| dbo:abstract
|
- Únorová či Schmerlingova ústava, v jiných jazycích zpravidla označovaná Únorový patent, byla ústava Rakouského císařství, kterou 26. února 1861 státní ministr Anton von Schmerling oktrojoval (vyhlásil) pro celé její území. Tato centralistická ústava byla přijata poté, co se zvedl odpor proti Říjnovému diplomu z předchozího roku, který předjímal federalistické uspořádání říše. Vyhlášením ústavy došlo fakticky ke změně systému na konstituční monarchii. Zřizovala dvoukomorovou říšskou radu jako základní zákonodárný orgán monarchie a zemská zřízení s volebními řády do zemských sněmů. Vytýkán jí byl především paragraf 13, podle kterého mohla vláda v případě nutnosti vydat zákon bez součinnosti poslanců, jakož i bez jejich dodatečného souhlasu. Ústava platila do roku 1865, kdy byla její platnost pozastavena (tzv. sistace ústavy) císařem na žádost předsedy vlády Richarda Belcrediho, který vystřídal ve funkci právě Schmerlinga. Po porážce Rakouského císařství Pruskem u Hradce Králové došlo roku 1867 k rakousko-uherskému vyrovnání, na nějž navázala Prosincová ústava, platná až do konce existence Rakouska-Uherska. (cs)
- La Patente de febrero fue una constitución del imperio austriaco promulgada en forma de cartas de patente el 26 de febrero de 1861. (es)
- Als Februarpatent bezeichnet man in der österreichischen Geschichtsschreibung die Verfassung der österreichischen Monarchie (so der Kaiser in seinem Patent), d. h. des Kaisertums Österreich, aus dem Jahr 1861.Sie wurde am 26. Februar 1861 erlassen und am 28. Februar im RGBl. veröffentlicht. Im Anhang wurden die bis 1918 gültigen Landesordnungen der nichtungarischen Kronländer kundgemacht; für die ungarischen Länder wurde auf das Oktoberdiplom 1860 verwiesen. Die Erlassung dieser fundamentalen Rechtsregeln fiel in die Zeit des Neoabsolutismus, war also die alleinige Entscheidung von Kaiser Franz Joseph I. (de)
- The February Patent was a constitution of the Austrian Empire promulgated in the form of letters patent on 26 February 1861. (en)
- La Patente de février est la constitution adoptée le 26 février 1861, qui marque un retour au centralisme dans l'Empire d'Autriche, et permet la mise en place d'un parlement à Vienne. Le Reichsrat, réorganisé, devient une institution à double niveau, avec une représentation restreinte (pays autrichiens) et une représentation élargie (pays de la couronne hongroise). (fr)
- Februarpatent adalah konstitusi Kekaisaran Austria yang dirumuskan dalam bentuk surat perintah kaisar bertanggal 26 Februari 1861. Surat tersebut dikeluarkan oleh Kaisar Austria Franz Joseph I sebagai revisi Diploma Oktober, "Hukum Dasar Negara yang Tak Dapat Dicabut". Surat ini mendirikan parlemen bikameral di Austria yang masih disebut Reichsrat, dengan anggota majelis tinggi yang diangkat oleh kaisar dan anggota majelis rendah yang dipilih secara tidak langsung. Anggota majelis tinggi diangkat untuk seumur hidup dan meliputi putra mahkota, uskup-uskup penting, dan kepala keluarga bangsawan. Di majelis rendah terdapat 343 anggota, dengan 120 perwakilan dari Hongaria, 20 dari Venesia, dan 203 dari wilayah non-Hongaria lainnya. Kaisar dapat mengendalikan majelis rendah dengan mengangkat pendukung-pendukungnya ke majelis tinggi. Warga Hongaria di Kekaisaran Austria menolak turut serta dalam sistem ini karena telah membatalkan perubahan yang lebih liberal yang telah ditetapkan oleh Diploma Oktober. Dari wilayah Hongaria, hanya utusan Jerman atau Rumania yang dikirim ke majelis rendah. Penolakan ini telah menggagalkan tujuan pendirian Parlemen Kekaisaran - yaitu untuk menyatukan warga kekaisaran yang beranekaragaman lewat perwakilan di parlemen. Pada September 1865, Kaisar Franz Joseph menyatakan bahwa penerapan Februarpatent telah ditangguhkan. Orang Jerman Austria menentang keputusan ini, tetapi orang Ceko, Slowakia, dan Polandia merasa senang dan terus mendorong upaya untuk memperoleh otonomi. Pada tanggal 17 Februari 1867, Konstitusi Kerajaan Hongaria dipulihkan, dan kemudian langkah-langkah diambil untuk mewujudkan Ausgleich tahun 1867 yang mendirikan Kekaisaran Austria-Hongaria. Reichsrath juga mengeluarkan beberapa undang-undang yang mengamendemen Februarpatent, dan kemudian memutuskan bahwa undang-undang ini, Ausgleich, dan Konstitusi Cisleithania yang telah direvisi sebaiknya mulai berlaku pada waktu yang sama secara keseluruhan. (in)
