Simon Reeve

Simon Reeve
Ganwyd	21 Gorffennaf 1972  Llundain
Man preswyl	Llundain
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Twyford Church of England High School
Galwedigaeth	fforiwr, newyddiadurwr, llenor, cyflwynydd teledu
Adnabyddus am	The New Jackals
Gwobr/au	Gwobr Ness

Awdur a chyflwynydd teledu o Loegr yw Simon Alan Reeve (ganwyd 21 Gorffennaf 1972)^{[angen ffynhonnell]}, sy'n byw yn Llundain. Mae'n gwneud rhaglenni teithio dogfen ac mae wedi ysgrifennu llyfrau ar derfysgaeth ryngwladol, hanes modern ac ar ei anturiaethau. Cyflwynodd gyfresi teledu ar gyfer y BBC gan gynnwys: Tropic of Cancer, Equator a Tropic of Capricorn.

Reeve yw awdur mwyaf llewyrchus y New York Times diolch i'w lyfrau The New Jackals (1998), One Day in September (2000) a Tropic of Capricorn (2007). Derbyniodd wobrau One World Broadcasting Trust a Gwobr Ness yn 2012 gan y Gymdeithas Ddaearyddol Frenhinol.^[1][2]

Ganwyd Reeve yn Hammersmith^[3] ac fe'i magwyd yng ngorllewin Llundain, gan fynychu ysgol gyfun leol. Anaml iawn aeth dramor pan oedd yn blentyn.^[4] Ar ôl gadael ysgol, dechreuodd gyfres o swyddi, gan gynnwys gweithio mewn archfarchnad, siop gemwaith a siop elusen, cyn iddo ddechrau ymchwilio ac yn ysgrifennu yn ei amser sbâr, tra'n dosbarthu papur newydd.

Ar ôl yr ymosodiadau 11 Medi 2001, dechreuodd Reeve wneud rhaglenni dogfen teithio ar gyfer y BBC. Mae Tom Hall, golygydd teithio ar gyfer cyhoeddiadau'r Lonely Planet, wedi disgrifio rhaglenni dogfen teithio Reeve fel "rhaglenni teithio gorau'r pum mlynedd diwethaf".^[5]

Ar ôl dal malaria ar daith o gwmpas y Cyhydedd, daeth yn llysgennad ar gyfer y Ymgyrch Ymwybyddiaeth Malaria.^[6][7] Ynghyd â Syr David Attenborough ac arbenigwyr ar gadwraeth eraill, mae Reeve yn aelod o Gyngor y Llysgenhadon yr WWF, un o'r sefydliadau amgylcheddol mwyaf blaenllaw'r byd.^[8]

Ym mis Ionawr 2013, ymddangosodd Reeve mewn pennod elusennol arbennig o The Great British Bake Off.

Cyfres deledu bedair rhan ar Ganolbarth Asia oedd Meet the Stans ar sianelau Prydeinig BBC Two a BBC World, a ysgrifennwyd ac a gyflwynwyd gan Reeve. Yn y gyfres bu Reeve yn teithio o bellafoedd gogledd-orllewin Kazakhstan, wrth y ffîn â Rwsia, i'r dwyrain o'r ffîn Tseiniaidd, i'r de trwy Kyrgyzstan a Tajicistan ac i ymylon Affganistan ac i'r gorllewin i Wsbecistan ac i ddinasoedd chwedlonol y Ffordd Sidan o Samarkand a Bukhara. Fe'i ddarlledwyd ar y BBC yn 2003, ac yna'n ryngwladol yn ystod 2004 a 2005.^[9][10][11]

Rhaglen ddogfen unigryw ar gyfer sianelau Prydeinig BBC Two a BBC World a'i ffilmiwyd yn Saudi Arabia, a ysgrifennwyd ac a'i chyflwynwyd gan Reeve. Bu'n daith ac aeth a Reeve ar draws Saudi Arabia, o ddinasoedd Jeddah a Riyadh i anialwch helaeth y Chwarter Gwag. Bu cyfrannwr i'r rhaglen yn amrywio o dywysogion Saudi a milwyr Islamaidd, i ferched yn eu harddegau a chyn hen ffrind gorau Osama bin Laden. Darlledwyd yn 2004.^[12][13]

