Slag van Bannockburn

Slag van Bannockburn
Deel van die Skotse Onafhanklikheidsoorloë
Datum 23 Junie en 24 Junie 1314 Ligging Bannockburn, Skotland Resultaat Skotse oorwinning
Strydende partye
Koninkryk van Skotland	Koninkryk van Engeland
Bevelvoerders
Robert Bruce	Eduard II van Engeland
Sterkte
8 000	20 000

Die Slag van Bannockburn (of Bannock-spruit) het suid van die stad Stirling in Skotland oor twee dae, op 23 en 24 Junie 1314 plaasgevind. Hierdie slag vorm deel van die Skotse onafhanklikheidsoorloë.

Die Skotse onafhanklikheidsoorloë het hul oorsprong in 1296 toe Edward I van Engeland Skotland binnegeval en vir Koning John Balliol van die troon verwyder het. In 1297 behaal William Wallace en Andrew Murray ’n roemryke oorwinning oor die Engelse tydens die Slag van Stirlingbrug. Die bordjies word egter verhang met Wallace se nederlaag tydens die Slag van Falkirk in 1298, Wallace word in 1305 gevange geneem en op bevel van Edward I wreedaardig om die lewe gebring. Robert Bruce word in 1306 as Koning van die Skotte gekroon. Edward I sterf in 1307 en Bruce kry beheer oor die grootste gedeelte van Skotland deur ’n guerrilla-oorlog te voer.

Die Slag van Bannockburn (Bannock-spruit) was een van die opspraakwekkendste gebeurtenisse in die Skotse geskiedenis. Die Skotte is aangevoer deur Koning Robert Bruce en die Engelse deur Koning Edward II. Die Engelse leër, die grootste ooit om Skotland in te val, was 20 000 man sterk maar het moeg op die gevegsterrein aangekom as gevolg van die uitmergelende opmars vanaf Berwick, ’n hawestad aan die noordoostelike kus van Engeland. Die Skotte was slegs 8 000 in getal maar het weke lank geoefen om schiltrons te vorm. ’n Schiltron bestaan uit ’n groep soldate wat met pieke (lang spiese wat met twee hande vasgehou moet word) en skilde veg. Die gebruik van ’n reghoekige schiltron wat ook vir aanval gebruik kon word, word aan Robert Bruce toegedig.

Die Engelse leër het met die Romeinse pad (waarvan dele nou nog sigbaar is) vanaf Falkirk suidoos van Stirling opgeruk om Stirling-kasteel te ontset. Een van die mees dramatiese oorlogsgebeure van die Middeleeue het gevolg.

Robert Bruce het sy koninklike standaard in die omgewing waar die Bannockburn-monument vandag staan, geplant. Die Engelse voorhoede, twee Engelse ridderformasies onder bevel van die Graaf van Gloucester en die Graaf van Hereford het die Skotse agterhoede, onder bevel van Bruce, aangeval. Sir Henry de Bohun, ’n familielid van die Graaf van Hereford, het vir Bruce, wat op ’n klein perd en slegs met ’n strydbyl gewapen was, raakgesien en op Bruce afgestorm. Bruce het kop gehou en op die laaste oomblik sy perd rats uit die pad beweeg, in sy stiebeuels opgestaan en de Bohun se helm en kop in twee gekloof. Die Engelse voorhoede is daarna deur die Skotse schiltron teruggedryf terwyl ’n ander schiltron by St Ninians gekeer het dat ’n Engelse ridderafdeling Striling-kasteel bereik.

Omdat die uitgeputte Engelse nie verder kon vorder nie, steek hulle die Bannockspruit oor en slaan kamp op op die stuk grond tussen die Pelstream-spruit en die Bannock-spruit. ’n Skot het daarop uit die Engelse kamp gedros en vir Bruce ingelig dat die Engelse vasgepen is tussen die banke van dié twee spruite. Daarop het Bruce besluit om met eerste lig die volgende dag aan te val.

Met sonsopkoms op 24 Junie 1314 het die Skotte uit Balquhidderockwoud te voorskyn gekom en gekniel in gebed waarna drie schiltrons die onvoorbereide Engelse leër aangeval het. Die Engelse ridders se weerstand is onsuksesvol en hulle word deur die diggepakte pieke van die Skotte teruggedryf.

Die drie Skotse schiltrons smelt saam en ruk so vinnig op dat die Engelse ridders binne hul eie voetsoldate teruggedryf word. Aangesien die Engelse leër tussen die spruite vasgepen is word baie voetsoldate doodgetrap. ’n Afdeling Engelse boogskutters voer ’n flankaanval uit maar word deur 500 berede Skotte verpletter. Skotse spiessoldate seëvier ook in die hewige hand-tot-hand gevegte wat volg.

Edward II word daarna van die slagveld verwyder maar word toegang tot Strirling-kasteel geweier. Bruce se reserwemag, die sogenaamde kleinvolk, betree die slagveld by Gillieskoppie. Hierna word die Engelse paniekerig en slaan op die vlug; baie soldate verdrink in die Bannockspruit. Die Engelse leër is verpletter en Edward II vlug uiteindelik na Dunbar (oos van Edinburgh) en neem ’n skip suidwaarts. Kort na afloop van die slag het Bruce ’n parlementsbyeenkoms by die Cambuskenneth Abdy gehou, waarvan een kloktoring vandag nog staan.

Die slag het vir Robert Bruce die koningskap van Skotland verseker. Die Skotse onafhanklikheidstryd is egter eers veertien jaar ná die Slag van Bannockburn voltrek met Engeland se erkenning van Bruce as koning van die Skotte en Skotland se onafhanklikheid met die Verdrag van Edinburgh in 1328.

Die volgende woorde staan op die monument wat op die slagveld opgerig is:

“For God and St Andrew”

Robert the Bruce King of Scots planted his Standard near this spot when the Scottish Patriots under his command vanquished the Army of Edward II of England at the Battle of Bannockburn

24th June ~ 1314

“We fight not for glory, nor for wealth, nor honour but only and alone we fight for freedom which no good man surrenders but with his life”

• Bannockburn-slagveld, 24 Junie 2019
• Cambuskenneth Abdy, 25 Junie 2019
• Black, Jeremy. (2005). The Seventy Great Battles of All Time. pp. 71–73. Thames & Hudson Ltd. ISBN 0-500-25125-8.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Slag van Bannockburn.