Sionizm

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

A

Antisemitizm, yəhudi xalqına nifrət bəşəriyyətin ruhunda ləkə olub və qalır. Biz bu məsələ ilə tam razıyıq. Buna görə də bunu bilin: antisionizm mahiyyətcə antisemitizm deməkdir və həmişə belə olacaq. Bu niyə belədir? Bilirsiniz ki, sionizm yəhudi xalqının öz torpaqlarında yaşamağa qayıtmaq arzusu və idealından başqa bir şey deyil. Yəhudi xalqı, Müqəddəs Yazılar bizə deyir ki, müqəddəs torpaqda, öz vətənində çiçəklənən birlik içində yaşayırdılar. Onları oradan Rəbbimizi belə amansızlıqla qətlə yetirən Roma tiranı qovmuşdu. Vətənindən qovulmuş, milləti külə dönmüş yəhudi xalqı dünyanı dolaşmağa məcbur oldu. Yəhudi xalqı onlara hökmranlıq etməyə gələn hər bir tiranın əlindən dönə-dönə əzab çəkdi. Bütün bəşəriyyətin bu ayrılmaz hüququnu əziz tutan hər kəs üçün bunu başa düşmək, yəhudi xalqının qədim İsrail torpağında yaşamaq hüququnu dəstəkləmək çox asan olmalıdır. Bütün yaxşı niyyətli insanlar Allahın xalqının onlardan oğurlanmış torpağa sevinclə qayıtması vədinin yerinə yetməsinə sevinəcəklər. Bu sionizmdir, nə çox, nə də az. Martin Lüter Kinq
Antisemitizmlə İsrailin dövlətçiliyinin inkarı arasında heç bir fərq yoxdur. Klassik antisemitizm yəhudilərin cəmiyyət daxilində vətəndaşlar kimi bərabər hüquqlarını inkar edir. Anti-sionizm yəhudi xalqının bərabər hüquqlarını, millətlər icması daxilində qanuni suverenliyini inkar edir. İki halda ümumi prinsip ayrı-seçkilikdir. Abba Eban
Ayıra biləcək yeganə xalq yəhudi xalqıdır, lakin bu xalq dörd tarixi faktorla məhv edilib: talanlar, 1917-ci il inqilabı, nasizm... və sionizm. Şlomo Zand

H

Heç bir amerikalı təsəvvür etməsin ki, sionizm vətənpərvərlik ilə uyğun gəlmir. Çoxsaylı loyallıqlar yalnız uyğunsuz olduqda etiraz edilə bilər. Luis Brandays
Həyatımın çox hissəsində yəhudilərlə və yəhudilərlə əlaqəm zəif idi. Onların problemləri haqqında çox az fikirləşirdim, ancaq vaxtaşırı öz-özümə sual verməkdən başqa, biz bu qonaqpərvər ölkənin verdiyi imkanları dəyərləndirdiyimizi həyatımızla göstəririkmi? Sionizmə yanaşmam amerikançılıqdan idi. Luis Brandays

M

Mən Avstriyada qaçqın düşərgəsində anadan olmuşam. Yəhudi valideynlərim Holokostdan sağ çıxmışdılar. Mən Hitlerin planına görə Üçüncü Reyxin paytaxtının yerləşməli olduğu Linz şəhərində anadan olmuşam. İlk il yarımı Avstriya və Almaniyadakı qaçqın düşərgələrində keçirdim. 1948-ci ildə valideynlərim repatriasiya dediklərini etdilər - İsrailə mühacirət etdilər. Sionizm heç də onların ideologiyası olmadığı üçün “mühacirət etdilər”. Sadəcə, onların gedəcəkləri yer yox idi. Mən Yaffada böyümüşəm. Mən 16 yaşımda qiymətləri pis olduğu üçün qovulduğum məktəbdə oxumuşam. Bir neçə il radio zavodunda işləmişəm. Mən də hamı kimi orduya qatıldım, Altı günlük müharibədə vuruşdum, Qüds uğrunda döyüşlərdə iştirak etdim. Şərqi Qüdsü tutanlardan biri də mən idim. Bundan utandım, yaşadım. Müharibədən sonra İsraildə solçu radikal hərəkatın fəaliyyətində iştirak etdim. İnqilabdan məyus oldum və tarixi dəyişdirmək iqtidarında olmadığımı anlayanda onu öyrənməyə qərar verdim. Əvvəlcə film çəkmək istəyirdim, amma oxumağa başladığım illərdə hələ kino fakültəsi yox idi, nə teatra, nə də ədəbiyyat fakültəsinə girmədiyim üçün fəlsəfə və tarix fakültəsində ilişib qaldım. Mən beləcə tarixçi oldum. Baxmayaraq ki, 24 yaşımda bakalavr dərəcəsi almışam, o zaman karyeramın uzun illərini həsr etdiyim sahələrdə - Fransa tarixi, fransız fəlsəfəsi, kino və tarix arasındakı əlaqədə fərqlənmişəm. Avropa fənləri üzrə doktorluq müdafiə etmişəm. Mən uzun illər xaricdə yaşamışam. 1985-ci ildə Tel-Əviv Universitetində işləmək təklifi aldım və İsrailə qayıtdım. O vaxtdan bəri Tel-Əvivdə Ümumi tarix kafedrasında dərs deyirəm. Sonra tam professor oldum və daha məni işdən çıxara bilməyəcəklərini başa düşdükdə, o vaxta qədər etdiklərimdən daha maraqlı şeylər etməyə qərar verdim. Şlomo Zand