Places That Don't Exist oedd cyfres bum-rhan lwyddiannus Reeve yn 2005 a enillodd wobr ar 'genhedloedd enciliol a chenhedloedd di-gydnabod, a ddarlledwyd ar y sianel Brydeinig BBC Two a darlledwyr yn ryngwladol. Ymhlith y gwledydd Reeve bu'n ymwelwyd â hwy'n gyfres hon oedd Somaliland, Transnistria (lle cafodd Reeve ei ddal am 'ysbïo' gan yr FSB^[14]), Nagorno-Karabakh, Ajaria, De Ossetia, Aserbaijan, Armenia, Somalia, Moldofa a Taiwan. Ymwelodd hefyd â Mogadishu, un o ddinasoedd peryglaf y byd.^[15]

Roedd Equator yn raglen ddogfen dair rhan gan y sianel Brydeinig y BBC a ddarlledwyd yn gyntaf ym mis Medi 2006 lle bu Reeve yn dilyn y Cyhydedd o amgylch y byd. Ymhlith y lleoedd a ymwelodd â hwy oedd yr rhai o ardaloedd peryclaf Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo a Colombia. Roedd y gyfres yn enillydd y Silver Award yng ngwobrau Wonderlust Travel Awards 2007.^[16] Bu iReeve gael ei heintio â malaria wrth ffilmio'r gyfres hon.^[17]

ddogfen bedair-rhan ar gyfer y sianel Brydeinig y BBC o 2008 oedd Tropic of Capricorn a oedd yn olrhain Reeve ar hyd ymylon ddeheuol y rhanbarth trofannol o amgylch y byd. Yn y gyfres, a oedd yn cyd-fynd â'r llyfr a oedd yn seiliedig â'r gyfres deledu o'r un enw, hefyd a ysgrifennwyd gan Reeve, yn amlinellu ei daith drwy dde Affrica, Madagascar, Awstralia ac ar draws De America. Croesodd Reeve Mynyddoedd yr Andes, ac anialychau'r Namib, Kalahari ac Atacama.^[18]

Cyfres pedair rhan gyfer sianel Brydeinig BBC Two a ddarlledwyd o 25ed Ionawr hyd at 15fed Chwefror 2009 yn y DU. Wrth arwain tîm o ohebwyr mewn teithiau o ddarganfod i rai o leoliadaug mwyaf lliwgar a dwys y ddaear, cyfunnodd Explore deithio gyda materion cyfoes. Mantra'r gyfres oedd "Peidiwch dim ond ag ymweld...Archwilich!" Bu rhaglenni'n cynnwys: Patagonia (â'r Wladfa) i'r Pampas, Affrica Dyffryn yr Hollt Fawr dwyrain Affrica, Istanbul i Anatolia a Manila i Mindanao. Bu materion a drafodwyd yn y gyfres yn amrywio o ffermio-orfodol i werthwyr ffasiwn byd-eang, terasau reis Treftadaeth y Byd i dranc diwydiannau mêl, newyn eithafol i bêl-droed eithafol. Bu'r ymweliad i Manila'n cynnwys cyfweliad arbennig gydag Imelda Marcos lle bu iddi'n ddiarwybod rannu dogfen gyda Reeve a ddangosai fod gan ei diweddar ŵr, yr unben Ferdinand Marcos, ddaliadau gwerth $937 biliwn mewn banc ym Mrwsel. Ceisiodd Imelda ar unwaith schub ei chamgymeriad ond yr oedd eisoes wedi ei dal ar gamera.

