Elia Verina

Elia Verina
emperador bizantino (es) 457 - 474 ← Pulqueria - Elia Ariadna →
Vida
Nacimientu	Imperiu Bizantín, fecha desconocida
Nacionalidá	Imperiu Bizantín [1]
Muerte	Isauria (es) , 484
Familia
Padre	Padre de Basilisco
Casada con	León I (es) [1]
Pareyes	Patrikios of Byzantium (en)
Fíos/es	Elia Ariadna Leoncia Porfirogéneta (es)
Hermanos/es	Basilisco (es)
Oficiu	soberana
Creencies
Relixón	cristiano (es)

Elia Verina (fecha desconocida, Imperiu Bizantín – 484, Isauria ^(es) ) foi una emperatriz consorte del Imperiu bizantín pol so matrimoniu con Lleón I dende xineru del añu 457 hasta la so muerte en xineru del 474. Foi hermana de Basiliscu, quien aportó a emperador tres la combalechadura que curtió dende'l 9 de xineru de 475 hasta agostu de 476. La so fía Ariadna foi tamién emperatriz consorte en casándose con Zenón, oxetivu de dicha combalechadura.

Tanto los oríxenes de Verina como del so hermanu Basiliscu son desconocíos, anque se consideró que los sos antepasaos veníen de los Balcanes.^[2] Stefan Krautschick, na so obra histórica Zwei Aspekte des Jahres 476 (1986), avanzaba la teoría de que dambos hermanos taben rellacionaos con Odoacru, el líder de los hérulos autoproclamado Rei d'Italia nel añu 476.^[3] Dicha teoría basar nuna crónica fragmentaria de Juan Antioqueno, un monxu del sieglu VII, quien foi tentativamente identificáu con Xuan II de Sedre, patriarca de la Ilesia ortodoxa siria ente los años 631 y 648.^[4]

Elia Verina casóse con Flavio Valerio Lleón, quien entós yera comandante en xefe del exércitu imperial. Acorde a la versión del cronista bizantín Juan Malalas, Lleón yera miembru de los besos, una tribu tracia independiente. Otros como Teodoro el Llector, Teófanes el Confesor, Jorge Cedreno y Miguel el Siriu señalaron que yera natural de la Tracia. Una tercer versión, recoyida na obra Bibliotheca, del patriarca de Constantinopla Focio, apuntaba a que nació en Dacia.

El matrimoniu tuvo trés fíos. Ariadna, que tuvo de nacer antes de la muerte de Marcianu (reinó ente 450-457). Ariadna tuvo una hermana pequeña, Leontia, quien llegó a tar prometida a Julius Patricius, fíu del militar Aspar, pero dichu compromisu foi anuláu probablemente tres l'asesinatu de Arbar y otru de los sos fíos, Ardabur, nel añu 471. Leontia casóse finalmente con Marcianu, fíu d'Antemio y Marcia Eufemia. La pareya lideró una rebelión contra l'emperador Zenón, cuñáu de Leontia, ente los años 478 y 479 que, sicasí, fracasó. Dambos fueron exiliaos a la rexón d'Isauria tres la derrota.

Elia Verina y Lleón tuvieron un tercer fíu que nació l'añu 463 pero que finó a los cinco meses.

En xineru del añu 457 l'emperador Marcianu morrió por enfermedá, posiblemente una cangrena contraida mientres un llargu viaxe relixosu. A él sobrevivió-y la so fía Marcia Eufemia, quien taba casada con Antemio. Marcianu fuera proclamáu augusto al casase con Pulqueria, de la dinastía teodosiana. Cola so muerte terminó dicha socesión dinástica, porque la so fía yera frutu d'un matrimoniu anterior y nun yera considerada heredera. L'exércitu y el Senáu bizantín empezaron la busca d'un socesor al tronu. El militar Aspar nun podía reclamar el tronu polos sos orixe sármatas y relixón arrianista.^[5]

