| dbo:abstract
|
- Karapapak (o Karapapakh, que vol dir Barret Negre) és un poble turc de llengua oghuz occidental, molt semblant a l'àzeri. A la Unió Soviètica els karapapak foren considerats una branca dels àzeris i a Turquia la seva llengua fou substituïda al segle XX pel turc. El nom alternatiu és Terekeme o Tarakama (derivat de "Turcman" o "Turkmen", que voldria dir turcs oghuz) Vivien al nord d'Armènia a la frontera amb Geòrgia però van emigrar el 1828 i una part es va establir prop de Kars i una altra a Sulduz a Iran. Al districte de Kars formaren el 15% de la població (21.652 el 1883); encara que els sunnites eren majoria, els xiïtes eren més del 40%. A Rússia el 1897 eren 29.879 que van passar a 39.000 el 1910. Després de la pèrdua de Kars només van restar a la nova Unió Soviètica 6.316 (1926). Dels que vivien fora de Turquia el 70% vivia a Pèrsia (uns 15000) i la resta a la Unió Soviètica (30%), mentre a Turquia la nacionalitat fou suprimida. El 1944 els karakapakh, els meskhetis (georgians turquitzats), els khemshins (armenis turquitzats) i els kurds, turcmans i turcs de Meskhètia. Tots aquests grups van ser catalogats com meskhetis. El nombre actual és desconegut. Vivien a Iran, Azerbaidjan i Geòrgia i alguns a Rússia; els de Turquia estan assimilats. (ca)
- Karapapaken (Eigenbezeichnung: Qarapapah, aserbaid. Qarapapaqlar) sind eine turksprachige Ethnie in der Kaukasusregion. Es ist heute umstritten, ob sie Türken oder Aserbaidschaner sind. Doch da sie sprachlich den Letzteren näher stehen, ist es allgemein üblich, sie zu den Aserbaidschanern zu zählen. Die Karapapaken dürfen jedoch nicht mit den zentralasiatischen Karakalpaken verwechselt werden, die einer anderen Sprachgruppe innerhalb der Turksprachen angehören. (de)
- La Karapapakoj (Karapapaĥoj, Garapapagoj, Terekemeoj) (nomataj Nigra Ĉapelo) estas malgranda etno de tjurklingv-parolantaj homoj kiuj plejparte loĝas en Azerbajĝano, Armenio, Kartvelio, en la nordoriento de Turkio proksime de la limo kunKartvelio kaj Armenio, ĉefe en la provincoj Ardahan (ĉirkaŭ ), Kars kaj Iğdır, kaj en Irano. La preciza nombro de la karapapakoj tutmonde estas nekonata sed estas kalkulata je cent miloj. Karapapakoj ne estu konfuzita kun karakalpakoj. Foje referitaj kiel terekemeoj aŭ tarakamaoj (derivado de la vortoj "Turkoman" aŭ "Turkmen", signifanta Oghuzaj tjurkoj), karapapakoj ofte estas identigitaj kiel sub-etna grupo de azeroj, eĉ se en la Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary ili foje estas listigitaj kiel aparta etno. Teorioj de karapapakoj descendantaj de kumikoj (tujrklingv-parolanta etno en Dagestano) ankaŭ estis prezentitaj de esploristoj kiel Fahrettin Kırzıoğlu kaj Zeki Velidi Togan. La terekemeoj originale loĝis en teritorioj en kio nun estas suda Kartvelio, nordokcidenta Armenio, suda Dagestano, kaj centra kaj nordokcidenta Azerbajĝano, sed preskaŭ ĉiuj migris al la Otomana Imperio kaj Irano post la konkero de Rusio de Suda Kaŭkazio inter 1813 kaj 1828. Ĉi tie oni donis al ili nomon karapapaĥoj ("nigra ĉapelo") fare de la anatolianoj reflektanta la elementon de la terekeme-etna kostumo kiu distingis ilin de la loka loĝantaro. La vastiĝo de Rusio al Kars (en Orienta Turkio) en 1878 kiel rezulto de la rusa-turka milito (1877-1878) kondukis al kelkaj karapapakaj setlejoj iĝi parto de Rusio denove. Kun laRusia revolucio de 1917 kaj soveta vastiĝo sude en la 1910-aj kaj 