Steenkoolwassery

'n Steenkoolwassery is 'n fasiliteit wat bogronds by 'n steenkoolmyn geleë is en wat gebruik word om die steenkool van die ontginde rots te skei.

Die steenkool wat van ondergronds deur die skagte boontoe gebring is, word eers na die vryfmeul gestuur, waar die ontginde steenkool op 'n vibrerende sif geplaas word om die groot stukke van die kleineres te skei. Die stroom groot stukke was oorspronklik met die hand van kontaminante skoongemaak. Die kleiner stukke het 'n siftoestel binnegegaan, waar hulle in verskillende grootteklasse gesorteer is. In die wassery is hierdie - met die uitsondering van die fyn steenkool - in 'n installasie geplaas waarin daar 'n rooster aan die onderkant was, waarlangs water in polsende bewegings voorsien word. Stukke veldspaat het op die roosters gelê. Die polsende bewegings het veroorsaak dat die steenkool oor die bedding van veldspaat beweeg, terwyl die swaarder rots op en deur die bedding en op die roosters gesink het, waaruit dit van tyd tot tyd verwyder moes word. Die water is hergebruik terwyl die steenkool steeds van gruis skoongemaak word voor vervoer.

Die gruis en fyn steenkool is oorspronklik as brandstof in dieselfde maatskappy gebruik. Later word braaikole of -brikette daarvan gemaak. Die klipafval word na 'n stortingsterrein vervoer, hierdie afvalberg word 'n mynslakhoop genoem.

Die probleem met hierdie stelsel was die verlies van sogenaamde intermediêre produk, bestaande uit klonte wat beide steenkool en rots bevat. Deur bariet te gebruik, kon 'n stelsel ontwikkel word wat steenkool, rots en intermediêre produk van mekaar skei.

Die flodderwassery is in omstreeks 1937 ontwikkel, die skeiding van steenkool en klippe word hier gedoen deur middel van 'n flodder van water en magnetiet. Hierdie vloeistof het 'n groter digtheid as dié van steenkool, sodat dit dryf terwyl die klippe tot op die bodem sak. Die drywende steenkool is deur middel van skraperkettings verwyder. Die magnetiet kon herwin en hergebruik word met behulp van magnete.

In België kan die steenkoolwasaanlegte van Blegny, Binche en Beringen besoek word. Met 'n daaglikse produksie van 7500 ton is hierdie van Beringen die grootste bewaarde steenkoolwassery in België.^[1] In Duitsland het die steenkoolwassers van die steenkoolmyne Göttelborn en Warndt in die Duitse Saarland, van die Sophia-Jacoba-myn in Hückelhoven en van Zollverein in Essen behoue gebly. In Nederland is geen steenkoolwasaanleg naby die myne bewaar nie, hulle is almal gesloop.

In Suid-Afrika se steenkoolvelde in Mpumalanga is daar verskeie moderne koolwasserye. Die een direk langs die N4 by Middelburg kan van die hoofpad af gesien word.

• Geskiedenis van kolenwasserijen
• Kolenwasserij van Beringen: Triage die Beeringen