| dbo:abstract
|
- Alexandre de Rhodes (conegut en vietnamita com a A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (Avinyó, 15 de gener de 1591 - Isfahan, 5 de novembre de 1660), fou un missioner jesuïta i lingüista francès de rellevant actuació a l'Àsia. És conegut sobretot per haver desenvolupat la primera transcripció fonètica i romanitzada de la llengua vietnamita, el Quốc ngữ (escriptura nacional). (ca)
- Alexandre de Rhodes (vietnamsky A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ, 15. března 1591 nebo 1593 Avignon – 5. listopadu 1660 Isfahán) byl francouzský jezuita a misionář ve Vietnamu, jehož činnost ovlivnila křesťanskou komunitu ve Vietnamu. Je považován za jednoho z tvůrců latinizace vietnamštiny. (cs)
- Alexandre de Rhodes (15 March 1593 – 5 November 1660) was an Avignonese Jesuit missionary and lexicographer who had a lasting impact on Christianity in Vietnam. He wrote the Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum, the first trilingual Vietnamese-Portuguese-Latin dictionary, published in Rome, in 1651. (en)
- Alexandre de Rhodes (vietnamesisch auch A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ; * 15. Januar 1591 oder 1593 in Avignon; † 5. November 1660 in Isfahan) war ein französischer Jesuit und Missionar. (de)
- Alexandre de Rhodes (naskiĝis la 15-an de marto 1591 en Avinjono, mortis en Isfahano la 5-an de novembro 1660) – katolika misiisto el Francio, jezuito, tre merita por la vjetnama kulturo kaj lingvo. Rhodes estas aŭtoro de la unua plurlingva vortaro de la vjetnama lingvo (vjetnama-portugala-latina), ankaŭ prilaboris vjetnaman alfabeton, kiu, kun kelkaj modifoj, restas en praktika uzo ĝis nun kaj kiu forigis uzatan en Vjetnamio de jarcentoj skribon , bazitan sur ĉinaj ideogramoj. Alexandre de Rhodes naskiĝis en iama papa Avinjono. De infaneco montris plurajn kapablojn, kaj instruistoj unuanime profetis al li grandan karieron, sed li direktis sin laŭ sia alvoko. Al Faifo (hodiaŭ Hội An en meza Vjetnamio) alvenis en 1627 kiel misiisto. Unuaj impresoj ne estis la plej bonaj. Parolo de indiĝenoj, sonanta kvazaŭ “pepado de birdetoj”, ŝajnis timigi Rhodes, sed ne pasis pli ol ses monatoj, kaj li ekregis ĝin tiom flue, ke povis prediki. Same facile eklernis la japanan, ĉinan, persan kaj hinduan. Li rapide revoluciigis la vjetnaman skribon per sia ĝenerale alproprigebla alfabeto , kiu anstataŭis konatajn nur al nemultaj ĉinajn vorterosignojn. Per tiu alfabeto (en iom modernigita formo) vjetnamanoj komunikiĝas ĝis nun. Ravita pro la laboro kaj atingoj de Rhodes generalo de jezuita ordeno direktis lin al Hanojo, al kortego de imperiestro Trịnh Tráng, al kiu li donacis horloĝon kaj lernolibrojn pri matematiko. La monarko – ĉefe pro la horloĝo – permesis al li resti kaj instrui, kio baldaŭ fruktis (konforme al la propraj notoj de la jezuito) per ses mesoj tage kaj bapto de 6700 vjetnamanoj, en tio 18 altranguloj de la kortego. La imperiestro rimarkis tamen, ke la nova religio – kontraŭa al poliginio – batas lian propran haremon, ŝanĝis do fundamente sian pensdirekton. En 1630 komenciĝis reprezalioj. Rhodes fuĝis suden, nur por konstati, ke reganto de la dinastio Nguyễn fariĝis same malafabla al katolikaj misioj. Li do forveturis al Makao, sed dum jardeko kelkfoje sekrete revenis al Vjetnamio. En 1645 estis kaptita, mortkondamnita, sed post tri semajnoj amnestiita kaj deportita. Akompanantaj al li naŭ pastroj estis malsimile pritraktitaj: du ekzekutitaj, la ceteraj perdis po unu fingro de la dekstra mano. Rhodes ne dubis, ke pro la kreskanta malamo de azianoj al eŭropanoj kulpas portugaloj, aŭ eble ilia fatala politiko de koloniigo. Ĉiu oficisto venanta de Lisbono zorgis nur pri sia monujo, senkompate