Chreiskeerdunnel

Èn Chreiskeerdunnel isch èn Dunnel, wo èm durrèfaarendè Vokeersmittel - èn Zug odder è Auto - è wesentlich anderi Richtig git. Dunnel mit èm Winkèl vo 270° odder mee, z. T. mit sogar meefachè 360°-Drehigè, wöred als Spiraldunnel odder Kreiskeerdunnel bezeichnet. Dè Kreiskeerdunnel stellt dõmit èn Spezialfall vom Keerdunnel dar.

Kreiskeerdunnel dienet èm Höhègwinn vo dè Faartrassè.

Wegg èm kreis- odder ringelförmigè Volauf, wellè è Sau- oder Ringelschwänzle erinnerè duèt, hèt sich im Alemannischè au dè Begriff Sauschwänzledunnel als Sùnonüm etablyrt.

Keerdunnel hèn folgendi Funktion: Bi dè Durchqueerig vo gebirgigè Gegendè ka für alli Vokeersmittel, speziell abber für d Ysèbaa im schwèrè Güètervokeer, d Stygig zum Problem werre. Selli ka zwar, falls gnüègend Platz vorhandè isch, durch diè gschickti Aaordnig vo langè Rampè umgangè wörrè, wa zum Byschpill bi dè Baanè i dè USA wit vobreitet isch. Bi bsunders steiler Topografy ohni uusreichendè Platz für Rampè sin dodegegè Kreiskeerdunnel è Option, well dõmit diè Streggi künschtlich volängeret un dõmit d Stygig voringeret wörrè ka.

S Probleem von èrè limityrtè Stygig stellt sich bi dè normalè Ysebaa ohni Zahnschtangè (Adhäsionsbaan) in besunderem Maß, während im Strõßèvokeer uffgrund vo dè hohè Rybig zwischè Reifè un Strõßèbelaag hohi Stygigè möglich sin. Glychzitig sin d minimè Kurvèradiè von èrè Ysèbaa dütlich größer als selli im Strõßèvokeer.

Im Strõßèbau ka d Überwindig vo Hindernis oft prysgünschtiger durch hohi Stygigè un engi Kurvèradiè erreicht worrè, zum Byschpill in Form vo Spitzkeerè. Dôher sin Wendedunnel im Ysèbaanvokeer als Mittel zu dè Überwindig vo Hindernis zwar wichtiger als im Strôßèbau, trotzdèmm sin au im Strõßèbau Wendedunnel immer widder aaztrèffè.

S Prinzip vom Kreiskeerdunnel sich z Dütschland erstmols 1890 bim Bau vo dè Sauschwänzlebaan zur Aawendig kõ. Diè gringe Stygig vo 10 Promille un dè benötigte Höhègwinn uff engschtem Raum hèt dört nu mit èrè Streggèvolängerig vo 1700 m realisyrt wörrè könnè.Èn Dunnel isch notwèndig gsi, well d Streggi a dèrè Stell in èm engè Dal volauft. Us Zitgründ hèt mo dè Vortryb annè 1887 vo beidè Portaal voraatribbè, wa im Zämmehang mit dè permanentè Krümmig bsunderi Useforderigè a d Vomèssigingenieur gschtellt hèt.

Spiraldunnel gitt s z Dütschland nu èn einzigè, dè 1.700 m lange Großen Stockhalde-Kehrtunnel vo dè Sauschwänzlebahn.

I dè Alpè findè sich Kreiskeerdunnel a d Tenda-, Gotthard-, Simplon- un Albulabahn. D Schwiz isch im internationalè Voglych bsunders rych a Kreiskeerdunnel.

È Übbersicht biètet diè internationali Lischte vo Ysèbaakeerdunnel.

Èn klassischè Kreiskeerdunnel, voglychbar mit èm Kreiskeerdunnel im Baanbau, bildet diè Galleria delle Casse i dè italieenischè Val Formazza, mit èm Durchmessèr vo 300 m un èm Dreywinkel vo 390°.^[1] Èn klassischè Keerdunnel mit èm Winkel vo 180° bildet dè Keerdunnel vo dè Kraftwerksstrõß vom öschterrychischè Kühtai zum Finstertaler Stausee.^[2]

Dè Spiraldunnel Drammen im Süèdè vo Norwegè bschtoot uss sechs überènanderligendè Spiralè. Dè Kreisdurchmessèr betrait 100 m, d Stygig öppè 10 Promille.^[3]

In Lysebotn, ebbèfalls im Süèdè vo Norwegè befindet sich dè 1103 m langi Wendedunnel Lysetunnelen, dè uus drei krümmtè un zwei langè graadè Abschnitt zämmègsetzt isch. Dè zweiti Kurvèbogè i dè Mitti vom Dunnel isch è Hôôrnõdelkurvè. Insgsamt entschtoot durch èn Dreywinkel vo 360°.^[4][5]

E belièbts Spyl bim Durchfahrè von èm Kreiskehrdunnel isch s Uuspendlè vom durchfahrenè Kreisbogè, dõfür bruchts èn Spagett un èn länglichè, schwerè Gegèschtand.

È guèti Pfadi-Übig isch s Durchschreitè vom Dunnel mit èm Kompass, um s Bogèmass bschtimmè z könnè.

1. ↑ Galleria delle Casse bi OpenStreetMap, uffgruèfè am 9. Juni 2013.
2. ↑ Kraftwerksschtrõß Finschtertaler Stausee bi OpenStreetMap, uffgruèfè am 9. Juni 2013.
3. ↑ Spiraltunnel Drammen bi OpenStreetMap, uffgruèfè am 9. Juni 2013.
4. ↑ Lysetunnelen bi OpenStreetMap, uffgrufè am 9. Juni 2013.
5. ↑ Film von èr Faart durch dè Lysedunnel bi Youtube, uffgruèfè am 9. Juni 2013.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wendetunnel“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.