1920-aj jaroj, karapapakoj iĝis nova naciecogrupo en Sovetunio. Malfrue en 1930-aj jaroj, Sovetunio ne plu klasifikis karapapakojn kiel apartajn homojn kaj en 1944, ili estis inkluditaj en la amasdeportado de mesĥetaj turkoj de Kartvelio al Centra Azio. Eĉ se la karapapakoj restintaj en Kaŭkazio plejparte alprenis por si la identecon de mesĥetaj turkoj aŭ azeroj, antaŭ la duono de la 20-a jarcento kaj malgraŭ manko de registrado de karapapakoj en modernaj censoj de la ŝtatoj de Suda Kaŭkazio, nuntempe grupetoj daŭre identigas sin kiel karapapakoj aŭ terekemeoj en la regionoj originale loĝitaj de ili. Karapapakoj ankaŭ estas trovitaj en Centra Azio kie multaj el ili estis deportitaj kune kun la mesĥetaj turkoj en 1944 dum la stalinista translokigo de loĝantaroj. La lasta censo kie karapapakoj estas konsiderataj kiel aparta etno estis la soveta censo de 1926, laŭ kiu ekzistis 6,311 el ili ĝenerale en Suda Kaŭkazio. Karapapakoj parolas dialekton de la azera lingvo, kiu havas signifan influon de la orientaj anatolaj dialektoj de laturka. La plejmulto de karapapakoj estas sunaismaj islamanoj de la branĉo Hanafismo. Ekzistas ankaŭ dekduimamismo kaj alevoj. Karapapakoj evoluigis riĉajn tradiciojn de buŝa literaturo konsistante plejparte el aŝikaj kantoj, legendoj kaj popolaj fabeloj. Karapapakaj dancoj estas tre similaj al tiuj dekartveloj kaj azeroj. (eo)
- The Karapapakhs or Tarakama (Azerbaijani: Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; Turkish: Karapapaklar, Terekemeler) are a Turkic people, who originally spoke the Karapapakh language, a western Oghuz language closely related to Azerbaijani and Turkish. Nowadays, the Karapapakh language has been largely supplanted by Azerbaijani and Turkish. After moving into Western Asia in the Middle Ages together with other Turkic-speakers and Mongol nomads, the Karapapakhs settled along the Debed river in eastern Georgia (along the present-day Georgian-Armenian border). They moved to Qajar Iran and the Ottoman Empire after the Treaty of Turkmenchay was concluded between Iran and Russia in 1828. The Karapapakhs who remained within the Russian Empire were counted as a separate group in Tsarist population figures. During the Soviet Union's existence the Karapapakhs were culturally and linguistically assimilated by the Azerbaijanis, and they were counted as "Azerbaijanis" in the 1959 and 1970 Soviet censuses. In 1944 the Karapapakh in the Soviet Union were deported en masse to Soviet Central Asia. The Karapapakhs have traditionally been Sunnis, Shias and adherents of Ali-Illahism. According to the latest western ethnographic works that primarily dealt with the ethnography of the Soviet Union, most Karapapakhs in the 1980s lived in Turkey, Iran, Soviet Central Asia (primarily the Uzbekistan SSR) and the Soviet republics of the Caucasus (primarily the Georgian SSR and the Armenian SSR). (en)
- Karapapaken of ook wel Terekemen genoemd, is een etnische groep binnen de Turkse volkeren, die cultureel en taalkundig sterk verwant is aan de Azerbeidzjanen. De Karapapaken leven verspreid en deels geconcentreerd in delen van Noordoost-Turkije (Kars) (Ardahan), Azerbeidzjan (Qazax), Georgië (Kvemo Kartli), Iran en Dagestan (Derbent). (nl)
- Терекеме (азерб. Tərəkəmə) — субэтническая группа азербайджанцев. В настоящее время группы азербайджанцев под названием «терекеме» представлены в центральных и южных районах Азербайджана, а также в России (Дагестан) и Турции. (ru)