Sicasí, diches discrepancies nun torgar que Aspara utilizara la so influencia pa buscar un herederu allegáu a la so persona. Nestes, buscó a un oficial del exércitu que-y fuera lleal, del que salió'l nome de Flavio Valerio Lleón, que foi aceptáu pol Senáu y coronáu emperador, como Lleón I,^[5] el 7 de febreru del añu 457 pol patriarca Anatolio de Constantinopla, la primera de les coronaciones que ye oficiada por esti cargu eclesiásticu.^[6] Nesti puntu, Verina convertir na consorte del emperador, amestando Elia al so nome na so proclamación augusta.

Nel añu 461, Lleón fundó la unidá militar de los excubitores, pa compensar la influencia de los soldaos xermanos sol mandu de Aspar. El mesmu Lleón encargar d'escoyer a los entós 300 soldaos que formaron parte de la primixenia unidá, formáu mayormente por soldaos isauros. Nel añu 466, l'oficial Tarasis Kodisas Rusombladadiotes, futuru emperador Zenón, denunció que Ardabur, unu de los fíos del xeneral Aspar, yera culpable de traición.^[7] L'escándalu causó una rotura nes rellaciones personales ente Lleón y Aspar, lo qu'aumentó l'enfotu del primeru na so unidá de excubitores.

Nel 467, l'alianza de Lleo y Tarasis Kodisas foi sellada col matrimoniu d'este cola fía del primeru: Ariadna. Pa consiguir el beneplácito de la xerarquía romana y la población nativa de fala griega de Constantinopla, el nuevu xenru debió latinizar el so nome, camudándolo pol de Flavio Zenón. L'únicu fíu conocíu del matrimoniu sería Lleón II, quien asocedería al so güelu más tarde nel tronu.

Nel 471, tanto Aspar como Ardabur fueron asesinaos nel Gran Palaciu de Constantinopla por órdenes del emperador, quien se ganó'l llamatu de Macelles (el carniceru) pola manera de les sos muertes. A partir d'esti episodiu, Zenón empezaría a alloñase del so suegru como'l so principal partidariu nel exércitu bizantín.^[5]

Sicasí, el reináu de Lleón I aportó a curtiu, menor a los trés años de duración. Finó'l 18 de xineru del 474 de disentería, a los 73 años d'edá. El so nietu Lleón II asocedería-y de volao esi añu nel tronu,^[8] ente que Elia Verina permaneció viviendo entós nel Palaciu imperial.

Dada la minoría d'edá del mozu Lleón II, el so padre Zenón actuó como rexente mientres el so reináu. Sicasí, a los diez meses del so entamu, Lleón II morrió por causa de una enfermedá desconocida, polo que foi asocedíu al frente del Imperiu Bizantín pol so padre, que xubía col nome de Zenón.

Verina nun taba contenta col so rol de emperatriz viuda. Según dexó escritu Xuan I de Antioquía, ye bien probable que se namorara d'un Prefeutu del pretorio de nome Patricius.^[9] Verina sofitara orixinalmente a Zenón mientres el fíu d'este, l'emperador Lleón II, vivía. Poco dempués de la muerte del so nietu, Verina volver contra'l so xenru. Juan Malalas atribúi dicha hostilidá a un discutiniu qu'hubo ente ellos sobre un pidimientu que Verina fixéralu a Zenón. Malalas nun esclaria cuál foi dicha solicitú, anque una interpretación moderna suxer que tenía que ver con una solicitú de la emperatriz viuda de poder casase en segundes nupcias col antes citáu Patricius. Esta mesma interpretación daría la negativa de Zenón pol mieu que-y daba un candidatu rival al tronu.^[9]