rabis, neglektante siajn devojn. Post reveno al Eŭropo Rhodes senefike provis konvinki la Apostolan Seĝon pri nepreco forigi buleon de Nikolao la 5-a el 1454, kiu garantiis al Portugalio ekskluzivecon koloniigi Azion pere de "subigo de tieaj paganoj, kiujn ankoraŭ ne tuŝis infekto de islamo, kaj instruado de la vero nome de Kristo". Nenion atinginte en Romo li veturis al Parizo. Kaj ĉi tie al francoj, avidantaj konkeron, komencis rakonti, ke vjetnamaj fiŝistoj teksas siajn retojn el silko, ke la lando estas riĉa kvazaŭ la mita Eldorado, kaj la nacio strebas al katolikismo. Tiufoje oni sukcesis, kvankam por Rhodes postmorte. Jam post lia morto Vatikano konsentis krei en Parizo Asocion de Katolikaj Misioj, kio fundamentis vivigon de privata societo sub la nomo Brita Orienthinda Kompanio. La roloj estis disdividitaj tiel, ke la kompanio kun sidejo en Rueno certigis transporton al monakoj, vivtenon kaj protekton, anstataŭ tio ili plenumus devojn de komercaj reprezentantoj kaj okupiĝus pri kontado. Fine de la vivo li estis indikita entrepreni mision en Persio, kie ankaŭ mortis. Inter pluraj okupoj Aleksander de Rhodes trovis tempon por verki. Krom la vortaro verkis interalie "Tunchinensis historiæ libri duo" (Liono, 1652), "La glorieuse mort d'André, Catéchiste..." (Parizo 1653) kaj Katekismon, publikigitan en Romo en 1658 latine kaj en la dialekto de Tonkino. (eo)
- Alexandre de Rhodes (conocido en vietnamita como A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (Aviñón, 15 de enero de 1591 - Isfahán, 5 de noviembre de 1660), misionero jesuita francés de relevante actuación en Asia. (es)
- Alexandre de Rhodes, né à Avignon le 15 mars 1591 et mort à Ispahan (Perse) le 5 novembre 1660, est un prêtre jésuite français, missionnaire en Cochinchine et au Tonkin (Vietnam) et linguiste. Il fut un des premiers Français à parcourir la Cochinchine et le Tonkin. Il se distingua par ses qualités de polyglotte et est surtout connu pour avoir mis au point la première transcription phonétique et romanisée de la langue vietnamienne, le Quốc ngữ (écriture nationale). Il est l'auteur du Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum, dictionnaire trilingue vietnamien-portugais-latin édité à Rome en 1651 par la Congrégation pour l'évangélisation des peuples. (fr)
- Alexandre de Rhodes, S.J. (bahasa Vietnam: A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (15 Maret 1591 – 5 November 1660) adalah seorang misionaris Yesuit Prancis dan leksikografer yang memiliki dampak pada Kekristenan di Vietnam. Ia menulis , kamus trilingual Vietnam-Portugis-Latin pertama yang diterbitkan di Roma pada 1651. (in)
- アレクサンドル・ドゥ・ロード（Alexandre de Rhodes, 1591年3月15日-1660年11月5日）はフランス出身のカトリック司祭、イエズス会宣教師。ベトナム宣教に大きな足跡を残すだけでなく、ベトナム語のラテン文字表記の方法を考案したことでも知られる。 (ja)
- 알렉상드르 드 로드(프랑스어: Alexandre de Rhodes 베트남식 이름: 알릭선닥로(ALịchSơnĐắcLộ) 1591년 12월 15일 -1660년 11월 13일)는 프랑스 아비뇽 출신의 예수회 선교사이다. 베트남 선교에 주력했으며, 현재 베트남에서 공식적으로 사용하는 로마자 기반의 베트남어의 표기체계인 《꾸옥응으》(Quốc Ngữ, 國語)를 고안한 인물이다. (ko)
- Alexandre de Rhodes (Avignon, 15 januari 1591 - Isfahan, 5 november 1660) was een jezuïet en missionaris die leefde in de 17e eeuw. In 1627 kwam hij onder Portugese begeleiding naar Vietnam. In eerste instantie had hij een hekel aan de taal en het land, maar toch slaagde hij erin om binnen 6 maanden genoeg Vietnamees te leren om in die taal te kunnen preken. Later zou hij ook nog Japans, Mandarijn, Hindi en Perzisch leren. Onder de indruk van zijn talenkennis zond het hoofd van de jezuïetenmissie hem naar Hanoi. Daar overtuigde hij de noordelijke keizer (Trinh familie) met giften om hem te laten blijven. In 2 jaar tijd wist hij, volgens zijn eigen werken, 6700 Vietnamezen te dopen, waaronder 18 edelen. Zijn