Cyfres deledu chwe-rhan lle roedd Reeve yn teithio o gwmpas y Trofan Canser, sef ffîn ogleddol rhanbarth drofannol y Ddaear. Ar ôl teithio o gwmpas y Trofan Capricorn a'r Cyhydedd, fe gwblhaodd y gyfres hon y drioleg o deithiau archwilio'r trofannau i Reeve.^[19] Yn dechrau ar arfordir y Cefnfor Tawel o Mecsico, dilynnai Reeve Trofan Canser bron 37,000 o gilomedrau. Mae'r daith yn mynd ag ef drwy 18 o wledydd, yn amrywio o Mecsico a Mauritania, i Fangladesh â'r Bahamas.^[20] Cafodd y bennod gyntaf ei darlledu ar Fawrth 14 2010. Cafodd y gyfres ei darlledu ar y BBC'n y DU, a gan ddarlledwyr mewn tros 40 o wledydd ar BBC World News yn fyd-eang.

Cyfres chwe-rhan a ddarlledwyd ar sianel Brydeinig y BBC yn ystod 2012 – lle bu Reeve ar daith o amgylch ymylon Cefnfor India.^[21]

Yn y rhaglen gyntaf o dair mewn cyfres a ddarlledwyd ar sianel Brydeinig BBC Two, teithiodd Reeve ar antur o 'Ganol Goch' Awstralia i'r de i'r ardal win, yna i'r gorllewin i Perth. Yn yr ail raglen, gwelwn ef yn teithio ar draws y gogledd gwyllt anghysbell i'r Great Barrier Reef, ac yn y drydydd a'r rhaglen olaf yn y gyfres aeth Reeve lawr ar hyd arfordir ddwyreiniol i ddinasoedd Sydney a Melbourne.^[22][23]

Cyfres deledu o dair rhaglen a ddarlledwyd ar sianel Brydeinig BBC Two ym mis Rhagfyr 2013. Mewn cyfres o dair rhaglen bu Reeve yn teithio drwy Ewrop â'r Wlad Sanctaidd yn Israel. Mae'n olrhain llwybrau hynafol y pererinion.

Yn The Tea Trail, teithiodd Reeve o Mombasa, Cenia ac arwerthiant te, cyn cymryd y drên i Nairobi ac i orllewin Kenya i ymweld â phlanhigfeydd trefedigaethol cyn croesi'r ffîn i Wganda, a darganfod y mater o loafer plant yn Toro.

Yn The Coffee Trail yn Fietnam, aiff Reeve i'r de o Hanoi ar yr Reunification Express i Huế, lle bu'n ymweld a Gorsaf Frwydro Khe Sanh Brwydro, cyn gyrru drwy blanhigfeydd coffi i Buon Ma Thuot, cyfarfod a biliwnydd coffi (Dang Le Nguyen Vu). Yna mae'n cyfarfod a Dave D'Haeze sy'n trafod y nifer fawr o broblemau cynyddol yn gyswwlt â thyfu coffi yn Fietnam, yn enwedig datgoedwigo, a dulliau amaethyddol gwael (planhigfeydd ungnwd, gorddefnyddio gwrtaith, gorddefnydd o ddŵr, problemau ychwanegol o ganlyniad i newid yn yr hinsawdd). Yna, mae'n teithio i Barc Cenedlaethol Yok Don a'r coedwigoedd glaw, cyn cyrraedd pen y daith ym mhorthladd Dinas Ho Chi Minh, via Bangkok lle mae'n cwrdd â ymgyrchwyr hawliau dynol. Yma, mae'n cyfarfod Will Frith sy'n trafod y dyfodol o dyfu coffi yn Fietnam.

Darlledwyd y raglan hon mewn tair rhan ar sianel BBC Two ym mis Hydref 2014. Yn yr rhaglen gyntaf, aiff Reeve at Afon Nîl. Yn yr ail raglen, ymwêl ag Afon Ganges yn India, gan edrych ar ei gwerthoedd diwylliannol a beth mae'n ei olygu i bobl India. Mae'r drydedd raglen yn seiliedig ar Afon Yangtze yn Tsieina. Mae'r gyfres wedi cael ei ryddhau ar DVD (Rhanbarth 2), a elwir yn syml Sacred Rivers.

