Rei d'Italia

El rei d'Italia ye un títulu adoptáu por munchos gobernantes dempués de la cayida del Imperiu romanu, anque ente la cayida del reinu ostrogodu (553) y la unificación d'Italia (1870) nengunu de los sos portadores gobernó sobre la totalidá de la península itálica.

Dempués de la cayida de Rómulo Augusto en 476, el líder de los hérulos Odoacru yera llamáu dux Italiae (gobernante d'Italia) pol emperador Zenón (emperador). Más tarde se autoproclamaba rex Italiae (rei d'Italia), anque siempres se presentaba como un oficial del gobiernu oriental.

En 493, el líder ostrogodu Teodoricu'l Grande ganó a Odoacru, y empezaba la Dinastía Amala de reis d'Italia. El poder ostrogodo acabó cola muerte de Teya (552), cuando Italia foi reconquistada pol Imperiu bizantín.

• Teodoricu'l Grande (Thiudoric) 492-526
• Atalaricu (Atthalaric) 526-534
• Teodatu (Thiudahad) 534-536
• Vitiges (Wittigeis) 536-540
• Hildibaldo o ildebaldo o Ildebad (Hildibald) 540-541
• Erarico (Heraric, Ariaric) 541
• Totila o Baduila, llamáu «L'Inmortal» 541-552
• Teya o Teias (Theias) 552-553

El Reinu Ostrogodu foi conquistáu pol Imperiu bizantín, empecipiando l'acoso Xustinianu I a partir de 535.

Alboíno lideró a los lombardos n'Italia en 568 ya instaló un estáu bárbaru.

• Alboino o Alboíno (568 - 572)
• Clefi o Clef (572 - 574)

Periodu de los Duques (Interregno de diez años)

• Autario (584 - 590), fíu de Clefi
• Agilulfo (591 - c.616), primu de Autario
• Adabaldo o Adaloaldo (c.616 - c.626)
• Arioaldo (c.626 - 636)
• Rotario (636 - 652)
• Rodoaldo (652 - 653)
• Ariberto I o Ariperto I (653 - 661)
• Pertarito y Godeberto (661 - 662)
• Grimoaldo (662 - 671)
• Pertarito (671 - 688) (restauráu dende l'exiliu)
  • Alahis (688 - 689), rebalbu *

Cuniberto (688 - 700)

• Liuperto o Liuberto (700 - 701)
• Ragimberto (701)
• Ariberto II o Ariperto II (701 - 712)
• Ansprando o Asbrando (712)
• Liutprando (712 - 744)
• Hildebrando (744)
• Ratgiso o Ratquis de Friuli (744 - 749)
• Astolfo (749 - 756)
• Desiderio (756 - 774), en xunto con Adelchis (759 - 774)

Pipino d'Italia, tercer fíu de Carlomagno, ye coronáu rei d'Italia pol papa Adriano I en 781. Reinaba nel norte d'Italia, ente qu'Italia central convertir nos Estaos Pontificios.

• Pipino d'Italia: 781-810
• Bernardo I d'Italia: 810-818
• Lotario I: 818-839
• Lluis II el Mozu: 839-875
• Carlos el Calvo: 875-877
• Carlomán de Baviera: 877-879
• Carlos III el Gordu: 879-888

Ente 888 y 961, había de normal más d'un solicitante al tronu d'Italia, inclusive más d'un Emperador.

• Berengario de Friuli: 888-924, rei rival; Emperador 915-924
• Guido de Spoleto: 889-894, rei rival; Emperador 891-894
• Lamberto de Spoleto: 894-898, rei rival, co-gobernante dende 892; Emperador 894-898
• Arnulfo de Carintia: 896-899, rei rival; Emperador 896-899
• Lluis III el Ciegu: 900-905, rei rival; Emperador 901-905
• Rodolfo II de Borgoña: 922-933, rei rival
• Hugo d'Arles: 924-947, rei rival hasta a 933
• Lotario II d'Italia: 947-950
• Berengario II d'Italia: 950-961, nominalmente sub-rei baxu Otón I el Grande dempués de 953
  • Adalberto II d'Italia: 950-963, correy

• Otón I el Grande: 962-973
• Otón III: 983-1002
• Arduino de Ivrea: 1002-1014

De 962 hasta 1806, el reinu d'Italia incluyir nel Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, y los emperadores eren tamién reis d'Italia. L'únicu solicitante independente aportó nesti periodu foi Arduino. Asina mesmu, dempués del reináu de Federico I Barbarroja (1152-1190), l'autoridá imperial n'Italia yera cada vez más desafiada peles ciudaes-estáu italianes y los emperadores teníen que basar el so gobiernu na cooperación con dalgunos d'estos Estaos.

En 1805 Napoleón Bonaparte tresforma la república d'Italia en Reinu d'Italia, autoproclamándose rei d'Italia y nomando al so fíu adoptivu, Eugène de Beauharnais como virréi. Esti reinu foi eslleíu tres l'abdicación de Napoleón en 1814 de resultes de les derrotes sufiertes nes guerres Napoleóniques.

• Napoleón I: 1805 - 1814 ye coronáu cola Corona Ferrial de Lombardía na Catedral del Duomo de Milán, el 26 de mayu de 1805.

Ver: Primer Imperiu Francés.

En 1849, Víctor Manuel II foi coronáu como Rei de Cerdeña y Duque de Saboya. Foi esti monarca quien en liderando la Unificación de la mayor parte de la península, consiguió ser coronáu Rei d'Italia en 1861. El so nietu Víctor Manuel III abdicó en mayu de 1946 a favor del herederu de la Corona, Humberto II, quien gobernó hasta xunu d'esi añu, cuando Italia foi proclamada república.

Dende 1861 hasta 1922, Italia foi una monarquía constitucional con un parllamentu escoyíu por aciu sufraxos acutaos (en 1913 celebróse'l primer sufraxu universal masculín).

En política esterior, el Reinu d'Italia foi mentanto escluyíu (por cuenta de la so tardida unificación) del repartida colonial d'África na Conferencia de Berlín. Llogra sicasí establecer delles débiles colonies n'Eritrea, Somalia, Etiopía, Libia, Albania y Tientsin (China).

Imaxe	Escudu	Nome	Entamu	Finalización	Consorte real
Casa de Saboya (1861-1946)
		Víctor Manuel II (1820-1878)	17 de marzu de 1861	9 de xineru de 1878	-
		Humberto I (1844-1900)	9 de xineru de 1878	29 de xunetu de 1900	Margarita Teresa de Saboya (1851-1926) casaos en 1868
		Víctor Manuel III (1869-1947)	29 de xunetu de 1900	9 de mayu de 1946	Elena de Montenegro (1873-1952) casaos en 1896
		Humberto II (1904-1983)	9 de mayu de 1946	12 de xunu de 1946	María José de Bélxica (1906-2001) casaos en 1930

Ver: Casa de Saboya - Unificación italiana - Giuseppe Garibaldi

• Reinu d'Italia.
• Gobernantes d'Italia.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Rei d'Italia.