S

Sionistlər bu torpaqlarda mövcud olduqlarını qədim yəhudilərin nəslindən olmaqla əsaslandırırlar. Onlar üçün o yəhudilərin nəslindən olmadıqlarını təsəvvür etmək burada olmamaq deməkdir. Belə bir anlayışla onların burada heç bir işi yoxdur. Mən özümü yox, sionistləri nəzərdə tuturam. Və əslində necə oldu? Gəldik, Avropa bizi çölə atdı, çarəmiz qalmadı və yad torpaqları mənimsədik...?! Yox, insanları cəlb etmək üçün mif lazımdır. Əvvəla, demək lazımdır ki, burada hər şey bir vaxtlar sizin olub. Sionistlərin mövcud vəziyyətə dair izahatları üçün torpağa sahib olmaq üçün kollektiv iddia əsasdır. Mən İsrailin varlığına uydurma keçmişlə haqq qazandırmıram, amma qeyri-müəyyən gələcək vasitəsilə İsrailin varlığına haqq qazandırıram. Yəni İsrailin varlığının düzgünlüyünü şübhə altına alan, yeni faciələrə səbəb olacaq. Mən İsraili bu cəmiyyəti yaradan və nədənsə özünü tanımayan bir millət yaradan sionist layihəsinin nəticəsi kimi qəbul edirəm. Sionistlər burada millət yaradıblar, amma şübhəli millətdir deyənlər olacaq - onların haqqı; lakin israillilərin milləti artıq bir faktdır və sionistlər bunu tanımırlar. Dil, kino, teatr, ədəbiyyat, ordu. Amma yox... Sionistlər deyirlər ki, belə bir İsrail xalqı yoxdur, amma beynəlxalq yəhudi xalqı var... Bir daha deyirəm ki, mən burada olmağımı onların mifləri və nağılları ilə deyil, məhz bu mif və nağılların yaradılmasına kömək etdiyi üçün izah edirəm. İsrail dövləti, onu məhv edəcəklər. Sionistlər burada millət yaradıblar, amma şübhəli millətdir deyənlər olacaq - onların haqqı; lakin israillilərin milləti artıq bir faktdır və sionistlər bunu tanımırlar. Dil, kino, teatr, ədəbiyyat, ordu. Amma yox... Sionistlər deyirlər ki, belə bir İsrail xalqı yoxdur, amma beynəlxalq yəhudi xalqı var... Bir daha deyirəm ki, mən burada olmağımı onların mifləri və nağılları ilə deyil, məhz bu mif və nağılların yaradılmasına kömək etdiyi üçün izah edirəm. İsrail dövləti, onu məhv edəcəklər. Sionistlər burada millət yaradıblar, amma şübhəli millətdir deyənlər olacaq - onların haqqı; lakin israillilərin milləti artıq bir faktdır və sionistlər bunu tanımırlar. Dil, kino, teatr, ədəbiyyat, ordu. Amma yox... Sionistlər deyirlər ki, belə bir İsrail xalqı yoxdur, amma beynəlxalq yəhudi xalqı var... Bir daha deyirəm ki, mən burada olmağımı onların mifləri və nağılları ilə deyil, məhz bu mif və nağılların yaradılmasına kömək etdiyi üçün izah edirəm. İsrail dövləti, onu məhv edəcəklər. Şlomo Zand
Sionizm, bu qədim diyarda məskunlaşan 700 min ərəbin istək və zərərlərindən daha böyük əhəmiyyətə malik olan qədim ənənələrə, mövcud ehtiyaclara və gələcək ümidlərinə əsaslanır. Artur Ceyms Balfur
Sionizm tarixində iki tel birləşir. Birincisi, yəhudilərin öz şəxsiyyətlərini qoruyub saxlamaq əzmkarlığıdır ki, bu da minlərlə il əvvəl onların qısa, lakin möhtəşəm azadlıq anlarını bildikləri torpaqların xatirələri ilə sıx bağlıdır. Digəri, bir çox başqa xalqları azadlığa və özünütəsdiqə aparan eyni xəyalı təqib olunan və alçaldılmış yəhudilərə ötürən Avropa millətçiliyinin yaranmasıdır. Abba Eban