Darlledwyd y gyres dair-rhan hon ar sianel BBC Two'n y DU yng ngwanwyn 2015. Yn yr rhaglen gyntaf, aiff Reeve i archwilio Haiti, Gweriniaeth Dominica ac un o diriogaethau'r Unol Daleithiau sef Puerto Rico, tra'n yr al raglen, aeth Reeve i ymweld â Barbados, St. Vincent ac arfordir y Caribî o Venezuela a Colombia. Yn ystod y drydedd raglan, crwydrai Reeve ar hyd rhan o arfordir Caribî Canolbarth America, gan gynnwys Honduras, cyn dod i ben ei daith yn Jamaica.

Cyfres o ddwy raglen a ddarlledwyd ar dianel BBC Two (DU) yn Nhachwedd 2015. Yn olrhain antur Reeve ar daith trwy Gweriniaeth Iwerddon a Gogledd Iwerddon, gan edrych ar ynys yn gyfoethog mewn hanes, diwylliant a chredoau, gan hefyd edrych ar ei cymhlethdodau a'i hanes cythryblus.

Darlledwyd y gyfres ddwy-ran yma'n Chwefror 2016 ar sianel Brydeinig BBC Two. Yn astod y gyfres bu Reeve yn ymweld â ynysoedd Kos, Lesbos a Creta, a phrifddinas Groeg sef Athen, tra hefyd yn teithio o benrhyn y Peloponnese yn y de i rhanbarthau mynyddig gogleddol y wlad.

Cyfres ddwy-ran a ddarlledwyd ar y sianel Brydeinig BBC Two ym mis Mawrth a mis Ebrill 2017. Bu Reeve yn ymweld â Twrci, gydag uchafbwyntiau gan gynnwys Ankara, Istanbul, Mynyddoedd Taurus a'r Môr Du.

Dogfen air o hyd lle bu Reeve yn crwydro Colombia ac yn dod wine-yn wyneb â FARC a daw i wybod am fodolaeth gangiau parafilwrol adain-dde sy'n bygwth tyfu'n ardaloedd gwledig y wlad.

Mae hon yn gyfres o dair rhaglen a chafodd ei darlledu'n gyntaf ym misoedd Medi a Hydref 2017 ar y sianel Brydeinig, BBC Two. Ynddi mae Simon Reeve yn teithio ar draws Rwsia, gan ddechrau ym mhellteroedd dwyreiniol Kamchatka cyn gorffen ei antur yn Sant Petersburg. Yn y raglen gyntaf daw Reeve i wybod am ddiwylliannau brodorol, a dylanwad Tsieina yn Vladivostok, cadwraeth a newid yn yr hinsawdd. Mae hefyd yn canfod ei hun yn cael eu wylio gan yr heddlu.^[1] Mae'r ail bennod yn dechrau yn Llyn Baikal, yna cawn ddilyn ei daith ar Rheilffordd Traws-Siberia. Yn astod yr ail raglen, bu Reeve yn cwrdd â Cossacks, dyn a honnia i fod yr ail-ymgnawdoliad Crist, cerddwyr rhaff a chantorion gwddf Tuvan, ymhlith eraill.^[2] Gwêl y drydydd raglen Reeve gorffen ei daith yng ngorllewin y wlad, yn ymchwilio i effeithiau o gyfeddiannaeth Rwsia o Crimea, cyn ymweld â Moscow, Sant Petersburg a phentrefi cefn gwlad.^[3]

Crwydrai Simon Reeve i harddwch Burma gythryblus – neu Myanmar fel eu'i gelwir yn swyddogol – ar gyfer cyfres ddwy-ran. Ar ôl cefnu ar ddegawdau o lywodraethu gan rym llym filwrol, mae'r wlad erbyn hyn wedi dychwelyd i ddemocratiaeth dan arweiniad etholedig enillwraig Gwobr Heddwch Nobel llawryfog Aung San Suu Kyi.

