Bram Stoker

Abraham "Bram" Stoker (* 8 November 1847; † 20 April 1912) was 'n Ierse skrywer wat vandag veral vir sy Gotiese roman Dracula (gepubliseer in 1897) bekend staan. In sy lewenstyd het hy bekendheid verwerf as die persoonlike assistent van die akteur Henry Irving en as sakebestuurder van die Lyceum Theatre waarvan Irving die eienaar was.

Bram Stoker is gebore as die seun van Abraham Stoker (1799–1876), 'n boorling van Dublin, en Charlotte Mathilda Blake Thornley (1818–1901), afkomstig van Ballyshannon, graafskap Donegal. Hy was die derde van sewe kinders wat vir die egpaar gebore is. Abraham en Charlotte was lede van die Kerk van Ierland se gemeente in die parogie Clontarf en het saam met hul kinders kerkdienste in die parogiekerk bygewoon. Al hul kinders is hier gedoop.

Stoker was bedlêend tot op die ouderdom van sewe. Hy het volledig genees toe hy sy skoolloopbaan begin het. Later sou Stoker oor hierdie lewensperiode skryf: "Ek was nadenkend van nature, en die lang tyd van siekte het my die geleentheid gegun om gedagtes te prikkel wat in latere jare geblyk het om op hulle manier vrugbaar te wees." Hy het sy opleiding by 'n privaat skool ontvang wat deur eerwaarde William Woods bestuur is.^[1]

Ná sy genesing, wat deur dokters as wonderlik en raaiselagtig beskryf is, het hy geen verdere gesondheidsprobleme ontwikkel nie en by die Trinity-kollege te Dublin, wat hy tussen 1864 en 1870 bygewoon het, as atleet uitgeblink. Hy het met lof in wiskunde gegradueer. Hy was ouditeur van die Trinity-kollege se geskiedkundige vereniging en voorsitter van die wysgerige vereniging, waar hy sy eerste verhandeling oor "Sensasionalisme in fiksie en die samelewing" geskryf het.

Danksy die invloed van 'n vriend, Dr. Maunsell, het Stoker in sy studentetyd in toneelkuns begin belangstel en is as die teaterkritikus van die dagblad Dublin Evening Mail aangestel – 'n koerant waarvan Joseph Sheridan Le Fanu, 'n skrywer van Gotiese romans, die mede-eienaar was. Toneelkritici het destyds min erkenning geniet, maar desondanks het Stoker se resensies vanweë hul gehalte belangstelling gewek.

In Desember 1876 het Stoker Henry Irving se Hamlet aangeprys wat in die Theatre Royal te Dublin opgevoer is. Irving het Stoker vir middagete na sy hotel uitgenooi, en die twee het vriende geword.

Stoker het daarnaas verhale geskryf waarvan The Crystal Cup in 1872 deur die London Society gepubliseer is. Vervolgens het The Chain of Destiny in vier dele in The Shamrock verskyn. In 1876, toe hy as amptenaar in Dublin werksaam was, het Stoker met The Duties of Clerks of Petty Sessions in Ireland 'n nie-fiksieboek geskryf wat drie jaar later gepubliseer is en steeds as 'n standaardwerk beskou word. As kunsliefhebber het Stoker in 1874 die Dublin Sketching Club gestig.^[2]

In 1878 het Stoker met 'n vroeëre buurvrou uit Clontarf, Florence Balcombe getrou, die dogter van luitenant-kolonel James Balcombe. Oscar Wilde was 'n vroeëre vryer van hierdie mooi vrou.^[3] Stoker en Wilde was kennisse sedert hul studentedae, en Stoker het Wilde gedurende sy ampstermyn as president van die universiteit se Philosophical Society vir lidmaatskap aanbeveel. Wilde was ontsteld oor Florence se besluit, maar Stoker het sy verhouding met Wilde later herstel en hom ná sy val op die Europese vasteland besoek.^[4]

Die Stokers het hulle in Chelsea, Londen gevestig waar Stoker as waarnemende bestuurder en later as sakebestuurder van Irving se Lyceum Theatre aangestel is – 'n pos wat hy 27 jaar lank sou beklee. Op 31 Desember 1879 is Bram en Florence se enigste kind gebore, 'n seun wat as Irving Noel Thornley Stoker gedoop is. Die samewerking met Irving was vir Stoker van groot belang, en hy het sodoende toegang tot Londen se hoër kringe gekry en kennis gemaak met James Abbott McNeill Whistler en Sir Arthur Conan Doyle, 'n verre verwant van hom.