- Patent lutowy (niem. Februarpatent) – konstytucyjny akt prawny wydany 26 lutego 1861 roku przez Franciszka Józefa I, cesarza Austrii. Choć patent lutowy formalnie stanowił normę wykonawczą do wydanego kilka miesięcy wcześniej Dyplomu październikowego – opracowany przez , zwolennika centralizacji państwa – w praktyce był odrębnym dokumentem, drastycznie zmieniającym ustalony w Dyplomie ustrój państwa. Kompetencje sejmów krajowych zostały zmniejszone, natomiast większość zadań powierzono dwuizbowej Radzie Państwa (niem. Reichsrat). Zgodnie z Dyplomem październikowym sejmy krajowe miały w swych kompetencjach wszelkie sprawy niezastrzeżone Radzie Państwa, tymczasem Patent lutowy odwrócił tę zasadę: kompetencje sejmów krajowych zostały ściśle określone (ograniczenie to wzmocniły wydane równocześnie ordynacje sejmowe). Pozostawały im tylko sprawy tak zwanej „kultury krajowej” (niem. Landeskultur), pojmowane w znaczeniu ekonomicznym, oraz sprawy delegowane im przez ustawodawstwo państwowe w wyraźnie określonych ramach. Rada Państwa składała się z Izby Panów (niem. Herrenhaus) oraz Izby Posłów (niem. Abgeordnetenhaus). Do Izby Panów wchodzili członkowie domu cesarskiego, arcybiskupi, biskupi z tytułem książęcym, a także powoływani przez cesarza przedstawiciele rodów szlacheckich oraz zasłużeni politycy, duchowni, ludzie nauki i sztuki. W Izbie Posłów mieli zasiadać posłowie oddelegowani przez Sejmy Krajowe. Obie Izby miały stanowisko równorzędne: ustawy wymagały ich zgody, podejmowanej większością głosów, a następnie sankcji cesarskiej. Rada Państwa mogła obradować jako pełna (obejmująca całość państwa) lub jako ściślejsza (z wyłączeniem posłów z krajów węgierskich, o ile sprawy nie dotyczyły tych krajów) Sejmy krajowe były równorzędne z Radą Państwa w przyznanym sobie zakresie ustawodawstwa, równorzędne także wobec siebie. Były to organy jednoizbowe, ale składały się z dwóch rodzajów reprezentantów: wirylistów, zasiadających w Sejmach z racji piastowanej godności (arcybiskupów i biskupów obrządków katolickich, rektorów uniwersytetów) oraz z posłów. Prawo wyborcze do sejmów krajowych było ograniczone (cenzus majątkowy). Wyborcy podzieleni zostali na cztery w kurie:
* kurię wielkiej własności ziemskiej (reprezentującą arystokrację i ziemian)
* kurię izb przemysłowo-handlowych (reprezentującą kupców i przemysłowców)
* kurię miast większych (reprezentującą zamożne mieszczaństwo, inteligencję i urzędników)
* kurię reszty gmin (reprezentującą zamożniejszych mieszkańców miasteczek i wsi) Przydział mandatów poszczególnym kuriom był tak pomyślany, aby zapewnić przewagę wielkim właścicielom ziemskim, to jest dawnej szlachcie. Najubożsi mieszkańcy miast i wsi, wobec wysokiego cenzusu majątkowego, pozbawieni byli prawa wyborczego. Nie miały go też kobiety. Patent lutowy od poprzednich konstytucji austriackich wyróżniał fakt, że faktycznie został on wprowadzony w życie. Rada Państwa nie została jednak obsadzona przez Węgrów, a dodatkowo w 1863 r. swoich delegatów wycofali Czesi. W konsekwencji Patent lutowy został manifestem cesarskim z 20 września 1865 r. zawieszony, a po dwóch latach zastąpiony tzw. konstytucją grudniową. (pl)
- Februaripatent is de naam die in de Oostenrijkse geschiedschrijving wordt gegeven aan de Grondwet van de Oostenrijkse monarchie, dus het keizerrijk Oostenrijk, uit februari 1861. Het afkondigen van het Februaripatent kwam alleen aan de keizer toe en viel in de tijd van het neo-absolutisme. (nl)
- La Patente di febbraio fu un documento adottato nel 1861 come costituzione dell'Impero austriaco. (it)
- Февральский патент (нем. Februarpatent) — конституционный акт Австрийской империи, опубликованный 26 февраля 1861 года взамен принятого 20 октября 1860 года Октябрьского диплома. Заменен в Цислейтании Декабрьской конституцией (21 декабря 1867 года). (ru)
- Лютневий патент (нім. Februarpatent) — конституційний акт імператора Австрійської імперії Франца-Йосифа I, опублікований 26 лютого 1861 року, замість прийнятого 20 жовтня 1860 року. Відповідно до Лютневого патенту, Райхсрат нарешті стає істинним парламентом для всієї імперії, кайзер же володів правом «вето». Тоді ж Райхсрат стає двопалатним. Райхсрат обговорював ті проблеми й закони, які виходили за рамки компетенції місцевих ландтагів. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- La Patente de febrero fue una constitución del imperio austriaco promulgada en forma de cartas de patente el 26 de febrero de 1861. (es)