preken tegen polygamie werden echter door de hofconcubines gezien als een aanval op hun bestaan en zij overtuigden de keizer ervan om de Rhodes te laten verbannen in 1630. Hij vluchtte naar het zuiden van Vietnam, maar kwam erachter dat de Nguyen heersers afwijzend tegenover zijn komst stonden. Hij ging hierop naar Macau, maar keerde regelmatig met gevaar voor eigen leven terug naar Vietnam. In 1645 werd hij gevangengenomen en ter dood veroordeeld, maar na 3 weken het land uitgezet. Twee andere priesters in zijn gezelschap werden onthoofd, en zeven anderen verloren een vinger. Tijdens zijn leven perfectioneerde Alexandre de Rhodes een systeem genaamd Quoc ngu. Hij presenteerde een plan in het Vaticaan om lokale missionarissen (Vietnam) te trainen om de bevolking in de landen in Zuidoost-Azië te bekeren. Dit werd in eerste instantie afgewezen, maar in 1664 - vier jaar na zijn dood - alsnog goedgekeurd door de paus. Dit werk werd later voortgezet door Pierre Pigneau de Behaine. Alexandre de Rhodes stierf in 1660. (nl)
- Alexandre de Rhodes (Avignone, 15 marzo 1591 – Ispahan, 5 novembre 1660) è stato un gesuita e missionario francese. (it)
- Alexandre de Rhodes, S.J. (Avinhão, 15 de março de 1591 – Ispaão, 5 de novembro de 1660) foi um missionário jesuíta e lexicógrafo francês, que teve um impacto duradouro no cristianismo do Vietname durante os séculos XVI e XVII. É o autor do Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum, o primeiro dicionário trilingue escrito em vietnamita, português e latim, que fora publicado em Roma, em 1651. (pt)
- Alexandre de Rhodes, född 15 mars 1591, död 5 november 1660, var en fransk jesuit och missionär. Han var född i Avignon i Frankrike. År 1619 anlände han som förste fransman till Vietnam. Han lyckades med att konvertera cirka 6 700 vietnameser innan han blev landsförvisad 1630. Han återvände år 1640 efter att ha tillbringat sin tid i den portugisiska kolonin Macau. Han stannade i Vietnam till år 1646 då han dömdes till döden. Straffet omvandlades till landsförvisning på livstid och han återvände till Europa. Alexandre de Rhodes skapade en vietnamesisk-portugisisk ordbok där han använde det latinska alfabetet som grund. Det inte bara skapade en grund för kristendomen utan även för litteratur. Den latinska teckenuppsättningen kallas Quốc Ngữ. Han ritade även den första kartan över dåvarande Annam och Cochinkina år 1635. Det sägs att han var ett språkgeni och lärde sig tala flytande vietnamesiska på bara några månader. Alexandre de Rhodes dog år 1660 i Isfahan, Persien innan han hann planera ännu en resa till Vietnam. (sv)
- Alexandre de Rhodes (ur. 15 marca 1591 w Awinionie, zm. w Isfahanie, 5 listopada 1660) – misjonarz katolicki z Francji, jezuita, bardzo zasłużony dla wietnamskiej kultury i języka wietnamskiego. Rhodes jest autorem pierwszego wielojęzycznego słownika języka wietnamskiego (wietnamsko-portugalsko-łacińskiego), opracował także alfabet wietnamski, który, z pewnymi modyfikacjami, pozostaje w praktycznym użyciu do dziś i który wyparł używane w Wietnamie przez wieki pismo Chữ nôm oparte na chińskich ideogramach. (pl)
- 亞歷山德羅（法語：Alexandre de Rhodes，越南语：A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ／亞歷山德羅?，1591年3月15日－1660年11月5日），又譯亞歷山大·德·羅德，是法國出身的耶穌會傳教士，他在十七世紀初遠赴當時的交趾支那進行天主教的傳教任務，對越南天主教的奠基與發展有着深遠的影響。 亞歷山德羅也是一位相當有造詣的語言學家，他編寫了第一部《越葡拉詞典》（Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum）。他所創造的越南語拉丁化拼音文字（國語字），在日後更取代了原本使用的漢喃成為越南主要的文字系統。 (zh)