Y

Yəhudilərin qovulması yox idi. Romalılar çoxlu pisliklər törətdilər, çoxlu insan öldürdülər, lakin heç kəsi qovmadılar. Romalılar, babillilərdən fərqli olaraq, fəth edilmiş elitaları qovmaq vərdişi yox idi. Bəli, onlara qarşı yəhudi təəssübkeşlərinin təkallahlı üsyanı var idi. Onu yerə qoydular, amma heç kimi cinayət məsuliyyətinə cəlb etmədilər. Və bu, texniki cəhətdən mümkün deyil. Romalılar, mənim təxminlərimə görə, əksəriyyəti əkinçi olan beş yüz min ilə bir milyon arasında olan bir əhalini qarışdıra bilməzdilər. Qaliblərin öz məhsuluna ehtiyacı var idi. Yəhudiləri öz yerlərindən qovmaq sadəcə məntiqsiz idi. Kitabxanada şeytan çıxarma ilə bağlı kitablar axtardığım və heç birini tapmadığım günü yaxşı xatırlayıram. Mən heyrətə gəldim. Axtarıb oxumağa davam etdim. Bunu bildiyim zaman hiss etdiyim hissləri heç şok adlandırmaq olmaz 30-cu illərdə Fələstin yəhudiləri bilirdilər ki, eramızın 70-ci illərində heç bir qovulma yoxdur. Mən görürəm ki, Ben Qurion qovulma olmadığını və yerli "ərəblərin" qədim yəhudilərin nəslindən olduğunu bildiyini dedikdən sonra, Ben Sion Dinor gəlib baş verənlərə öz şərhini verməyə çalışır. Ərəb üsyanı başlayandan “Vətənimizdən necə kəsildiyimizi” təsvir edir! Mən kəşflərimi necə etdim? Mən bütün əsas sionist tarixşünaslığı sözün əsl mənasında yeyirdim. Məsələn, Dinor kimi tamamilə əhəmiyyətsiz insanlara. O, 50-ci illərdə İsrailin təhsil naziri olub! Və iki dəfə İsrail Dövlət Mükafatı laureatı... hansı Ben Qurionun qovulma olmadığını və yerli “ərəblərin” qədim yəhudilərin nəslindən olduğunu bildiyini söylədiyi Ben Sion Dinor gəlib baş verənlərə öz şərhini verməyə çalışır. Ərəb üsyanı başlayandan “Vətənimizdən necə kəsildiyimizi” təsvir edir! Mən kəşflərimi necə etdim? Mən bütün əsas sionist tarixşünaslığı sözün əsl mənasında yeyirdim. Məsələn, Dinor kimi tamamilə əhəmiyyətsiz insanlara. O, 50-ci illərdə İsrailin təhsil naziri olub! Və iki dəfə İsrail Dövlət Mükafatı laureatı... hansı Ben Qurionun qovulma olmadığını və yerli “ərəblərin” qədim yəhudilərin nəslindən olduğunu bildiyini söylədiyi Ben Sion Dinor gəlib baş verənlərə öz şərhini verməyə çalışır. Ərəb üsyanı başlayandan “Vətənimizdən necə kəsildiyimizi” təsvir edir! Mən kəşflərimi necə etdim? Mən bütün əsas sionist tarixşünaslığı sözün əsl mənasında yeyirdim. Məsələn, Dinor kimi tamamilə əhəmiyyətsiz insanlara. O, 50-ci illərdə İsrailin təhsil naziri olub! Və iki dəfə İsrail Dövlət Mükafatı laureatı... Mən kəşflərimi necə etdim? Mən bütün əsas sionist tarixşünaslığı sözün əsl mənasında yeyirdim. Məsələn, Dinor kimi tamamilə əhəmiyyətsiz insanlara. O, 50-ci illərdə İsrailin təhsil naziri olub! Və iki dəfə İsrail Dövlət Mükafatı laureatı... Mən kəşflərimi necə etdim? Mən bütün əsas sionist tarixşünaslığı sözün əsl mənasında yeyirdim. Məsələn, Dinor kimi tamamilə əhəmiyyətsiz insanlara. O, 50-ci illərdə İsrailin təhsil naziri olub! Və iki dəfə İsrail Dövlət Mükafatı laureatı... Şlomo Zand

İstinadlar

Xarici keçidlər