Isip

Ang Isip (kon matimatika nga naggikan sa Kinatsila' nga matemáticas, kon matimatiks kon mat nga naggikan sa Ininglis nga mathematics) osa ka natad sa kina'adman nga naghilakip og manga hilisgotan sama sa manga ihap (pagtinamban ug kasombananan sa ihap), sa manga solondan ug nagsolosama nga manga katokoran (paghalili), sa manga panagway ug ang hinimotngan nga manga natad ni'ini (pagsokod sa panagway), ug sa manga gidaghanon ug manga ka'osaban ni'ini (kasombananan sa ka'osaban (pagmoto'moto') ug panagtoki').

Adonaï manga natad sa isip nga nakaplag didto sa makasadpanon nga isip, ug kini nanggawas gomikan sa rinasans nga nagsogod gikan sa manga karaan nga manga balasahon nga hinimo' sa manga moros nga na'abot pina'agi sa pakigbaylo'anay ug gihubad ngadto sa Linatin.

Sa wala' pa ang rinasans, ang makasadpanon nga isip gibahin ngadto sa doha: pagtinamban (kon aritmitika, gikan sa Kinatsila' nga aritmética) — mahitongod sa pagbangbang sa manga ihap, ug pagsokod sa panagway (kon jiyomitrika, gikan sa Kinatsila' nga geometría) — mahitongod sa panolon'an sa manga panagway. Adona poï manga tomo'tomo' sama sa pangabat sa ihap ug pangabat sa bito'on nga wala' nahibowag gikan sa pasabot sa isip kaniadto.

Pag'abot sa rinasans, nadogangan pa og doha ka natad ang isip. Nihingsangpot ang paghalili — sa dinali'dali', mahitongod sa pagbangbang sa manga solondan, gikan ma'ilisipon nga pagsowat. Pagmoto'moto' — mahitongod sa panolon'an sa ka'osaban, linangkoban sa pagmoto'moto' sa kabo'ok ug sa pagmoto'moto' sa tibo'ok.