- Als Februarpatent bezeichnet man in der österreichischen Geschichtsschreibung die Verfassung der österreichischen Monarchie (so der Kaiser in seinem Patent), d. h. des Kaisertums Österreich, aus dem Jahr 1861.Sie wurde am 26. Februar 1861 erlassen und am 28. Februar im RGBl. veröffentlicht. Im Anhang wurden die bis 1918 gültigen Landesordnungen der nichtungarischen Kronländer kundgemacht; für die ungarischen Länder wurde auf das Oktoberdiplom 1860 verwiesen. Die Erlassung dieser fundamentalen Rechtsregeln fiel in die Zeit des Neoabsolutismus, war also die alleinige Entscheidung von Kaiser Franz Joseph I. (de)
- The February Patent was a constitution of the Austrian Empire promulgated in the form of letters patent on 26 February 1861. (en)
- La Patente de février est la constitution adoptée le 26 février 1861, qui marque un retour au centralisme dans l'Empire d'Autriche, et permet la mise en place d'un parlement à Vienne. Le Reichsrat, réorganisé, devient une institution à double niveau, avec une représentation restreinte (pays autrichiens) et une représentation élargie (pays de la couronne hongroise). (fr)
- Februaripatent is de naam die in de Oostenrijkse geschiedschrijving wordt gegeven aan de Grondwet van de Oostenrijkse monarchie, dus het keizerrijk Oostenrijk, uit februari 1861. Het afkondigen van het Februaripatent kwam alleen aan de keizer toe en viel in de tijd van het neo-absolutisme. (nl)
- La Patente di febbraio fu un documento adottato nel 1861 come costituzione dell'Impero austriaco. (it)
- Февральский патент (нем. Februarpatent) — конституционный акт Австрийской империи, опубликованный 26 февраля 1861 года взамен принятого 20 октября 1860 года Октябрьского диплома. Заменен в Цислейтании Декабрьской конституцией (21 декабря 1867 года). (ru)
- Лютневий патент (нім. Februarpatent) — конституційний акт імператора Австрійської імперії Франца-Йосифа I, опублікований 26 лютого 1861 року, замість прийнятого 20 жовтня 1860 року. Відповідно до Лютневого патенту, Райхсрат нарешті стає істинним парламентом для всієї імперії, кайзер же володів правом «вето». Тоді ж Райхсрат стає двопалатним. Райхсрат обговорював ті проблеми й закони, які виходили за рамки компетенції місцевих ландтагів. (uk)
- Únorová či Schmerlingova ústava, v jiných jazycích zpravidla označovaná Únorový patent, byla ústava Rakouského císařství, kterou 26. února 1861 státní ministr Anton von Schmerling oktrojoval (vyhlásil) pro celé její území. Po porážce Rakouského císařství Pruskem u Hradce Králové došlo roku 1867 k rakousko-uherskému vyrovnání, na nějž navázala Prosincová ústava, platná až do konce existence Rakouska-Uherska. (cs)
- Februarpatent adalah konstitusi Kekaisaran Austria yang dirumuskan dalam bentuk surat perintah kaisar bertanggal 26 Februari 1861. Surat tersebut dikeluarkan oleh Kaisar Austria Franz Joseph I sebagai revisi Diploma Oktober, "Hukum Dasar Negara yang Tak Dapat Dicabut". Surat ini mendirikan parlemen bikameral di Austria yang masih disebut Reichsrat, dengan anggota majelis tinggi yang diangkat oleh kaisar dan anggota majelis rendah yang dipilih secara tidak langsung. Anggota majelis tinggi diangkat untuk seumur hidup dan meliputi putra mahkota, uskup-uskup penting, dan kepala keluarga bangsawan. Di majelis rendah terdapat 343 anggota, dengan 120 perwakilan dari Hongaria, 20 dari Venesia, dan 203 dari wilayah non-Hongaria lainnya. Kaisar dapat mengendalikan majelis rendah dengan mengangkat pe (in)
- Patent lutowy (niem. Februarpatent) – konstytucyjny akt prawny wydany 26 lutego 1861 roku przez Franciszka Józefa I, cesarza Austrii. Choć patent lutowy formalnie stanowił normę wykonawczą do wydanego kilka miesięcy wcześniej Dyplomu październikowego – opracowany przez , zwolennika centralizacji państwa – w praktyce był odrębnym dokumentem, drastycznie zmieniającym ustalony w Dyplomie ustrój państwa. Kompetencje sejmów krajowych zostały zmniejszone, natomiast większość zadań powierzono dwuizbowej Radzie Państwa (niem. Reichsrat). Zgodnie z Dyplomem październikowym sejmy krajowe miały w swych kompetencjach wszelkie sprawy niezastrzeżone Radzie Państwa, tymczasem Patent lutowy odwrócił tę zasadę: kompetencje sejmów krajowych zostały ściśle określone (ograniczenie to wzmocniły wydane równocze (pl)
|