Cyfres ddogfen pedair rhan a ddarlledwyd ar sianel Brydeinig BBC Two'n ystod mis Hydref 2018. Yma bu Reeve ar grwydr ac nature o amgylch Môr y Canoldir gan ddechrau'n y rhaglen gyntaf ar ynys fechan Malta. Yno bu'n adrodd ar hanes llofruddiaeth y newyddiadurwraig gwrth-anonestrwydd Daphne Caruana Galizia ar 16fed o Hydref 2017 yn ei phentref yn Bidnija. Hefyd mae'n sôn am y modd mae arian anghyfreithlon yn cael ei guddio drwy systemau bancio a busnes cyfreithlon (money laundering) ar yr ynys a sut mae tŵf ym mhoblogrwydd math o dwristiaeth yn amharu'n anffafriol ar y boblogaeth leol. Yna bu Reeve yn symud ymlaen i dde'r Eidal, yn benodedig rhanbarthau Calabria a Basilicata ac yn adrodd ar sut mae'r llywodraeth yno'n ceisio brwydro'n erbyn marchnad y cyffuriau anghyfreithlon sydd yn cael ei reoli gan y maffia pwerus lleol sef yr Ndrangheta. Mae'n hefyd yn galw heibio elusen lleol sy'n arbenigo mewn achub crwbanod y môr (Centro Recupero Tartarughe Marine Di Barancaleone) a'r effaith mae gwastraff plastig yn ei gael arnynt. Yn Puglia, mae Reeve yn cyfarfod a ffermwyr olewydd sy'n colli eu bywoliaeth oherwydd afiechyd sy'n lladd eu coed.Ar ddiwedd y raglen gyntaf mae Reeve yn croesi'r Môr Adriatg yn Mrindisi ac yn hwylio i Albania lle mae'n ymweld a pharc cenedlaethol sy'n arbenigo mewn gwarchod gwlypdir anferthol a'r holl adar sy'n dibynnu arno.

Yn yr ail raglen bu Reeve yn ymweld â Chiprus a'r gwahaniaethau sy'n dal i fod rhwng y boblogaethau Groegaidd a Thwrcaidd. Oddi yno, aiff yn ei flaen i Libanus, Israel a Phalesteina'n y Dwyrain Canol. Yn y drydedd raglen, bu Reeve yn ymweld a Libya a dinas Sirte lle bu brwydro ffyrnig rhwng ISIS a lluoedd awyr y Gorllewin. Ar ôl cyrraedd Tunisia, bu Reeve yn ymweld a'r Berbers, sy'n bobl lleiafrifol yn y wlad cyn mynd yn ei flaen i ynys Sicily a dylanwad y maffia yno.

Yn y raglan olaf, bu Reeve yn ymadael ag Affrica drwy Ceuta i gyfandir Ewrop ac yn crwydro de Sbaen cyn cyrraedd gorllewin ynys Corsica.

Mae llyfrau Reeve wedi cael eu cyfieithu i dros 20 o ieithoedd.^[4]

Tra'n gweithio fel awdur ymchwiliol, dechreuodd Reeve astudio bomio Canolfan Masnach y Byd 1993 ychydig ddiwrnodau ar ôl yr ymosodiad. Mae ei ymchwil yn ffurfio sail ar gyfer y llyfr, The New Jackals: Ramzi Yousef, Osama bin Laden and the Future of Terrorismac, a gyhoeddwyd yn y Ddeyrnas Unedig a'r UDA yn y 1990au hwyr. The New Jackals oedd y llyfr cyntaf ar bin Laden.^[5]

Wrth wneud gwaith ymchwil i'r llyfr, bu i Reeve olrhain a chyfweld cefnogwyr bin Laden a swyddogion o'r FBI, CIA a chided-swyddogion Asiaidd yn o gystal â chyfarfodydd dirgel gyda ysbïwyr a milwriaethwyr.^[6]

