Christiaan X van Denemarke
| Christiaan X | |
|---|---|
| Koning van Denemarke en Ysland | |
 | |
| Periode | 14 Mei 1912 – 20 April 1947 |
| Voorganger | Frederik VIII |
| Opvolger | Frederik IX |
| Huis | Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg |
| Vrou | Alexandrine van Mecklenburg-Schwerin |
| Kinders | Frederik IX van Denemarke Knud, erfprins van Denemarke |
| Vader | Frederik VIII |
| Moeder | Louise van Swede |
| Gebore | 26 September 1870, Kopenhagen |
| Oorlede | 20 April 1947, Kopenhagen |
Christiaan X (26 September 1870 – 20 April 1947) was van 1912 tot 1947 koning van Denemarke en van 1918 tot 1944 die enigste amptelike koning van Ysland (as Kristjan I).
Vroeë lewe
[wysig | wysig bron]Hy is naby Kopenhagen gebore as die oudste kind van koning Frederik VIII van Denemarke en sy vrou, prinses Louise, die enigste oorlewende kind van koning Karel XV van Swede. Een van sy broers het koning Haakon VII van Noorweë geword.
Christian het op 26 April 1898 in Cannes met Alexandrine, die Hertogin van Mecklenburg-Schwerin, getrou. Hulle het twee kinders gehad:
- Prins Frederik (1899–1972), later koning Frederik IX van Denemarke
- Prins Knud (1900–1976), later Knud, erfprins van Denemarke
Bewind
[wysig | wysig bron]Christiaan was ’n ietwat outoritêre leier wat baie klem gelê het op die belangrikheid van koninklike waardigheid en mag in ’n tydperk toe demokarasie al hoe gewilder geword het. Dit was nie die stof vir ’n gewilde koning nie; tog was hy een van die gewildste Deense konings wat tydens albei wêreldoorloë regeer het, deels vanweë die rol wat hy gespeel het onder Nazi-besetting.
Anders as sy broer, koning Haakon VII van Noorweë, en koningin Wilhelmina van Nederland wat tydens die Nazi-besetting van hul lande in bannelingskap gegaan het, het Christiaan X in die Deense hoofstad gebly as ’n visuele simbool van weerstand. Hy het ondanks sy ouderdom en die netelige situasie elke dag te perd deur die stad gery – sonder enige begeleiding of wagte. Hy het die Dene wat hy ontmoet het, vriendelik gegroet, maar die Duitse soldate geïgnoreer.
Nadat Adolf Hitler vir hom in 1942 ’n lang telegram gestuur het om hom geluk te wens met sy 72ste verjaarsdag, het hy ’n baie kort telegram teruggestuur: "Baie dankie. Chr. 10". Hitler was woedend. Hy het dadelik sy ambassadeur aan Denemarke onttrek en die Deense ambassadeur uit Duitsland gesit.
Die besetting van Denemarke het kommunikasie met Ysland onmoontlik gemaak en op 10 April 1940 het die Yslandse parlement die land self begin regeer. ’n Maand later het Brittanje die eiland beset en op 17 Junie 1944 het die Yslandse volk in ’n referendum gestem vir afstigting van Denemarke.
Nadat Christiaan op 19 Oktober 1942 van sy perd geval het, was hy feitlik verlam vir die res van sy bewind.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Christian X of Denmark
