Allah

Allah (Arapça: الله) - İslâm dininde tek bir tañrı. Allah Cebrail adlı melek vastasınen Muhammed peyğamberge Qurannı vahiy etken.

Аллах бардыр ве бирдир. Барлыгъынынъ башлангъычы ве сонъу ёкътыр. Аллах махлюкълардан ич бирине бенъземез. Аллахнынъ бар олувы озь-озюндендир. Ич бир шейге мухтадж дегильдир. Бутюн махлюкълар Онъа мухтадждыр.

- Аллах даима тиридир. Аллах эр шейни билир, эр шейни эшитир ве эр шейни корер.

- Аллах тилер ве тилегенини япар. Онынъ ишине кимсе къарышамаз. Не истесе ве не вакъыт истесе япар, япа билир.

- Аллах яратыджыдыр. Истегенини ёкътан бар этер, истегенини де ёкъ этер. Кяинатта олгъан эр шей Онынъ яратмасынен мейдангъа кельгендир. Аллахнынъ яраткъаны эр шейде бир мана, бир икмет бар.

Аллахнынъ сёзю бар, яни Аллах лаф эте. О, сёзюни, айтаджакъларыны пейгъамберлерине еткизе, Озь эмирлерини пейгъамберлер вастасынен инсанларгъа бильдире. Динимизнинъ юдже китабы Къуран-ы Керим Аллахнынъ сёзюдир.

Мусульман ич кимсенинъ корьмеген бир ерде олса биле, тербиесиз ве ахлякъсыз бир арекетте булунмаз. Чюнки, Аллахнынъ эр шейни корьгенине ве бильгенине инаныр. Бойлеликнен, Аллахкъа иман эр тюрлю яхшылыкънынъ ве гузелликнинъ менбаасыдыр.

Аллахнынъ 14 сыфаты бар. Буларнынъ алтысына «затий» сыфатлар, секизине де «субутий» сыфатлар деп айтыла.

1. Затий сыфатлар

а) Вуджут: Бар олмакъ. Аллах бардыр, ёкълугъы тюшюнильмез.

б) Къыдем: Аллахнынъ барлыгъынынъ башлангъычы ёкъ. Аллах сонърадан мейдангъа кельген бир варлыкъ дегиль, ич бир шей олмагъанда О, кене бар эди.

в) Бекъа: Аллахнынъ барлыгъынынъ сонъу ёкъ. Эр шей ёкъ олгъан сонъ Аллахнынъ барлыгъы кене девам этеджек.

г) Вахданийет: Аллахнынъ бир олмасы демек. Аллах бир, Онынъ ортагъы ёкъ.

д) Мухалефетун ли’ль-хавадис: Сонърадан олгъан шейлерге бенъземемек. Аллах яраткъанларындан, махлюкълардан ич бирине бенъземез.

е) Къыям Бинефсихи: Аллахнынъ барлыгъы кендиндендир. Аллах ич бир шейге мухтадж дегиль, эр шей онъа мухтадж.

2. Субутий сыфатлар

а) Хаят: Тири олмакъ. Аллах девамлы оларакъ тиридир.

б) Илим: Бильмек. Аллах кечкен, келеджек, гизли, ачыкъ эр шейни билир. Юреклерден кечкен шейлерни де билир.

в) Семи: Эшитмек. Аллах эр шейни эшитир.

г) Басар: Корьмек. Аллах эр шейни корер.

д) Ираде: Тилемек. Аллах тилер ве тилеген шейни де япар.

е) Къудрет: Кучю етмек. Аллах сонъсуз къудрет саибидир, эр шейге кучю етер.

ж) Келям: Сёйлемек, айтмакъ. Аллах сёз айтыр, сёзюни пейгъамберлерине ириштирир. Къуран, Аллахнынъ сёзюдир.

з) Теквин: Яратмакъ. Аллах яратыджыдыр. Кяинаттаки эр шейни яраткъан О. Аллах бир шейнинъ бар олмасыны истесе «ол» дер ве о деръал олур, мейдангъа келир. Яни Аллах ёкътан яратыр. Бар олгъан бир шейни де истегени вакъыт ёкъ этер.