Yn ôl gwybodaeth gyfrinachol a nodwyd gan Reeve yn y llyfr yn manylu ar y fodolaeth, datblygiad ac amcanion grŵp terfysgol al-Qaeda. Mae'r llyfr yn rhybuddio bod cynlluniau am ymsodiadau enfawr ar y Gorllewin gan al-Qaeda, a daeth i'r casgliad fyddai cynllun terfysgol apocalyptaidd gan y grŵp bron a bod yn anochel. Bu'n un o lyfrau rhyngwladol mwyaf llewyrchus o ran gwerthiant yn ôl y New York Times,^[7] ac yn y tri mis ar ôl ymosodiadau 9/11 roedd yn un o'r tri o lyfrau mwyaf llewyrchus o ran gwerthiant yn yr Unol Daleithiau.^[8] Mae'r llyfr wedi cael ei gyfieithu i nifer o ieithoedd.

Yn dilyn ymosodiadau Medi 11fed, daeth Reeve yn sylwebydd rheolaidd a cyfeirnod ffynhonnell ar ymgodiad fygwthiadau terfysgol. Mae Reeve wedi'i ddyfynnu'n The New York Times' yn rhybuddio bod al-Qaeda yn symud "ymhell y tu hwnt i fod yn sefydliad terfysgol i fod bron yn gyflwr meddwl. Mae hynny'n ofnadwy o bwysig oherwydd mae'n rhoi y mudiad cyfeiriad a hirhoedledd i'r mudiad nad oedd ganddynt cyn 9/11."^[9]

Cyhoeddwyd One Day in September yn y flwyddyn 2000 ac mae'n ymwneud â chyflafan Munich a digwyddiadau dilynol o'r fath megis yr herwgipiad o awyren Lufthansa 615 a'r dial gan wasanaethau cudd Israel a alwyd yn Digofaint Duw. Mae'r llyfr yn amlinellu'r gwarchae a'r gyflafan yn ystod y 1Gemau Olympaidd yr Haf 1972, pryd lladdwyd 11 o athletwyr Israelaidd a swyddogion gan grŵp Palesteinaidd Medi Du, gan hefyd ganolbwyntio ar y canlyniadau.^[10] Mae'n cyd-fynd â ffilm ddogfen o'r un enw, a gyfarwyddwyd gan Kevin Macdonald, ac enillodd Wobr yr Academi ar gyfer rhaglen Ddogfen Nodwedd yn 2000 a gafodd ei ryddhau mewn sinemâu ledled y byd.

Tropic of Capricorn: circling the world on a southern adventure, fe'i ysgrifennwyd i gyd-fynd â'r gyfres deledu o'r un enw.

Mae Reeve yn briod ag Anya, dynes camera teledu ac ymgyrchydd. Mae ganddynt un mab, Jake.^[11]

• The New Jackals: Ramzi Yousef, Osama bin Laden and the future of terrorism. Cyhoeddwyd y llyfr yn yr Unol Daleithiau ac yn y DU ym 1998 a 1999.
• One Day in September: the full story of the 1972 Munich massacre and the Israeli operation 'Wrath of God',
• Tropic of Capricorn. BBC Books. 6 Chwefror 2008. ISBN 978-1-84607-440-0.Check date values in: |date= (help)
• Step by Step: The Life in My Journeys. Hodder & Stoughton. 2018.

• Gwefan swyddogol Simon Reeve Archifwyd 2008-12-05 yn y Peiriant Wayback
• Simon Reeve ar Twitter
• Simon Reeve – Bywgraffiad
• Sianel YouTube Simon Reeve – Gwefan gyda chlipiau a llawn rhaglenni
• Cylchgrawn Wanderlust – Cyfweliad
• Simon Reeve mae Eiliadau Cofiadwy casgliad o fideo a gyflwynwyd gan Simon Reeve ar y BBC Human Planet Explorer