Zonguldak, Bartın)
- Ole (KKTC)
- Athingani, Atzinganoi (Yunanıstan)
- Bohem, Bohemian (Fransa'da, kamo ki ame mıntıqa Bohemya ra)
- Cadegipti, Cingali, Cinguli, Zingari, Zingaro (İtalya)
- Cascarots (Baski)
- Cigani (Slovenya)
- Cigány, Ciganyok, Pharaones "Firavun'un halkı" (Macaristan)
- Cikan (Çek)
- Cyganie (Polonya)
- Garaçı (Azerbaycan)
- Giofog (Galce, İrlanda)
- Gipcyan, Gipson, Gypsy (İngıltere)
- Gitan, Manouches, Tzigane, Saracens "Erebi" (Fransa)
- Gitano (İspanya
- Gypsy (İngılızki)
- Luri, Luli (İran)
- Qereçi (Mıtırıb,Elikci) (Kurdki)
- Nuri (Mısır, Suriya, Fılistin)
- Rom/Roma/Rroma (pêro zuanan de)
- Ţsigani (Romanya)
- Ţsıgan /цыган/ (Rusya)
- Zegynen (İswiçre)
- Zigenare (İswec)
- Zigeuner, Sinti (Almanya, Belçika ve Hollanda)
- Zingarelle, (İtalya), Verdi
Referansi
[bıvurne | çımeyi bıvurne]- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2014-03-10. https://web.archive.org/web/20140310044314/http://global.britannica.com/EBchecked/topic/250432/Rom.
- ↑ Herman Berger. Çingene Mitolojisi. s. 5
- ↑ Öztürk. a.g.e. s. 281