Pozoantiguo

Pozoantiguo
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Zamora
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Pozoantiguo (es)	Pedro Gutiérrez Urueña (Agrupación de Electores Independientes Zamoranos (es) )
Nome oficial	Pozoantiguo (es)[1]
Códigu postal	49835
Xeografía
Coordenaes	41°35′43″N 5°26′04″W / 41.5953°N 5.4344°O / 41.5953; -5.4344
Pozoantiguo Pozoantiguo (España)
Superficie	37.32 km²
Altitú	710 m[2]
Llenda con	Toro, Pinilla de Toro, Villardondiego, Abezames, Fuentesecas y Matilla la Seca
Demografía
Población	202 hab. (2023) - 103 homes (2020) - 101 muyeres (2020)
Porcentaxe	0% de provincia de Zamora
Densidá	5,41 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
pozoantiguo.sedelectronica.es

Pozoantiguo ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora, na comunidá autónoma de Castiella y Llión.

Escudu En

campu d'oru un pozu de piedres, con arcu de fierro y polea, del que salen trés espiges de trigu, tou ello en sable.

Bandera Rectangular,

de proporción 2:3, de color coloráu vivu col Escudu Municipal al centru, nos sos colores. En bordadura, una cenefa de bordaos picaos en negru.

Pozoantiguo ta asitiáu nel centru d'una mancha del últimu periodu terciariu, el pliocenu, carcterizado poles famoses 'rañas', formaes por cantares de cuarcita bien redondeasos. Los cantos rodaos o morrillos, según el tamañu, entemecíos con magres dabulosas y sables. La so potencia ye variable, bazcuyando ente unu y trenta metors, sofitándose sobre l'últimu nivel del miocenu, nel periodu pontiense: el valle del regueru Adalia, y la comoposición estratigráfica d'estos suelos diéron-y unes carauterístiques qu'han permiticdo una cierta riqueza de capes d'agua, que'l so nivel freáticu dexó dende siempres la bayura y la calidá de les sos agües, enllazando dende esta carauterística col orixe del so topónimu. La mesma naturaleza brindó-y el so nome y ende ta dende hai yá dalgún mileniu.

Asitiáu en Tierra de Pan, raspiando la de campos. La población aportó a de 1067 habitantes a principios de sieglu, amenorgándose a menos de 300 nel añu 2009.

Ta asitiáu nuna depresión de terrén, la so altitú se encutra a 715 metros. Dende'l pueblu pueden acolumbrase dos tesos (elevaciones del suelu qu'aguantaron a los efeutos de la erosión), recibiendo'l nome de Tesu Trillao y Tesu Lebrero.

Crucia'l términu'l regueru Adalia, que da nome al monte del pueblu. Ellí hai pinares, almendrales y en tiempu hubo viñeos, cirolares y otros frutales. Hai una amplia fauna cinexética ente congejos, llibres, perdices y xabalinos.

En Pozoantiguo apaecieron dos plaques decoraes de mármol qu'atestigüen el so poblamientu na dómina visigoda, cultura que la so guarda foi llargamente documentada na comarca de Toro.^[4]

Foi unu de los territorios reconquistaos pol Reinu de Llión, nel que s'integró, polo que se vio afeutáu pol procesu repoblador qu'entamaron los sos monarques nel alfoz toresano.^[5] El primer documentu que menta a esta llocalidá ta rellacionáu cola llegada de los cistercienses a Moreruela nel añu 1143. El nome del regueru ‘Adalia’ gocia de les más pures reminiscencies de los árabes, llegaos hasta estes tierres. Nos documentos más antiguos el nome del pueblu apaez con “Poçatigo” y “Poço antiguu” deriváu del llatín “puteus antiquus”, al que daría orixe la bayura de manantiales qu'hai nel llugar. Asina, el 16 d'abril de 1159 Pozoantiguo apaez mentáu nuna donación a la Diócesis de Zamora per parte del conde Osorio y la so muyer Teresa.^[6] Tuvo un hospital pa probes y caminantes, que yá esistía en 1552 y que pervivió hasta'l sieglu XIX so l'alministración d'una cofradería.

Per otru llau, dende les Cortes de Lleón de 1188, Pozoantiguo foi una de les llocalidaes representaes pela ciudá de Toro en Cortes, siendo una de les qu'integró darréu la provincia de Toro, dependiendo dende la Edá Media de la vicaría y l'arciprestalgu toresano.^[7][8]

Yá na Edá Contemporánea, Pozoantiguo quedó adscritu por aciu la división provincial de 1833, a la provincia de Zamora, dientro de la Rexón Lleonesa, que, como toles rexones españoles de la dómina, escarecía de competencies alministratives.^[9] En 1834 integrar nel partíu xudicial de Toro,^[10][11][12] Nesta dómina, mediáu'l s. XIX, Pascual Madoz nel so Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar recoyía la esistencia de tres ilesies parroquiales en Pozoantiguo (San Pedro, San Salvador y San Juan Bautista).^[13]

Tres la constitución de 1978, Pozoantiguo pasó a formar parte en 1983 de la comunidá autónoma de Castiella y Llión, en tanto conceyu integráu na provincia de Zamora.^[14]

Gráfica d'evolución demográfica de Pozoantiguo ente 1900 y 2017

Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia.