- Александр де Род (фр. Alexandre de Rhodes, 15 марта 1591, Авиньон, Франция — 5 ноября 1660, Исфахан, Иран) — французский монах-иезуит, основатель Парижского общества заграничных миссий. В 1612 году вступил в Общество Иисуса и в 1619 году был направлен в качестве миссионера в Индокитай, где проводил активную миссионерскую деятельность. Оказал большое влияние на распространение христианства во Вьетнаме, создал вьетнамский алфавит на основе латиницы. Находясь более 10 лет в Ханое, написал Катехизис на вьетнамском языке, создал вьетнамскую письменность куокнгы на основе латинского алфавита, которая используется и по сей день. В своём докладе Александр указывал, что ему удалось обратить в христианство более 6 000 местных жителей. В 1630 году был выслан властями из Вьетнама и провёл следующие 10 лет в Макао. Позднее он ещё раз возвращался в Индокитай, на этот раз ко двору князей Нгуенов, провёл там ещё 6 лет, приговаривался к смертной казни, заменённой впоследствии на ссылку. В 1649 году вернулся в Рим, где обращался с просьбами об увеличении финансирования католических миссий в Индокитае. Позднее его направили в Персию, где Александр де Род и умер в 1660 году. Похоронен на армянском кладбище в Исфахане. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Alexandre de Rhodes (conegut en vietnamita com a A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (Avinyó, 15 de gener de 1591 - Isfahan, 5 de novembre de 1660), fou un missioner jesuïta i lingüista francès de rellevant actuació a l'Àsia. És conegut sobretot per haver desenvolupat la primera transcripció fonètica i romanitzada de la llengua vietnamita, el Quốc ngữ (escriptura nacional). (ca)
- Alexandre de Rhodes (vietnamsky A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ, 15. března 1591 nebo 1593 Avignon – 5. listopadu 1660 Isfahán) byl francouzský jezuita a misionář ve Vietnamu, jehož činnost ovlivnila křesťanskou komunitu ve Vietnamu. Je považován za jednoho z tvůrců latinizace vietnamštiny. (cs)
- Alexandre de Rhodes (15 March 1593 – 5 November 1660) was an Avignonese Jesuit missionary and lexicographer who had a lasting impact on Christianity in Vietnam. He wrote the Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum, the first trilingual Vietnamese-Portuguese-Latin dictionary, published in Rome, in 1651. (en)
- Alexandre de Rhodes (vietnamesisch auch A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ; * 15. Januar 1591 oder 1593 in Avignon; † 5. November 1660 in Isfahan) war ein französischer Jesuit und Missionar. (de)
- Alexandre de Rhodes (conocido en vietnamita como A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (Aviñón, 15 de enero de 1591 - Isfahán, 5 de noviembre de 1660), misionero jesuita francés de relevante actuación en Asia. (es)
- Alexandre de Rhodes, S.J. (bahasa Vietnam: A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ) (15 Maret 1591 – 5 November 1660) adalah seorang misionaris Yesuit Prancis dan leksikografer yang memiliki dampak pada Kekristenan di Vietnam. Ia menulis , kamus trilingual Vietnam-Portugis-Latin pertama yang diterbitkan di Roma pada 1651. (in)
- アレクサンドル・ドゥ・ロード（Alexandre de Rhodes, 1591年3月15日-1660年11月5日）はフランス出身のカトリック司祭、イエズス会宣教師。ベトナム宣教に大きな足跡を残すだけでなく、ベトナム語のラテン文字表記の方法を考案したことでも知られる。 (ja)
- 알렉상드르 드 로드(프랑스어: Alexandre de Rhodes 베트남식 이름: 알릭선닥로(ALịchSơnĐắcLộ) 1591년 12월 15일 -1660년 11월 13일)는 프랑스 아비뇽 출신의 예수회 선교사이다. 베트남 선교에 주력했으며, 현재 베트남에서 공식적으로 사용하는 로마자 기반의 베트남어의 표기체계인 《꾸옥응으》(Quốc Ngữ, 國語)를 고안한 인물이다. (ko)
- Alexandre de Rhodes (Avignone, 15 marzo 1591 – Ispahan, 5 novembre 1660) è stato un gesuita e missionario francese. (it)
- Alexandre de Rhodes, S.J. (Avinhão, 15 de março de 1591 – Ispaão, 5 de novembro de 1660) foi um missionário jesuíta e lexicógrafo francês, que teve um impacto duradouro no cristianismo do Vietname durante os séculos XVI e XVII. É o autor do Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum, o primeiro dicionário trilingue escrito em vietnamita, português e latim, que fora publicado em Roma, em 1651. (pt)