- Карапапа́хи (азерб. Qarapapaqlar, диал. Qarapapaxdar) — тюркский народ, группа племён или однa из этнографических групп азербайджанцев, проживающая на северо-востоке Турции (Карс и Ыгдыр) и северо-западе Ирана, а также в Грузии (Квемо-Картли) и Азербайджане (в основном в Газахском и Агстафинском районах). Среди карапапахов выделяются племена: теркавюн (другое название — борчало, считается «ханским племенем»), сарал, араплы, джан-ахмеди, чахарлы, улачлы. Говорят на диалекте азербайджанского языка. В турецких переписях 1935 и 1950 гг. карапапахи наряду с турками и туркменами числились как говорящие на турецком языке, а в российской переписи 1897 года указано, что карапапахи говорят на собственном языке. Исповедуют ислам. Иранские карапапахи — в основном шииты (главным образом алевиты), турецкие — сунниты. (ru)
- Os carapapaques (em azeri: Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; em turco: Karapapaklar) são um grupo subétnico turco de origens mistas oguzes, quipechaques e azeris que habitam o Carapapaquistão, uma região do norte do Cáucaso dividida entre a região da Ibéria Inferior na Geórgia, parte dos distritos de e no Azerbaijão, dos distritos setentrionais de Tavuxe e Lorri na Armênia e as províncias de Ardaã, Cars e Agri na Turquia. O Carapapaquistão foi assentado pela primeira vez por oguzes nos anos 1000, e nos anos 1480 grupos quipechaques e azeris também se instalaram ali. Estes grupos gradualmente desenvolveram uma identidade separada dos grupos vizinhos. Em 1555, a região ficou sob controle do Império Safávida do Irã, e entre 1604 e 1755 surgiu o que existiu sob governo nominal persa. Em 1762, boa parte da região caiu sob domínio do nascente Reino de Cártlia-Caquécia. Muitos carapapaques fugiram ao Império Otomano após a expansão russa para o Cáucaso em 1813-1828. Os conflitos russo-turcos subsequentes terminaram com a anexação russa de vários territórios carapapaques. No censo soviético de 1926, foram contabilizados separadamente, mas não foram mencionados nos censos subsequentes. Durante a Segunda Guerra Mundial, muitos foram deportados à Ásia Central e nos anos 50 sua assimilação na cultura azeri se tornou uma política oficial soviética. Com o Colapso da União Soviética em 1991, grupos carapapaques da Geórgia reivindicaram sua autonomia, e por volta dos anos 2000 ativistas exigiram a unificação de todos os carapapaques num Estado unificado de nome Carapapaquistão ou República de Borchali (Borçali Cuhmuriyeti). Desde 2011, a maior associação nacionalista deste grupo adotou a bandeira do extinto que existiu entre 1918 e 1919. (pt)
- 卡拉帕帕赫人（Karapapakh, Garapapag, Terekeme）是一個西亞地區的突厥語民族，分布於阿塞拜疆、格魯吉亞、土耳其東北部、亞美尼亞和伊朗。總人口不詳，應為數十萬。他们是烏古斯人的分支。 (zh)
- Карапапахи (карапапаки, гарапапахи, караберке) (азерб. Qarapapaq türkləri) — тюркомовний кипчацький народ. Проживають в Ірані, Туреччині, Азербайджан, Грузії та Україні. Розмовляють тюркською карапапахською мовою. Релігія — іслам (іранські — шиїти, турецькі — сунніти, сирійські — алавіти). (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Karapapaken (Eigenbezeichnung: Qarapapah, aserbaid. Qarapapaqlar) sind eine turksprachige Ethnie in der Kaukasusregion. Es ist heute umstritten, ob sie Türken oder Aserbaidschaner sind. Doch da sie sprachlich den Letzteren näher stehen, ist es allgemein üblich, sie zu den Aserbaidschanern zu zählen. Die Karapapaken dürfen jedoch nicht mit den zentralasiatischen Karakalpaken verwechselt werden, die einer anderen Sprachgruppe innerhalb der Turksprachen angehören. (de)