L'agricultura y la ganadería son les pilastres fundamentales de la economía de Pozoantiguo. Los cultivos propios d'esti terrén son los de secanu, como les ceberes (trigu, cebada, avena, centenu). Cola apertura de los pozos de sondéu incluyéronse la remolacha y el xirasol ente los cultivos.

Los fataos de ganáu ovín son los más abondosos, rondándose les 3000 oveyes. Nun tiempu les races que formaben estos fataos yera les autóctones (castellana y churra), predominando darréu la raza assaff por dar mayor producción de lleche. Tamabién esiste una esplotación de goches de cría.

El pueblu dispón de dos talleres mecánicos, un taller de tornu, unu d'eletricidá, dos residencies de vieyos, una tienda d'alimentación, un centru de recréu pa la tercer edá, un consultoriu médicu, una farmacia, un chigre, una ilesia destinada al cultu.

Les escueles del pueblu: ye l'edificiu actual más importante, singular y únicu nesti tipu de población. Nestes Escueles repara l'arquiteutura y trazáu modernu y funcional, ensin abandonar la cuidada fachada y el remate de la so composición. Nomáronse asina, en plural, porque cuando s'edificaron una parte yera par neñes y otra pa neños. Construyéronse gracies a D. Ismael Calvo Madroño, que aportó a conseyeru d'Instrucción Pública del Rei, y senador, y yera natural de Pozoantiguo. El centru costó 96.291,57 pesetes, redactó'l proyeutu l'arquiteutu Francisco Ferriol y exerció de maestru d'obres y albañil Macario Ricu, que llevó la obra a conciencia. Foi inaugurada, per tolo alto, el 25 de xunetu de 1917. Na actualidá alluga'l centru de recréu pa la tercer edá.

La ilesia del Salvador ye del sieglu XVIII, obra del arquiteutu toresano Francisco Díez. Ye d'una sola nave, perbién articulada nel interior, por pilastres adosaes, enllazaes por aciu arcos de mediu puntu, que dexen capiyes forniques so ellos, y perpiaños pa refuerzu de la bóveda, tabicada, de lunetos y de cuatro tramos.

Ilesia de San Xuan Bautista, del sieglu XV. Quemóse totalmente nel añu 1940 polo qu'apenes caltién pieces importantes propies. La quema deber a la costume d'allumar muertos. Puede vese nel so interior l'antiguu retablu de la ilesia de San Salvador, apocayá restauráu, que tien cuatro columnes salomóniques que lo estrema en trés calles y forniques en caúna d'elles, un San Miguel de mediu metro policromado del sieglu XVI, que se salvó de les llapaes y un Cristu Crucificáu de 1,40 m del sieglu XVII.

Esta llocalidá celebra la festividá de San Antón (Fiesta de quintos), el 17 de xineru, Adalia, el 1 de mayu.

Na madrugada del día 1 de mayu los quintos asitien 'el Mayu', que ye unu de los pinos más altos qu'atopen nel monte, dexándo-y solo unes poques cañes na copes del árbol, yá que utilicen les demás para llevalras a les ventanes de les quintes. Amás faise la tradicional carrera de cintes (va años yera la carrera de gallos). Primero los quintos lleen la 'rellación' (rimas feches colos acontecimietnos sucecidos nel pueblu), y de siguío pasen al galopie a caballu intentando garrar les cintes.

El 1 de marzu la única cofradería esistente nesti conceyu saca en procesión la talla del Santu Ángel Custodio, d'onde deriva'l nome de la cofradería del Ángel.

El 11 de payares, festividá de San Martín, empieza la dómina tradicional de Matanza. La matanza ye una de los costumes que sobrevivió a los cambeos. La viéspora preparen les ferramientes y demás instrumentos necesarios (tajuela, baciques, cuelmos, lluries, cuchiellos, etc.). L'animal sacrificar na corrolada o la cai. De siguío xamúscase con paya y llávase con melandros, abriendo'l banduyu del animal pa saca-y les tripes y proceder al despiece del gochu y echar la carne al adobo. Les tripes usar pa los chorizos. Xeneralmente a otru día fáense los embutíos.

En cuanto al folclor hai trés bailles típicos: 'El Boleru', 'Les Boleres' y 'Les Alforxes' de Pozoantiguo. El traxe tradicional ta compuestu por mantéu, pañuelu con lentejuelas y mandil xustiyu. Amás llévense cintes nel pelo y corexa. Los motivos florales y los matenos allegres son aspeutos esenciales del traxe.

Marcada pola tradición cerealista de los terrenes, complementada cola ganadería, especialente porcín y lanar. Son platos típicos les sopes d'ayu, el dos y pingada (formáu por dos güevos fritos, rebanadas de tocín fritu y tostes de pan tostáu en mantega) y los productos del gochu: chorizu, salchichón, xamón y los magníficos torrendos en mantega.

De la repostería destacar el rebojo, les flores d'antroxu, el bollu maimón, les torrijas, etc.