Verina acabó conspirando contra Zenón cola ayuda del propiu Patricius, del so hermanu Basiliscu y del xeneral isaurio Illos y del xeneral Teodoricu Estrabón, forzando a que fuxera de Constantinopla a la so tierra natal nel añu 475, non ensin antes llevase consigo parte de la guarnición de los soldaos isaurianos y parte de l'ayalga imperial. Cola so marcha, Basiliscu foi proclamáu Augusto el 9 de xineru del 475^[10] nel palaciu de Hebdomon polos sos ministros y senadores.^[11]

Tanto Juan Antioqueno como l'haxógrafu Daniel el Estilita defenden que Verina foi engañada pa sofitar la combalechadura. Antioqueno esplica que Verina defendió dichu procesu cola esperanza de reemplazar a Zenón por Patricius al frente del Imperiu, lo que lu restauraría a ella como emperatriz consorte, y non como hermana del emperador, como asocedió finalmente. Como asegura Juan Malalas, al ser la única persona de rangu regia presente na capital, tuvo que ser la mesma Elia Verina quien coronara al so hermanu.

Patricius sirvió ceo nel nuevu reináu del so cuñáu como magister officiorum. Les rellaciones con Basiliscu paez fueron abondo contrarios, hasta'l puntu de que l'emperador, medrosu de que-y arrampuñaren el tronu, ordenó la so execución, yá que al ser un oficial imperial podía ser el candidatu aparente p'asocede-y. De resultes d'esto, Elia Verina alliniar contra'l so hermanu pola muerte del so amante. Según Candidus, Verina buscó devolve-y el tronu a Zenón, pero'l so plan foi afayáu pol so hermanu. Solo la intercesión de Armatus, sobrín del emperador, Elia Verina, la so tía, salvaría la vida.

Sicasí, los sofitos de Basiliscu empezaron a abandona-y. Nel 476, tanto Illos como Armatus desertaron del so llau p'abrazar la causa de Zenón, que n'agostu d'esi añu punxo asediu a Constantinopla. Inclusive'l líder de los godos de Panonia, Teodoricu'l Grande decidió sofita-y. Dizse que Teodoricu buscaba atacar a Basiliscu xunto a los foederati godos lideraos por Teodoricu Estrabón, pa recibir, a cambéu, el títulu de magister militum. Suxirióse que Constantinopla tuvo indefensa mientres el sitiu de Zenón porque l'entós magister militum, Estrabón, taba movíu al norte pa compensar l'amenaza.

Finalmente, la ciudá acabó cayendo en manes de Zenón. El Senáu abrió les puertes de la ciudá a los soldaos isaurianos, dexando al emperador depuestu recuperar el tronu y la corona, según a Elia Ariadna el títulu de emperatriz consorte.

El curtiu reináu de Basiliscu nun paez que dexara un odiu y perceguera ente Elia Verina cola so fía y el so xenru. Sicasí, dexó un odiu resueltu ente l'anterior emperatriz y el xeneral Illos. L'haxografía de Daniel el Estilita considera que Illos mintió a Verina, despintándo-y los sos oxetivos reales, teniendo en mente y siendo responsable, direuta o indireutamente, de la muerte del so amante Patricius.^[9]

En 477 hubo un primer intentu d'asesinar a Illos que foi evitáu gracies al avisu d'unu de los sos esclavos. Anque les fontes primaries nun acomuñar a Verina con dichu atentáu, historiadores posteriores suxirieron que sí pudo tar detrás de la so organización. Al añu siguiente tuvo llugar un segundu intentu, evitáu nesta ocasión por Epinicus, otrora favoritu de Verina. L'autor de dichu ataque, en siendo entrugáu por Illos, confesó que Verina taba implicada.^[9]

Illos decidió retirase tres estos ataques contra la so vida a la so Isauria natal, amenaciando con nun tornar a Constantinopla mientres Verina siguiera morando nel Palaciu Imperial. Zenón aportó a dicha pidimientu, desterrándola de la capital, a la que nunca volvió. Según Juan Antioqueno, Verina foi confinada nun monesteriu asitiáu en Tarsu.^[9]