Sy werk vir Irving, die bekendste akteur van sy tyd, en sy aanstelling as bestuurder van een van die suksesvolste teaters in Londen het van Stoker 'n belangrike persoon, maar ook 'n besige man gemaak. Stoker was volledig aan Irving toegewy en het hom vereer, soos uit sy herinneringe blyk. In Londen het Stoker ook 'n kennis en noue vriend van Hall Chaine geword aan wie hy later sy roman Dracula sou wy.

Irving het Stoker op sy toere deur die wêreld saamgeneem, alhoewel hy nooit 'n besoek aan Oos-Europa gebring het nie – die streek waar sy bekendste roman afspeel. Hy het veral die reise na die Verenigde State geniet waar Irving gewild was. Saam met die akteur is hy twee keer na die Withuis genooi en het kennis gemaak met die presidente William McKinley en Theodore Roosevelt. Twee van Stoker se romans speel in die VSA af, met Amerikaanse karakters waarvan Quincey Morris die bekendste geword het. Hy het daarnaas kennis gemaak met een van sy literêre idole, Walt Whitman.

Terwyl Stoker as bestuurder vir Irving en sekretaris en direkteur van die Londense Lyceum Theatre werksaam was, het hy begin om romans te skryf. Die eerste werk in 'n reeks werke was The Snake's Pass wat in 1890 gepubliseer is. Sewe jaar later het Dracula verskyn. In hierdie periode was Stoker 'n lid van die Londense Daily Telegraph se literêre span, en ander fiksie, wat uit sy pen gekom het, het die gruwelromans The Lady of the Shroud (1909) en The Lair of the White Woman (1911) ingesluit. Ná Irving se afsterwe het Stoker in 1906 'n biografie van die groot akteur gepubliseer, wat groot aanklank by die publiek gevind het, en toneelopvoerings by die Prince of Wales Theatre bestuur.

Stoker het enkele jare lank navorsing oor Europese volksverhale en vampier-mitologie gedoen voordat hy met die skryfwerk vir Dracula begin het. Hierdie werk is in die vorm van 'n briefroman geskryf en behels 'n versameling realistiese, maar nogtans volledig fiktiewe dagboekinskrywings, telegramme, briewe, skeepslogboeke en uittreksels uit koerantberigte, wat die spanningslyn van die storie met gedetailleerde en lewensgetroue beskrywings versterk – 'n vermoë wat Stoker in sy tyd as verslaggewer vir dagblaaie ontwikkel het.

Toe dit verskyn het, is Dracula as 'n "padlangse gruwelroman" bestempel wat op verbeelde bonatuurlike wesens berus. "Dit het literêre vorm aan 'n universele fantasie gegee... en 'n deel van die volkskultuur geword."^[5]

Volgens die Encyclopedia of World Biography word Stoker se verhale tans by literêre kategorieë soos "gruwelfiksie", "geromantiseerde Gotiese" verhale en "melodramas" gereken.^[6] Hulle word saam met ander "gewilde fiksie-werke" soos byvoorbeeld Mary Shelley se Frankenstein geklassifiseer – 'n werk wat volgens die geskiedkundige Jules Zanger eweneens gebruik maak van 'n bepaalde stylvorm om 'n lewensgetroue beskrywing van die gebeure te lewer – dié van 'n verskeidenheid verhalers wat dieselfde storie vanuit verskillende perspektiewe vertel. Hierdie verhaaltrant laat die leser dink dat "hulle nie almal kan lieg nie".^[7]

Die oorspronklike manuskrip van Dracula met 541 bladsye is as verlore geag totdat dit in die 1980's in 'n skuur in Noordwes-Pennsilvanië herontdek is.^[8] Hierdie getikte ontwerp, waaraan baie wysigings aangebring is, het op die titelblad die handgeskrewe opmerking THE UN-DEAD gedra. Onderaan word die skrywer se naam as Bram Stoker gegee. Soos die skrywer Robert Latham opmerk, is "die titel van die bekendste gruwelroman, wat ooit gepubliseer is, op die laaste minuut gewysig."^[9] Die manuskrip is tans in besit van 'n privaat kunsversamelaar, Paul Allen.