- Karapapaken of ook wel Terekemen genoemd, is een etnische groep binnen de Turkse volkeren, die cultureel en taalkundig sterk verwant is aan de Azerbeidzjanen. De Karapapaken leven verspreid en deels geconcentreerd in delen van Noordoost-Turkije (Kars) (Ardahan), Azerbeidzjan (Qazax), Georgië (Kvemo Kartli), Iran en Dagestan (Derbent). (nl)
- Терекеме (азерб. Tərəkəmə) — субэтническая группа азербайджанцев. В настоящее время группы азербайджанцев под названием «терекеме» представлены в центральных и южных районах Азербайджана, а также в России (Дагестан) и Турции. (ru)
- 卡拉帕帕赫人（Karapapakh, Garapapag, Terekeme）是一個西亞地區的突厥語民族，分布於阿塞拜疆、格魯吉亞、土耳其東北部、亞美尼亞和伊朗。總人口不詳，應為數十萬。他们是烏古斯人的分支。 (zh)
- Карапапахи (карапапаки, гарапапахи, караберке) (азерб. Qarapapaq türkləri) — тюркомовний кипчацький народ. Проживають в Ірані, Туреччині, Азербайджан, Грузії та Україні. Розмовляють тюркською карапапахською мовою. Релігія — іслам (іранські — шиїти, турецькі — сунніти, сирійські — алавіти). (uk)
- Karapapak (o Karapapakh, que vol dir Barret Negre) és un poble turc de llengua oghuz occidental, molt semblant a l'àzeri. A la Unió Soviètica els karapapak foren considerats una branca dels àzeris i a Turquia la seva llengua fou substituïda al segle XX pel turc. El nom alternatiu és Terekeme o Tarakama (derivat de "Turcman" o "Turkmen", que voldria dir turcs oghuz) (ca)
- La Karapapakoj (Karapapaĥoj, Garapapagoj, Terekemeoj) (nomataj Nigra Ĉapelo) estas malgranda etno de tjurklingv-parolantaj homoj kiuj plejparte loĝas en Azerbajĝano, Armenio, Kartvelio, en la nordoriento de Turkio proksime de la limo kunKartvelio kaj Armenio, ĉefe en la provincoj Ardahan (ĉirkaŭ ), Kars kaj Iğdır, kaj en Irano. La preciza nombro de la karapapakoj tutmonde estas nekonata sed estas kalkulata je cent miloj. Karapapakoj ne estu konfuzita kun karakalpakoj. (eo)
- The Karapapakhs or Tarakama (Azerbaijani: Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; Turkish: Karapapaklar, Terekemeler) are a Turkic people, who originally spoke the Karapapakh language, a western Oghuz language closely related to Azerbaijani and Turkish. Nowadays, the Karapapakh language has been largely supplanted by Azerbaijani and Turkish. (en)
- Os carapapaques (em azeri: Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; em turco: Karapapaklar) são um grupo subétnico turco de origens mistas oguzes, quipechaques e azeris que habitam o Carapapaquistão, uma região do norte do Cáucaso dividida entre a região da Ibéria Inferior na Geórgia, parte dos distritos de e no Azerbaijão, dos distritos setentrionais de Tavuxe e Lorri na Armênia e as províncias de Ardaã, Cars e Agri na Turquia. (pt)
- Карапапа́хи (азерб. Qarapapaqlar, диал. Qarapapaxdar) — тюркский народ, группа племён или однa из этнографических групп азербайджанцев, проживающая на северо-востоке Турции (Карс и Ыгдыр) и северо-западе Ирана, а также в Грузии (Квемо-Картли) и Азербайджане (в основном в Газахском и Агстафинском районах). Среди карапапахов выделяются племена: теркавюн (другое название — борчало, считается «ханским племенем»), сарал, араплы, джан-ахмеди, чахарлы, улачлы. Исповедуют ислам. Иранские карапапахи — в основном шииты (главным образом алевиты), турецкие — сунниты. (ru)
|