- Alexandre de Rhodes (ur. 15 marca 1591 w Awinionie, zm. w Isfahanie, 5 listopada 1660) – misjonarz katolicki z Francji, jezuita, bardzo zasłużony dla wietnamskiej kultury i języka wietnamskiego. Rhodes jest autorem pierwszego wielojęzycznego słownika języka wietnamskiego (wietnamsko-portugalsko-łacińskiego), opracował także alfabet wietnamski, który, z pewnymi modyfikacjami, pozostaje w praktycznym użyciu do dziś i który wyparł używane w Wietnamie przez wieki pismo Chữ nôm oparte na chińskich ideogramach. (pl)
- 亞歷山德羅（法語：Alexandre de Rhodes，越南语：A-Lịch-Sơn Đắc-Lộ／亞歷山德羅?，1591年3月15日－1660年11月5日），又譯亞歷山大·德·羅德，是法國出身的耶穌會傳教士，他在十七世紀初遠赴當時的交趾支那進行天主教的傳教任務，對越南天主教的奠基與發展有着深遠的影響。 亞歷山德羅也是一位相當有造詣的語言學家，他編寫了第一部《越葡拉詞典》（Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum）。他所創造的越南語拉丁化拼音文字（國語字），在日後更取代了原本使用的漢喃成為越南主要的文字系統。 (zh)
- Alexandre de Rhodes (naskiĝis la 15-an de marto 1591 en Avinjono, mortis en Isfahano la 5-an de novembro 1660) – katolika misiisto el Francio, jezuito, tre merita por la vjetnama kulturo kaj lingvo. Rhodes estas aŭtoro de la unua plurlingva vortaro de la vjetnama lingvo (vjetnama-portugala-latina), ankaŭ prilaboris vjetnaman alfabeton, kiu, kun kelkaj modifoj, restas en praktika uzo ĝis nun kaj kiu forigis uzatan en Vjetnamio de jarcentoj skribon , bazitan sur ĉinaj ideogramoj. Fine de la vivo li estis indikita entrepreni mision en Persio, kie ankaŭ mortis. (eo)
- Alexandre de Rhodes, né à Avignon le 15 mars 1591 et mort à Ispahan (Perse) le 5 novembre 1660, est un prêtre jésuite français, missionnaire en Cochinchine et au Tonkin (Vietnam) et linguiste. Il fut un des premiers Français à parcourir la Cochinchine et le Tonkin. Il se distingua par ses qualités de polyglotte et est surtout connu pour avoir mis au point la première transcription phonétique et romanisée de la langue vietnamienne, le Quốc ngữ (écriture nationale). (fr)
- Alexandre de Rhodes (Avignon, 15 januari 1591 - Isfahan, 5 november 1660) was een jezuïet en missionaris die leefde in de 17e eeuw. In 1627 kwam hij onder Portugese begeleiding naar Vietnam. In eerste instantie had hij een hekel aan de taal en het land, maar toch slaagde hij erin om binnen 6 maanden genoeg Vietnamees te leren om in die taal te kunnen preken. Later zou hij ook nog Japans, Mandarijn, Hindi en Perzisch leren. Onder de indruk van zijn talenkennis zond het hoofd van de jezuïetenmissie hem naar Hanoi. Daar overtuigde hij de noordelijke keizer (Trinh familie) met giften om hem te laten blijven. In 2 jaar tijd wist hij, volgens zijn eigen werken, 6700 Vietnamezen te dopen, waaronder 18 edelen. Zijn preken tegen polygamie werden echter door de hofconcubines gezien als een aanval o (nl)
- Alexandre de Rhodes, född 15 mars 1591, död 5 november 1660, var en fransk jesuit och missionär. Han var född i Avignon i Frankrike. År 1619 anlände han som förste fransman till Vietnam. Han lyckades med att konvertera cirka 6 700 vietnameser innan han blev landsförvisad 1630. Han återvände år 1640 efter att ha tillbringat sin tid i den portugisiska kolonin Macau. Han stannade i Vietnam till år 1646 då han dömdes till döden. Straffet omvandlades till landsförvisning på livstid och han återvände till Europa. (sv)
- Александр де Род (фр. Alexandre de Rhodes, 15 марта 1591, Авиньон, Франция — 5 ноября 1660, Исфахан, Иран) — французский монах-иезуит, основатель Парижского общества заграничных миссий. В 1612 году вступил в Общество Иисуса и в 1619 году был направлен в качестве миссионера в Индокитай, где проводил активную миссионерскую деятельность. Оказал большое влияние на распространение христианства во Вьетнаме, создал вьетнамский алфавит на основе латиницы. (ru)
|