Stoker het die inspirasies vir sy verhaal naas Whitby moontlik ook tydens besoeke aan die Slains-kasteel in Aberdeenshire, Skotland en die kripte van St. Michan's-kerk in Dublin, asook in Joseph Sheridan Le Fanu se novelle Carmilla gevind.^[10]

Die oorspronklike notas, wat Stoker tydens sy navorsing gemaak het, word in die Rosenbach Museum and Library in Philadelphia, Pennsilvanië bewaar. 'n Faksimile van hierdie notas is in 1998 deur Elizabeth Miller en Robert Eighteen-Bisang gemaak.

Alhoewel Dracula uiteindelik ook 'n kommersiële sukses was, kon Stoker nie meer die vrugte daarvan pluk nie. Ná 'n aantal beroertes is Stoker op 20 April 1912 in 26 St George's Square oorlede. Die skrywer, wat hier in beskeie omstandighede gewoon het, is moontlik van fisieke uitputting dood, alhoewel sommige biograwe die oorsaak van sy afsterwe aan tersiêre sifilis toegeskryf het.^[11] Stoker se sterflike oorskot is veras en sy as in 'n sierurn in die Golders Green-krematorium begrawe. Ná Irving Noel Stoker se afsterwe in 1961 is ook sy as by daardie urn gevoeg.

Die oorspronklike plan was om die as van sy ouers saam te begrawe, maar Florence Stoker se as is ná haar afsterwe in die Gardens of Rest verstrooi. Om vandalisme te voorkom, mag besoekers die kamer, waarin Stoker se sterflike oorskot bewaar word, slegs onder toesig en begeleiding van krematorium-personeel betree.

Stoker is as 'n Protestant in die Kerk van Ierland grootgemaak en was 'n oortuigde aanhanger van die Liberale Party. Hy het baie belang gestel in die politieke gebeure in Ierland en het homself as 'n "filosofiese aanhanger van Ierse selfregering" ("philosophical home ruler") beskryf. Hy was ten gunste van 'n vreedsame politieke skikking in die land om selfregering (Home Rule) te verwesenlik, maar as 'n vurige monargis was hy ook daarvan oortuig dat Ierland 'n deel van die Britse Ryk moes bly wat hy as mag van die goede beskou het. Stoker was 'n groot bewonderaar van die Britse premier William Ewart Gladstone, wat hy persoonlik geken het, en sy planne vir Ierland.^[12]

Hy het groot belangstelling vir wetenskap en geneeskunde getoon en aan vooruitgang geglo. Sommige van sy romans soos byvoorbeeld The Lady of the Shroud (1909) kan as 'n soort vroeë wetenskapsfiksie beskou word.

Daarnaas het ook okkultisme belangstelling by die skrywer gewek, alhoewel hy bewus was van die gevaar wat okkultiese bedrog ingehou het en geglo het dat bygeloof deur wetenskaplike kennis vervang moes word. Teen die middel van die 1890's was daar gerugte dat Stoker tot die Hermetic Order of the Golden Dawn toegetree sou het, alhoewel hierdie bewering nie deur bewyse gestaaf kan word nie. Een van Stoker se hegte vriende was J.W. Brodie-Innis, 'n leidende persoonlikheid in die Orde, en dit was Stoker wat Pamela Coleman Smith, wat onder meer met haar Tarot-illustrasies bekendheid verwerf het, as kunstenares by die Lyceum Theatre aangestel het.

'n Bundel met kortverhale, Dracula's Guest and Other Weird Stories, is in 1914 deur Stoker se weduwee Florence gepubliseer. Die eerste verfilming van die meesterwerk Dracula, Nosferatu onder regie van Friedrich Wilhelm Murnau, het in 1922 in rolprentteaters gedraai. Die maak van die rolprent, waarin Max Schreck die hoofrol as Graaf Orlok vertolk het, is egter nie vooraf deur Florence Stoker gemagtig nie, en sy het ook geen tantième van die Duitse vervaardigers ontvang nie. Ná 'n hofsaak, wat deur prokureurs van die British Incorporated Society of Authors namens Florence Stoker enkele jare lank gevoer en in Julie 1925 ten gunste van haar besleg is, moes alle negatiewe en kopieë van die rolprent vernietig word.