Ente los años 478 y 479 tuvo llugar la revuelta de Marcianu, fíu del emperador romanu d'Occidente Antemio. Marcianu yera tamién xenru de Verina al habese casáu con Leontia, la segunda de les fíes de Lleón I. L'instigador demandaba'l tronu en ficies de la certidume de que la so esposa yera una porphyrogenita, una persona nacida na púrpura. Na teoría, Leontia superaba a la so hermana mayor Ariadna, nacida antes de la elevación de los sos padres al tronu. Marcianu, xunto a los sos hermanos Procopio y Rómulo dieron un golpe d'estáu en Constantinopla y sitiaron el Palaciu Imperial. La situación siguía siendo d'aislamientu y combate cuando Illos tornó a la ciudá con refuerzos dende Calcedón. Juan de Antioqueno vuelve asitiar el nome de Verina na combalechadura, anque l'algame real de la so participación sigue siendo inciertu.^[9]

Finalmente, nel añu 480, Verina foi confinada en Isauria so la custodia de Illos. Sicasí, foi capaz de comunicase con Ariadna y consiguió convencela de qu'interviniera nel so nome pa iguar el so castigu. Ariadna trató de llograr la so llibertá, primero al so home y dempués a Illos. Ésti non solo refugó'l so pidimientu, sinón que la acusó de conspirar contra'l so home y contra la corona. Esto nun fixo sinón aumentar l'odiu de la consorte escontra'l xeneral, sumáu al de la so madre, intentando nuevamente atentar contra la so vida. Esti tercer atentáu contra la vida de Illos tamién falló, pero l'asesín consiguió corta-y una oreya nel intentu.^[9]

Nel añu 483 o en 484, según les fontes, Illos remontar contra Zenón. Elia Verina entá caltenía'l so rangu imperial, polo que tenía'l derechu de poder coronar a otru Augustus. Quien fora'l so anterior enemigu y encargáu del so destierru lliberar del so confinamientu Illus llevantar en rebelión contra Zenón. Verina inda tenía'l so rangu imperial y asina podría coronar a otru Augusto. Él lliberar del confinamientu por que pudiera coronar a Leoncio, xeneral bizantín, como Augustus na ciudá de Tarsu.^[9] Dicha rebelión tamién tenía un significáu relixosu pos los rebeldes yeren cristianos calcedonianos, ente que Zenón yera un adherente del monofisismu.^[12]

Juan Malalas describe que Elia Verina xunir a la nueva alianza con fervor, dirixendo correspondencies con delles ciudaes tratando de consiguir el so sofitu a la revuelta. Sicasí, hai duldes sobre la sinceridá de les nueves condiciones y la "amistá" política con un enemigu políticu que tanto dañu fixéra-y nel pasáu. Ye posible que, ello ye que siguiera siendo prisionera de Illos y actuara sol so mandu pa caltener la so seguridá. Nun tuvo presente na campaña de Antioquía, polo que nun se xunió al usurpador Leoncio y Illos y foi unviada a la fortaleza de Papyrius, en Isauria.^[9]

La revuelta nun consiguió los sofitos abondos, polo que los rebeldes tuvieron de retirase de Antioquía, tornando hasta la fortaleza de Papyrius. Zenón unvió un exércitu pa entartallalos, formáu por soldaos romanos y ostrogodos, macedonios y escites, al mandu de Juan el Escita y de Teodoricu el Amal, que yera cónsul nesti tiempu. Zenón punxo sitiu a la fortaleza mientres cuatro años (484-488). Verina tuvo de morrer ceo mientres el sitiu.^[12] Sobre les causes de la so muerte, sigue habiendo incertidume, ensin saber si morrió por enfermedá o asesinada. Según Malalas, cuando l'asediu terminó, el so cuerpu foi recuperáu pol emperador y unviáu a Constantinopla, onde la emperatriz consorte Ariadna soterrar.^[9]

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Elia Verina.