Nogtans het enkele kopieë van Nosferatu bewaar gebly sodat die rolprent een van die bekendste verfilmings van Dracula geword het. Die eerste gemagtigde verfilming van die roman, Universal Studios se Dracula onder regie van Tod Browning, het egter eers sowat 'n dekade later in 1931 verskyn. Bela Lugosi het die hoofrol van Graaf Dracula vertolk.

Vanweë die slegte ervarings met die kopiereg op Dracula het die Kanadese skrywer Dacre Stoker, 'n agterneef van Bram Stoker, met die aansporing van die draaiboekskrywer Ian Holt besluit om "'n vervolgroman te skryf wat die naam Stoker dra" om "die kreatiewe gesag oor" die oorspronklike roman te herstel.

In 2009 het Dacre Stoker en Ian Holt Dracula: The Un-Dead gepubliseer. Volgens die skrywers berus die werk op Stoker se eie handgeskrewe notas ten opsigte van karakters en storielyne wat vir die oorspronklike uitgawe geskrap is, naas hul eie navorsing vir die opvolgroman. Dit was Dacre Stoker se debuutwerk as romanskrywer.

In die lente van 2012 het Dacre Stoker in samewerking met professor Elizabeth Miller Bram Stoker se "verlore" Dublin-dagboek aan die publiek bekend gestel. Die joernaal was in besit van Stoker se kleinseun Noel Dobbs. Stoker se dagboekinskrywings werp lig op Stoker se lewe voor sy tyd in Londen. 'n Aanmerking oor 'n seun, wat vlieë in 'n bottel vang, gee moontlik 'n aanduiding oor die latere ontwikkeling van Renfield, een van die karakters in Dracula.^[13]

• The Primrose Path (1875)
• The Snake's Pass (1890)
• The Watter's Mou' (1895)
• The Shoulder of Shasta (1895)
• Dracula (1897)
• Miss Betty (1898)
• The Mystery of the Sea (1902)
• The Jewel of Seven Stars (1903)
• The Man (ook bekend as: The Gates of Life) (1905)
• Lady Athlyne (1908)
• The Lady of the Shroud (1909)
• The Lair of the White Worm (ook bekend as: The Garden of Evil) (1911)

• Under the Sunset (1881), behels agt sprokies vir kinders
• Snowbound: The Record of a Theatrical Touring Party (1908)
• Dracula's Guest and Other Weird Stories (1914)

• The Bridal of Death (alternatiewe slot vir The Jewel of Seven Stars)
• Buried Treasures
• The Chain of Destiny
• The Crystal Cup
• The Dualitists; or, The Death Doom of the Double Born
• Lord Castleton Explains (hoofstuk 10 van The Fate of Fenella)
• The Gombeen Man (hoofstuk 3 van The Snake's Pass)
• In the Valley of the Shadow
• The Man from Shorrox
• Midnight Tales
• The Red Stockade
• The Seer (hoofstukke 1 en 2 van The Mystery of the Sea)

• The Duties of Clerks of Petty Sessions in Ireland (1879)
• A Glimpse of America (1886)
• Personal Reminiscences of Henry Irving (1906)
• Famous Impostors (1910)
• Bram Stoker's Notes for Dracula: A Facsimile Edition (2008) deur Bram Stoker, van aantekeninge voorsien en getranskribeer deur Robert Eighteen-Bisang en Elizabeth Miller, voorwoord deur Michael Barsanti. Jefferson, NC & Londen: McFarland

• William Hughes: Beyond Dracula. Palgrave 2000
• Barbara Belford: Bram Stoker. A Biography of the Author of Dracula. Londen: Weidenfeld and Nicolson 1996

Wikimedia Commons bevat media in verband met Bram Stoker.

• Amptelike webtuiste vir die boedel van Bram Stoker Geargiveer 22 November 2012 op Wayback Machine
• The New York Times, 8 September 2015: Where Dracula Was Born, and It’s Not Transylvania. Besoek op 5 Maart 2017

Aanlyn-tekste

• www.bramstoker.org – Aflaaibare materiaal